Cách dùng kem mắt và lựa chọn loại kem mắt phù hợp

Tác giả Bác sĩ Hoàng Văn Tâm

Bài viết Cách dùng kem mắt và lựa chọn loại kem mắt phù hợp được trích trong chương 2 sách Chăm sóc da trọn đời, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.

CÁC ĐIỂM CHỐT

– Vùng quanh mắt da mỏng, nhạy cảm nên cần sản phẩm chăm sóc riêng.

– Lão hóa vùng quanh mắt gồm: các nếp nhăn, mắt phù nề, tăng sắc (do phù nề, ứ trệ tuần hoàn), rãnh nước mắt sâu do thiếu tổ chức khi da bị lão hóa.

– Các thành phần trong dược mỹ phẩm cho vùng mắt cơ bản giống trong các sản phẩm chống lão hóa ở da mặt.

– Chiết xuất từ ốc sên thực chất chứa yếu tố tăng trưởng từ động vật, trào lưu này có cơ sở khoa học.

– HA với trọng lượng phân tử thấp hơn 500 kDa được chứng minh có hiệu quả giảm nhăn.

– Về cơ bản kem mắt thường kết hợp các yếu tố với nhau.

– Mỗi sản phẩm sẽ có ưu điểm giảm nhăn hay giảm thâm tuỳ thuộc vào thành phần chính.

1. TẠI SAO LẠI CẦN CHĂM SÓC VÀ CÓ CÁC LOẠI KEM RIÊNG CHO VÙNG MẮT?

“Nếu ví đôi mắt là cửa sổ của tâm hồn thì vùng da quanh mắt là lớp sơn của chiếc cửa sổ đó”, Bác sĩ Tâm ví von.

• Da vùng quanh mắt mỏng và rất nhạy cảm so với các vị trí khác ở khuôn mặt. Trong các vùng quanh mắt thì mi mắt là nơi mỏng nhất cơ thể với độ dày chỉ khoảng 0.2 mm.
• Khi các bạn dùng sữa rửa mặt có tính chất tẩy mạnh, retinoids mạnh, chống nắng hóa học có thể làm vùng này châm chích nhiều hơn. Hơn nữa, vùng quanh mắt cũng là nơi dễ xuất hiện nếp nhăn nhất. Ngoài ra, quầng thâm quanh mắt, bọng mỡ dưới mắt cũng là một vấn đề làm cho các bạn quan tâm.

2. CÁC VẤN ĐỀ GẶP PHẢI VÙNG QUANH MẮT: NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH CHĂM SÓC

2.1. Vấn đề, nguyên nhân

Da quanh mắt nhăn nheo là một trong những biểu hiện của lão hóa sớm. Biểu hiện này là do da vùng này mỏng hơn, mất nước, giảm lớp mỡ dưới da, rối loạn dẫn lưu hệ lympho, giảm chất nền ngoại bào.

Da quanh mắt tăng sắc tố (dark circles), đặc biệt là quầng thâm dưới rãnh trũng lệ (do hiệu ứng ánh sáng khi rãnh này quá lõm làm da dưới mắt có cảm giác thâm hơn). Quầng thâm này làm cho mắt có cảm giác buồn bã hơn. Có vài nguyên nhân gây tình trạng trên: da mỏng, teo lớp mỡ má, xương quanh ổ mắt to, bọng mỡ dưới mắt to làm rãnh nước mắt này hiện rõ hơn. Khi điều trị chúng ta có thể dùng chất làm đầy để làm giảm hiệu ứng ánh sáng gây thâm mắt. Ngoài ra, thâm quanh mắt có thể do ứ trệ tĩnh mạch gây lắng đọng hemosiderin, vì vậy có thể dùng các chất làm cải thiện tình trạng tuần hoàn quanh mắt như caffein, vitamin K, tranexamic acid…

Mắt sưng phù: do ứ trệ hệ dẫn lưu lympho quanh mắt.

2.2.  Các hoạt chất hay được sử dụng

Retinoids: vì vùng quanh mắt là vùng nhạy cảm nên retinoids mạnh như tretinoin hay tazarotene ít được sử dụng, thay vào đó, retinol hoặc retinaldehyde hay được dùng nhất. Tuy nhiên, khi dùng chế phẩm này phải chú ý tránh bôi vào trong mắt vì có thể gây viêm bờ mi.

Peptides tín hiệu như palmitoyl-lysine-threonine-threonine-lysine-serine (pal-KTTKS), acetyl-glutamate-glutamate-methionine-glutamine-arginine- arginine (Ac-EEMQRR), tripeptide copper glycine-histidine-lysine (Cu-GHK) là những peptides hay được sử dụng. Ngoài ra, peptides gây tác dụng giống botox như hexapeptide Ac-EEMQRR cũng được dùng để giảm nhăn quanh mắt.

Yếu tố tăng trưởng: chủ yếu có tác dụng để làm giảm nếp nhăn. Cả 4 thế hệ của yếu tố tăng trưởng đều chứng minh được hiệu quả giảm nhăn vùng này. Một trong những trào lưu làm đẹp bằng chất tiết của ốc sên cryptomphalus aspersa xuất hiện năm 2012 ở Hàn Quốc thực chất là trong chất tiết của ốc sên có chứa yếu tố tăng trưởng (yếu tố này giúp ốc sên có thể tự chữa lành vết thương khi bò trên đất). Trong các thử nghiệm lâm sàng sử dụng chất tiết của ốc sên khoảng 40% cho thấy hiệu quả trong việc giảm các vết nhăn nhỏ trong khi ít tác dụng phụ. Trong nghiên cứu mới năm 2020 khi sử dụng chiết xuất ốc sên sau laser để điều trị lão hóa da cho thấy nó có tác dụng giảm tác dụng phụ của laser, tăng hiệu quả giảm nếp nhăn.

Proteoglycan (PG) có cấu trúc phân tử phức tạp trong đó gồm glycosaminoglycans (GAGs), HA và các protein lõi, protein  liên kết. Nó chiếm chủ yếu trong chất nền ngoại bào và giảm theo thời gian khi da bị lão hóa dần. Khi bổ sung chất này có thể giúp giảm lão hóa. Một trong những hãng tiên phong dùng PG đó là MartiDerm:

• Có thể phân loại PG dựa vào protein lõi và đơn vị disaccharide trong phân tử thành chondroitin sulphate, dermatan sulphate, keratan sulphate, heparan sulphate, heparin và HA-type proteoglycans.
• Cũng có thể phân loại PG thành decorin, biglycan, perlecan, versican, aggrecan, syndecan trong đó ở da chủ yếu là decorin, perlecan, versican.

Low molecular weight heparan sulfate (LMW-HS) hay heparin trọng lượng phân tử thấp là dạng hoạt động của glycosaminoglycans, là 1 chất có tác dụng tái cấu trúc lại da (đây là thành phần của chất nền ngoại bào). Trong nghiên cứu của Colvan khi dùng chất này trộn với một số chiết xuất tự nhiên khác để điều trị lão hóa quanh mắt, bôi ngày 2 lần trong 12 tuần, kết quả: sau 2 tuần đã bắt đầu thấy giảm nếp nhăn, giảm thâm, giảm phù nề.

Sodium dextran sulfate (DS) là 1 polysaccharide cũng là thành phần hay được thêm vào kem mắt. Trong thực nghiệm người ta thấy rằng DS làm tăng tổng hợp NO, mà chúng ta biết rằng NO có tác dụng giãn mạch tốt từ đó cải thiện vi tuần hoàn làm giảm phù nề quanh mắt và phù nề ở chân… Ví dụ: kem mắt Physiolift của Avène chứa DS 0.5% + HA dạng vi cầu + fucan sulfate.

Hyaluronic acid (HA): chất này có trong thành phần ngoại bào giúp làm đầy tổ chức nên giảm nhăn, ngoài ra HA có tác dụng hút nước giúp da mềm hơn. Một trong những điều tranh cãi là liệu HA có thấm vào được da qua đường bôi hay không? Như chúng ta biết, HA là 1 chất có cấu trúc đa phân tử nên trọng lượng phân tử lớn, muốn đạt hiệu quả cao thường phải dùng đường tiêm. Tuy nhiên, một số HA có trọng lượng phân tử thấp hơn 500 kDa có thể thấm qua da qua đường bôi được. Trong nghiên cứu của Pavicic so sánh trọng lượng phân tử HA khác nhau trên việc giảm nhăn quanh mắt thấy rằng nhóm dùng HA 0.1% trọng lượng 130 và 50 kDa cho hiệu quả cao nhất. Điều này được giải thích là trọng lượng phân tử HA thấp sẽ thấm sâu vào da hơn.

Chất chống oxy hóa: một trong những chất chống oxy hóa rất  hay được đưa vào kem mắt đó là epigallocatechin gallate  (EGCG)  là 1 loại polyphenol có tính chất chống oxy hóa mạnh. Vitamin C, vitamin E, niacinamide, chiết xuất trà xanh… cũng thường được dùng trong kem mắt với các mục đích khác.

Ceramides có tác dụng làm giảm mất nước ở vùng quanh mắt, AHAs với nồng độ thấp có tác dụng giảm triệu chứng lão hóa da và tăng sắc tố. Các chiết xuất từ rễ cam thảo, một số chiết xuất từ thực vật khác có tác dụng chống viêm, làm trắng cũng hay được sử dụng trong kem mắt.

Vitamin K: vitamin K đóng vai trò quan trọng trong cơ chế đông máu, khi thiếu vitamin K gây ra tình trạng xuất huyết, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh. Vitamin K có thể cải thiện tuần hoàn tại chỗ khi dùng đường bôi, vì vậy có thể làm giảm hoặc dự phòng thâm quanh mắt. Vitamin K hiệu quả tốt khi phối hợp cùng retinol trong việc làm giảm thâm quanh mắt. Khi kết hợp với caffeine dưới đây cũng làm tăng hiệu quả giảm thâm, tăng độ ẩm quanh mắt.

Caffeine được tìm thấy nhiều ở trong cà phê, trà xanh. Trong sản phẩm chăm sóc da caffeine thường được dùng với nồng độ 3-5%. Thuốc này có các tính chất sau:

• Chống sần vỏ cam (cellulite) hay orange peel effect: sần vỏ cam là tình trạng da sần lên, có màu vàng và thường xuất hiện ở đùi, mông. Biểu hiện trên do nhiều yếu tố như rối loạn vi tuần hoàn, hệ thống lympho, chất nền ngoại bào và đặc biệt liên quan tới lắng đọng nhiều lớp mỡ dưới da. Chúng ta biết rằng quá trình tiêu mỡ liên quan tới việc tăng Phosphodiesterase (PDE) là 1 enzyme liên quan tới quá trình làm tăng phân huỷ cAMP, caffeine ức chế PDE nên làm tăng cAMP trong tế bào nên làm tăng quá trình tiêu mỡ. Ngoài ra, caffeine còn làm tăng dẫn lưu hệ bạch huyết nên làm giảm ứ trệ vi tuần hoàn trong cellulite nên có tác dụng ở 3/4 cơ chế gây sần vỏ cam nói trên.
• Cải thiện vi tuần hoàn, tăng dẫn lưu hệ bạch huyết nên có thể giảm phù nề.
• Ngoài ra, caffeine có tính chống oxy hóa mạnh, giúp giảm các tác động của ánh sáng trên da.
• Từ 3 điều trên caffeine không chỉ có vai trò tốt chống sần vỏ cam mà còn giảm nếp nhăn, giảm quầng thâm, giảm phù nề quanh mắt. Trong thử nghiệm của Amnuaikit dùng caffeine 3% giúp giảm 23.5% phù nề quanh mắt trên 34 bệnh nhân nghiên cứu. Để tăng hiệu quả của caffeine có thể dùng thêm siêu âm dẫn thuốc (tần số 3 MHz, cường độ 0.2 W/cm², rate 1 phút/cm²) như trong nghiên cứu của Pires-de-Campos.
• Một trong những sản phẩm trên thị trường đó là The Ordinary Caffeine Solution 5% + EGCG chứa caffeine 5% và chất chống oxy hóa mạnh khác có trong trà xanh là epigallocatechin gallate.

2.3. Sản phẩm khác trên thị trường

Kem dưỡng da mắt của Paula’s Choice là Clinical Ceramide – Enriched Firming Eye chứa các thành phần như ceramide, retinol, các peptides như Palmitoyl Tripeptide-5, Acetyl Tetrapeptide-5, hyaluronate. Sản phẩm phù hợp với da vùng mắt khô, nhăn.

Eucerin Hyaluron Filler chứa hyaluronic acid có trọng lượng phân tử cao và thấp + chống nắng SPF 15 + các thành phần chống oxy hóa khác. Sản phẩm phù hợp với vùng mắt bị khô, nhăn.

Các sản phẩm của Image:

• AGELESS total eye lift  crème:  chứa  các  thành  phần  làm  trắng  như glycolic acid, retinol, ascorbyl palmitate; hỗn hợp peptides như steareth-20-dipeptide-2-palmitoyl, hesperidin methyl chalcone; một số chiết xuất từ thực vật có tác dụng chống oxy hóa; sodium hyaluronate. Sản phẩm này có tác dụng chính để làm giảm nhăn, sáng da.
• The MAX™ stem cell eye crème:  kem  mắt  này  với  thành  phần  chủ đạo là các peptides tín hiệu acetyl hexapeptide-8, palmitoyl tripeptide-38, palmitoyl tripeptide-1 và yếu tố tăng trưởng chiết xuất từ thực vật. Tác dụng chủ yếu trên đối tượng bị nhăn nhiều quanh mắt.
• ILUMA intense brightening eye crème với với thành phần chủ yếu là chất làm sáng có nguồn gốc từ thực vật và 1 vài peptides tín hiệu, chủ yếu dùng để làm giảm thâm mắt.

3. CÁCH DÙNG KEM MẮT

Thứ tự dùng kem mắt trong chăm sóc da: tẩy trang, rửa mặt, toner, kem mắt, dưỡng ẩm. Nếu kem mắt đặc hơn dưỡng ẩm dùng dưỡng ẩm trước sau đó mới đến kem mắt.

Lượng thuốc bằng hạt đậu đủ bôi quanh 2 mắt, ngày 2 lần.

Dùng 2 ngón tay đeo nhẫn trộn đều thuốc vào nhau, sau đó chấm và vỗ nhẹ quanh mắt.

4. 8 SAI LẦM KHI DÙNG KEM MẮT

• Điều 1: sử dụng quá nhiều, thực tế lượng thuốc kích thước bằng hạt đậu đủ để bôi cho vùng quanh mắt. Nếu dùng quá nhiều có thể gây kích ứng và tất nhiên dùng nhiều thì tốn tiền.
• Điều 2: dùng sai thứ tự các bước chăm sóc da. Nếu kem mắt nặng hơn dưỡng da mặt hãy dùng nó sau bước dưỡng da và ngược lại.
• Điều 3: dùng kem mắt khi da đã khô. Tốt nhất nên dùng kem mắt sau khi bạn bôi dưỡng ẩm hoặc sau rửa mặt.
• Điều 4: bôi quá gần mắt sẽ gây kích ứng.
• Điều 5: bôi thuốc quá mạnh. Tốt nhất nên trộn kem đều với ngón tay đeo nhẫn, sau đó vỗ nhẹ và di chuyển ngón tay đeo nhẫn chứa kem về phía bạn cần bôi. Ngón tay đeo nhẫn là ngón tay nhạy cảm nhất nên thích hợp dùng để bôi vùng quanh mắt.
• Điều 6: chuyển quá nhanh sang bước khác sẽ làm vón cục kem mắt. Vì không có nhiều thời gian buổi sáng, nên bạn thường dùng các sản phẩm trang điểm ngay sau bôi kem mắt. Hãy chờ một thời gian cho kem mắt thấm đều sau đó mới dùng trang điểm.
• Điều 7: không bôi kem mắt vào buổi sáng. Giống như rửa mặt và dưỡng ẩm, kem mắt cũng cần bôi 2 lần/ngày.
• Điều 8: nghĩ kem mắt nào cũng giống nhau. Hãy chú ý nếu vùng quanh mắt có vấn đề về tăng sắc tố hãy dùng các sản phẩm cho da tăng sắc tố. Nếu da quanh mắt nhăn nhiều thì hãy chọn sản phẩm chống nhăn.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Colvan L, Fleck T, Vega Global periorbital skin rejuvenation by a topical eye cream containing low molecular weight heparan sulfate (LMW-HS) and a blend of naturally derived extracts. J Cosmet Dermatol. 2019;18(2):530-538. doi:10.1111/jocd.12857

2. Fabi SG, Cohen JL, Peterson JD, Kiripolsky MG, Goldman MP. The Effects of Filtrate of the Secretion of the Cryptomphalus Aspersa on Photoaged Skin. J Drugs Dermatol. 2013 Apr; 12(4):453-7.

3. Truchuelo MT, Vitale M. A cosmetic treatment based on the secretion of Cryptomphalus aspersa 40% improves the clinical results after the use of nonablative fractional laser in skin aging. J Cosmet Dermatol. 2020;19(3):622-628. doi:10.1111/jocd.13052.

4. Pilkington SJ, Belden S, Miller RA. The Tricky Tear Trough: A Review of Topical Cosmeceuticals for Periorbital Skin Rejuvenation. J Clin Aesthet Dermatol. 2015;8(9):39-47.

5. Herman, A., & Herman, A. P. (2013). Caffeines Mechanisms of Action and Its Cosmetic Use. Skin Pharmacology and Physiology, 26(1), 8–14. doi:10.1159/000343174.

6. Pavicic T, Gauglitz GG, Lersch P, et al. Efficacy of cream-based novel formulations of hyaluronic acid of different molecular weights in anti-wrinkle J Drugs Dermatol. 2011;10(9):990-1000.

7. Kato, I. (2007). The application of sodium dextran sulfate to the field of cosmetics. International Journalof Cosmetic Science, 29(1), 68-68. doi:10.1111/j.1467-2494.2007.00358_5.x.

8. Elson M, Nacht S. Treatment of periorbital hyperpigmentation with topical vitamin K/ vitamin A. J Cosmetic Dermatol. 1999;12:323-5.

9. Ahmadraji F, Shatalebi MA. Evaluation of the clinical efficacy and safety of an eye count- er pad containing caffeine and vitamin K in emulsified Emu oil base. Adv Biomed Res. 2015;4:10. doi:10.4103/2277-9175.148292.