Bài viết SÂM NHUNG VỆ SINH HOÀN – Bồi bổ can thận, ích khí dưỡng huyết, kiện tỳ ích vị.
Tham khảo sách Những bài thuốc Cổ phương đặc hiệu, Phần 1 – Nhà xuất bản Y học – Tải file PDF Tại đây.
Tác giả: TTND. BS Nguyễn Xuân Hướng.
LAI LỊCH BÀI THUỐC
Bài thuốc kinh nghiệm.
THÀNH PHẦN CỦA BÀI THUỐC
Nhân sâm (bỏ cuống)
Ba kích nhục (chích nước cam thảo) Đảng sâm (bỏ cuống) Liên tử Bạch thược (sao) Nhũ hương (chích giấm) Phụ tử (chích) Cam thảo Hương phụ (chích giấm) Đỗ trọng (sao) Hà thủ ô (chưng rượu) Bổ cốt chỉ (sao nước muối) Phục linh Một dược (chích giấm) Long nhãn (nhục nhãn) Sơn thù du (chưng rượu) Hồng táo (bỏ hội) Hoàng kỳ (chích) Nhục thung dung (chưng rượu) Sơn dược Toan táo nhân (sao) Mẫu lệ (nung) Mạch môn đông Thục địa hoàng Nhục quế Thương truật (tẩm nước vo gạo sao) Long cốt (nung) Viễn chí (nước cam thảo chích) Quất bì Sinh địa hoàng Bạch truật (sao cám) |
8 lạng
8 lạng 8 lạng 8 lạng 8 lạng 8 lạng 8 lạng 8 lạng 3 lạng 2 đồng cân 11 lạng 2 đồng cân 3 lạng 2 đồng cân 16 lạng 16 lạng 16 lạng 4 lạng 8 đồng cân 4 lạng 8 đồng cân 6 lạng 4 đồng cân 10 lạng 24 lạng 1 lạng 6 đồng cân 32 lạng 12 lạng 8 đồng cân 9 lạng 6 đồng cân 7 lạng 6 đồng cân 9 lạng 6 đồng cần 16 lạng 8 lạng 16 lạng 6 lạng 4 đồng cân 4 lạng 8 đồng cân 4 lạng 8 đồng cân 14 lạng 8 đồng cân 4 lạng 8 đồng cân 16 lạng 4 lạng 8 đồng cân 3 lạng 2 đồng cân 15 lạng 2 đồng cân 4 lạng 8 đồng cân 4 lạng 8 đồng cân 4 lạng 32 lạng 3 lạng 2 đồng cân 8 lạng 32 lạng |
44 vị thuốc nói trên có trọng lượng chung là 456 lạng 4 đồng cân. |
=> Đọc thêm: Thuốc Lý Khí có tác dụng như thế nào? Vị thuốc, bài thuốc.
CÁCH CHẾ
Dạng viên mật
Cách thứ nhất
Cho vào nồi chưng hấp: Từ vị Nhân sâm đến vị Phúc bồn tử gồm 28 vị, cho tán nhỏ vừa phải, lần lượt cho vào nổi đồng, đổ vào 300 lạng Hoàng tửu (rượu nấu bằng ngũ cốc, chủ yếu là ngô) đậy kín lại, rồi chuyển chiếc nồi này vào trong 1 cái nồi to hoặc chảo, đổ nước bên ngoài đun cách thủy, dun chừng 72 – 96 giờ đến khi Hoàng tửu cạn hết là được.
Tán bột: Lấy 16 vị còn lại trong đó tính từ vị Mẫu lệ trở đi, trừ Trầm hương, Chu sa tán riêng từng vị còn lại tán thành bột thô, rồi rắc bột thô vào khay hoặc máng đồng, lấy thuốc đã chưng hấp ra trộn đều với bột thô trong khay máng, tiếp đó phơi khô hoặc sấy khô với nhiệt độ thấp, tán thành bột nhỏ, trộn đều, qua rây.
Trộn đều pha màu: Lấy 10 lạng bột Chu sa cho vào trong bát hoặc cối nghiền thuốc, lần lượt dùng cách pha màu tiếp tục tán nhỏ trộn đều với 4 lạng 8 đồng cân bột Trầm hương, và 441 lạng 6 đồng cân thuốc bột trong đó có Nhân sâm.
Làm viên: Lấy mật canh (cứ 16 lạng thuốc bột, dùng chừng 10 lạng mật canh) trộn đều với thuốc bột nói trên, thành nắm thuốc mềm dẻo, chia lừng cục, vê thỏi, làm viên.
Quy cách: Mỗi viên thuốc nặng 3 đồng cần trong đó 1 đồng cân 8 phần 5 ly thuốc bột.
Đóng gói: Đựng vào quả sáp đóng kín, đóng vào hộp dán kín.
Bảo quản cất giữ: Để trong nhà nơi khô ráo râm mát.
Cách thứ hai
Cho vào nồi chưng hấp: Những vị thuốc nói trên trừ Tục đoạn, Trầm hương, Quất bì, Sinh địa, Mộc hương, Bạch truật, Chu sa ra, còn lại 37 vị trong đó Nhân sâm cùng cho vào trong nồi, đổ vào 4000 lạng Hoàng tửu nấu 3 ngày đêm.
Tán bột: Lấy 7 vị thuốc trong đó có Tục đoạn, trừ Chu sa tán riêng ra, còn lại cùng tán thành bột thô, rồi rải vào máng hoặc khay đồng, cùng trộn đều với thuốc đa nấu, đem phơi khô hoặc sấy khô với nhiệt độ thấp, rồi tán thành bột nhỏ, qua rây.
Trộn đều pha màu: Lấy 10 lạng bột Chu sa cho vào trong bát hoặc cối nghiền, cùng với 446 lạng 4 đồng cân thuốc bột nói trên, dùng cách pha màu, tiếp tục tán nhỏ, trộn đều.
Làm viên: Lấy mật canh (cứ 16 lạng thuốc bột, dùng chừng 13 lạng 1 đồng cân mật canh) trộn đều với thuốc bột nói trên, thành nắm thuốc mềm dẻo, chia từng cục, vê thỏi, làm viên.
Quy cách: Mỗi viên thuốc nặng 3 đồng cân (trong đó có chừng 1 đồng cân 8 phân 5 ly thuốc bột theo cách bào chế thứ nhất và 1 đồng cân 6 phân 5 ly thuốc bột, theo cách bào chế thứ hai).
Đóng gói: Đựng vào quả sáp bịt kín, đóng hộp dán kín.
Bảo quản cất giữ: Để trong nhà nơi khô ráo râm mát.
CÔNG NĂNG
Bồi bổ can thận, ích khí dưỡng huyết, kiện tỳ ích vị.
CHỦ TRỊ
Thân thể suy nhược, tinh thần mệt mỏi phờ phạc, lưng, đầu gối đau ê ốm bủn rủn, chân tay rã rời, hay quên, mất ngủ, mộng tinh, di tinh, hoạt tinh, băng huyết, rong huyết không cầm, ra khí hư chất nhầy đỏ trắng (hoặc lờ mờ máu cá).
CÁCH DÙNG VÀ LIỀU LƯỢNG
Mỗi lần uống 1 viên, mỗi ngày uống 2 lần uống với nước sôi để ấm.
=> Tham khảo: SÂM LINH BẠCH TRUẬT HOÀN – Điều bổ tỳ vị.