Dược mỹ phẩm giúp tăng cường hiệu quả của các thủ thuật thẩm mỹ

Nhà thuốc Ngọc Anh – Chương 28: Dược mỹ phẩm giúp tăng cường hiệu quả của các thủ thuật thẩm mỹ

Tác giả: Mark V. Dahl

Nguồn: Dược mỹ phẩm và ứng dụng trong thẩm mỹ

Bác sĩ: PATRICIA K.FARRIS

Giới thiệu

Các thủ thuật thẩm mỹ xâm lấn tối thiểu được sử dụng để điều trị rất nhiều tình trạng da liễu, bao gồm tăng sắc tố, da không đều màu, mất thể tích (volume loss) và lão hóa ánh sáng. Việc kết hợp các công thức dược mỹ phẩm một cách hiệu quả vào trong chế độ chăm sóc da trước và sau khi làm thủ thuật có thể giúp cải thiện tổng thể kết quả thẩm mỹ. Ngoài việc hiệp đồng tăng cường tác dụng trẻ hóa da, sử dụng kết hợp các hoạt chất dược mỹ phẩm bôi tại chỗ với các liệu trình thẩm mỹ có thể đẩy nhanh quá trình lành thương sau làm thủ thuật, giảm thiểu các biến chứng không mong muốn và kéo dài hiệu quả điều trị. Chương này chúng ta sẽ cùng tìm hiểu một số phác đồ kết hợp thường được sử dụng nhất, tập trung vào những tác nhân có bằng chứng khoa học hỗ trợ mạnh mẽ cho việc sử dụng chúng an toàn và hiệu quả.

Đặt vấn đề

Hầu như tất cả các thủ thuật thẩm mỹ nên đi kèm với chế độ chăm sóc da vào mỗi buổi sáng và buổi tối hàng ngày để tối ưu hóa sức khỏe cho làn da. Các quy trình điều trị buổi sáng nên tập trung vào việc bảo vệ khỏi các tác nhân môi trường gây sự lão hóa ánh sáng và ung thư, khuyến khích sử dụng kem chống nắng phổ rộng kết hợp với các chất chống oxy hóa. Việc bổ sung các chất chống oxy hóa, đặc biệt là vitamin c, đã được chứng minh giúp tăng cường tác dụng bảo vệ của kem chống nắng. Chăm sóc da buổi tối nên tập trung vào việc sửa chữa hàng rào bảo vệ của da và tái tạo collagen; Retinoids, các peptide , các yếu tố tăng trưởng bôi tại chỗ và chất dưỡng ẩm đều có thể được sử dụng cho mục đích này. Đối với những bệnh nhân bị rối loạn sắc tố và những người có loại da sẫm màu thì nên bổ sung chất làm sáng da hàng ngày để tăng cường hiệu quả của các thủ thuật điều trị tăng sắc tố và ngăn ngừa tăng sắc tố sau viêm.

Buổi thăm khám đầu tiên là thời điểm hoàn hảo để giới thiệu cho bệnh nhân một chế độ chăm sóc da tại chỗ nhắm vào các nhu cầu cụ thể của họ. Thông thường, ban đầu bệnh nhân do dự khi thực hiện các thủ thuật thẩm mỹ xâm lấn do chi phí cao và thời gian nghỉ dưỡng dài. Việc bắt đầu điều trị trẻ hóa với các thuốc bôi ngoài da có thể là bước khởi đầu nhẹ nhàng, giá cả phải chăng hơn, giúp quá trình chuyển đổi sang liệu trình xâm lấn dễ dàng và hiệu quả hơn. Cùng với thời gian, bệnh nhân sẽ cảm thấy thoải mái hơn và sẵn sàng chấp nhận các thủ thuật điều trị để tăng cường cho phác đồ chỉ có thuốc bôi ngoài da hiện tại. Ngoài việc thúc đẩy sức khỏe tổng thể của làn da, việc thiết lập một thói quen chăm sóc da hàng ngày sẽ giúp bệnh nhân chuẩn bị cho việc chăm sóc da sau các thủ thuật tái tạo bề mặt sau này. Những bệnh nhân không bằng lòng tham dự tích cực vào việc thiết lập thói quen chăm sóc da hàng ngày có thể không phải là ứng cử viên tối ưu cho các thủ thuật điều trị xâm lấn và tốt nhất nên được điều trị bằng các phương pháp ít xâm lấn hơn.

Hiệu quả điều trị bằng thủ thuật được nâng lên nhờ tác dụng hiệp đồng

Việc bổ sung các hoạt chất dược mỹ phẩm bôi tại chỗ chọn lọc thích hợp với thủ thuật thẩm mỹ sẽ làm tăng tác dụng hiệp đồng nâng cao hiệu quả điều trị so với điều trị đơn độc, dẫn đến hiệu quả cải thiện lâm sàng diễn ra nhanh hơn và rõ ràng hơn. Sự kết hợp hiệp đồng của các hoạt chất bôi ngoài da khác nhau với các thủ thuật như peel da bằng hóa chất, tái tạo bề mặt bằng laser bóc tách, các kỹ thuật không bóc tách và tiêm chích sẽ được thảo luận dưới đây.

Peel da bằng hóa chất

Peel da bằng hóa chất tiếp tục là một trong những thủ thuật phổ biến nhất được thực hiện trong các phòng khám thẩm mỹ. Trong khi các phương pháp peel da sâu hơn phần lớn đã được thay thế bằng phương pháp điều trị với laser bóc tách, thì phương pháp peel da từ nông đến trung bình vẫn thường được sử dụng để điều trị nếp nhăn mịn, làm đều màu, cấu trúc da và điều trị các rối loạn sắc tố. Các hoạt chất bôi bổ sung có thể tăng cường hiệu quả của liệu trình peel tại phòng khám bao gồm axit hydroxy alpha và beta, retinoids và các chế phẩm làm sáng da.

Axit alpha và beta hydroxy có lợi khi được sử dụng với vai trò như một tác nhân chuẩn bị trước khi thực hiện peel da bằng hóa chất. Chất dưỡng ẩm có chứa axit hydroxy alpha và axit beta hydroxy có thể được sử dụng trong hai đến ba tuần trước khi thực hiện thủ thuật peel da từ nông đến trung bình. Sử dụng các hoạt chất có tác dụng tẩy tế bào chết bề mặt này giúp làm mỏng lớp sừng, tạo ra bể mặt da đồng đều hơn, và do đó giúp quá trình peel da được trải đều trên bề mặt da hơn. Lớp sừng mỏng hơn cũng tạo điều kiện cho hoạt chất peel da thấm tốt hơn, giúp nâng cao kết quả điều trị. Chất dưỡng ẩm có chứa axit salicylic được cho là sản phẩm chuẩn bị da trước peel tuyệt vời, do khả năng tẩy tế bào chết tốt hơn ở những vùng da nhiều bã nhờn như mũi. Retinoids cũng là hoạt chất chuẩn bị trước thủ thuật peel xuất sắc, với một số nghiên cứu đánh giá hiệu quả của retinoid khi được sử dụng trước thủ thuật peel cho thấy thời gian lành da sau thủ thuật nhanh hơn ở những vùng da được chuẩn bị trước thủ thuật. Tuy nhiên, cần thận trọng vì việc sử dụng retinoid có thể làm tăng khả năng bị kích ứng quá mức; ngừng sử dụng retinoids trong một tuần sau khi peel da có thể giúp giảm thiểu tác dụng phụ này.

Khi peel da bằng hóa chất được sử dụng để điều trị các chứng tăng sắc tố, sự kết hợp với các chất làm sáng da bôi tại chỗ đã được chứng minh giúp tăng cường hiệu quả so với chỉ điều trị đơn độc thông qua một số nghiên cứu được thiết kế rất tốt. Việc tẩy tế bào chết bề mặt đạt được với liệu pháp peel da hóa học làm tăng khả năng thâm nhập của các hoạt chất làm sáng da, cho phép tiếp cận các tế bào sừng chứa sắc tố sâu hơn để tăng cường hiệu quả làm sáng da. Mặc dù hydroquinone là chất làm sáng được sử dụng phổ biến nhất, một số thành phần dược mỹ phẩm khác có đặc tính làm sáng da như axit kojic, axit ascorbic và chiết xuất cam thảo…cũng có thể được sử dụng. Việc bổ sung các hoạt chất này vào cùng với hydroquinone và thủ thuật peel da nông có thể tăng cường độ sáng da tổng thể; điều này đã được chứng minh trong một nghiên cứu với kết quả cho thấy hiệu quả giảm sắc tố nhiều hơn khi bệnh nhân nám má sử dụng axit kojic kết hợp với axit glycolic và hydroquinone. Một nghiên cứu khác đã chứng minh hiệu quả điều trị nám da được cải thiện và kéo dài hơn khi bổ sung vitamin c kết hợp với peel da bằng axit trichloroacetic so với chỉ điều trị peel da đơn độc.

Laser bóc tách tái tạo bề mặt và các kỹ thuật điều trị không bóc tách

Tái tạo bề mặt bằng laser bóc tách vẫn là phương pháp điều trị cho hiệu quả cao nhất và ấn tượng nhất cho da lão hóa ánh sáng nặng. Trẻ hóa bằng phương pháp này là kết quả của quá trình dùng nhiệt để bào mòn toàn bộ bề dày lớp thượng bì và bì, theo sau bởi sự tăng sản xuất collagen ở lớp bì do cytokine và tái biểu mô hóa. Khi lớp biểu bì bị tổn thương sau khi điều trị, chăm sóc sau thủ thuật với các hoạt chất giữ ẩm làm mềm da cho đến khi quá trình tái biểu mô hoàn tất là điều rất cần thiết. Hàng rào thượng bì bị tổn thương có thể giúp một số hoạt chất thoa có kích thước lớn phân phối qua da điểu mà bình thường rất khó đạt được với lớp biểu bì nguyên vẹn. Nhiều kỹ thuật không bóc tách khác được sử dụng để trẻ hóa da ở làn da lão hóa ánh sáng được tóm tắt trong bảng 28.1. Vì lớp biểu bì không bị ảnh hưởng bởi các phương pháp điều trị không bóc tách này, nên việc chăm sóc vết thương sẽ đơn giản hơn và thời gian nghỉ dưỡng sẽ ngắn hơn so với điều trị bằng laser bóc tách. Tuy nhiên, hiệu quả cải thiện lâm sàng sẽ không ấn tượng như với các liệu trình tái tạo bề mặt bóc tách. Kết hợp các phương pháp điều trị không bóc tách này với các hoạt chất dược mỹ phẩm bôi tại chỗ cho phép nâng cao hiệu quả điều trị trẻ hóa tổng thể hơn so với khi chỉ áp dụng một trong hai liệu pháp (Hình 28.1 và 28.2).

Bảng 28.1 Các kỹ thuật điều trị không bóc tách thường dùng.

Retinoids tại chỗ có thể được sử dụng trước khi làm thủ thuật bằng laser bóc tách và không bóc tách. Một số nghiên cứu đã xác nhận rằng điều trị trước bằng retinoids sẽ giúp lành thương nhanh hơn và tái tạo biểu mô nhanh hơn đáng kể sau khi điều trị bằng laser bóc tách. Nghiên cứu cũng chứng minh retinoid dùng trước liệu trình làm tăng độ dày của lớp bì và giúp đỏ da sau điều trị bằng laser bóc tách thuyên giảm nhanh hơn. Các lợi ích khác được đề xuất đối với việc sử dụng retinoid trước điều trị bao gồm giảm nguy cơ phát triển hạt kê sau thủ thuật, giảm tỷ lệ tăng sắc tố sau thủ thuật và cho phép tia laser được xuyên thấu tốt hơn do lớp sừng mỏng hơn. Việc sử dụng trước thủ thuật có thể bắt đầu bất kỳ thời điểm nào từ vài tháng đến vài tuần trước khi tiến hành thủ thuật; hầu hết các bác sĩ áp dụng một phác đồ điều trị trước khoảng 2-4 tuần. Sau khi tái tạo bề mặt da, nên ngừng sử dụng retinoid trong vài tuần để cho phép da tái tạo biểu mô tốt hơn.

Kết hợp các chất chống oxy hóa bôi tại chỗ vào chăm sóc da trước và sau thủ thuật có thể giúp giảm thiểu tình trạng viêm và hồng ban sau thủ thuật. Sử dụng các công thức bôi ngoài da có chứa vitamin C trước thủ thuật đã được chứng minh là làm giảm ban đỏ sau thủ thuật, một biểu hiện thường thấy sau khi tái tạo bề mặt bằng laser bóc tách. Một nghiên cứu đã so sánh một bên mặt sử dụng vitamin C bôi tại chỗ 2 tuần trước điều trị so với một bên mặt điều trị với giả dược 21 bệnh nhân điều trị laser CO2. Kết quả cho thấy hồng ban giảm đáng kể ở da mặt được điều trị bằng axit L-ascorbic 10% bôi tại chỗ so với da mặt được điều trị bằng giả dược. Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng việc giảm ban đỏ khi thoa vitamin C tại chỗ là do tác dụng chống viêm của nó. Các tác dụng chống viêm này có thể được tăng cường nhờ vào chính liệu trình laser, vì sự hấp thu tại chỗ của axit ascorbic đã được chứng minh là được tăng cường nhờ laser bóc tách và các thiết bị siêu mài mòn. Một nghiên cứu khác đã chứng minh những cải thiện nhiều hơn về độ ẩm da, kết cấu và kích thước lỗ chân lông sau khi bổ sung chất chống oxy hóa polyphenolic vào chế độ điều trị bằng ánh sáng xung cường độ cao (IPL) so với chỉ điều trị IPL đơn độc. Cách thức và thời điểm bắt đầu các công thức chống oxy hóa tại chỗ vẫn chưa được xác định rõ; nhiều bác sĩ da liễu sẽ trì hoãn việc sử dụng thuốc sau thủ thuật cho đến khi quá trình tái tạo biểu mô hoàn tất vì để giảm nguy cơ bỏng da do bôi thuốc. Một gợi ý là bắt đầu với việc thoa. dung dịch vitamin C cách ngày khoảng 14 ngày sau khi làm thủ thuật tái tạo bề mặt và từ từ chuyển sang sử dụng hàng ngày vào tuần thứ ba hoặc thứ tự sau thủ thuật để hỗ trợ giảm ban đỏ.

Yếu tố tăng trưởng là các protein điều hòa hoạt động như các chất truyền tín hiệu giữa và trong tế bào. Các yếu tố tăng trưởng bôi tại chỗ đã cho thấy giúp đẩy nhanh quá trình lành vết thương và cải thiện biểu hiện của làn da lão hóa ánh sáng, do khả năng giúp tổng hợp collagen, fibronectin và các glycosaminoglycans. Có một số báo cáo nhỏ về lợi ích của các yếu tố tăng trưởng bội tại chỗ được sử dụng kết hợp với laser tái tạo bề mặt, bao gồm quá trình tái biểu mô hóa nhanh hơn và ít xuất hiện hồng ban sau điều trị hơn. Sau quy trình tái tạo bề mặt bằng laser bóc tách, việc hàng rào biểu mô bị tổn thương có thể cho phép các thành phần hoạt tính cao thâm nhập nhiều hơn. Điều này khó xảy ra lúc bình thường vì kích thước và điện tích protein lớn của chúng phần nào ngăn cản sự xâm nhập của chúng qua hàng rào biểu bì. Ngoài ra, vì các tế bào sừng đã được chứng minh có biểu hiện các thụ thể đối với các yếu tố tăng trưởng, việc bôi thuốc tại chỗ sau các liệu trình tái tạo bề mặt không bóc tách cũng có ích, thông qua sự liên lạc giữa thượng bì và lớp bì qua trung gian yếu tố tăng trưởng. Tuy nhiên, cần có nhiều nghiên cứu lớn hơn để đánh giá chính xác hiệu quả cũng như những bất lợi từ việc áp dụng các yếu tố tăng trưởng bôi tại chỗ kết hợp với điều trị laser tái tạo bề mặt, dù rằng những hoạt chất dược mỹ phẩm này tiêu biểu cho một lĩnh vực điều trị đầy hứa hẹn và thú vị trong tương lai.

Tiêm hoạt chất điều trị

Tiêm độc tố botulinum và trẻ hóa da bằng tiêm chất làm đầy có hiệu quả cao trong việc điều trị các nếp nhăn động và mất thể tích mô dưới da gây ra bởi quá trình lão hóa. Nếp nhăn và mất thể tích thường đi kèm với những thay đổi cấu trúc bề mặt và biến đổi sắc tố do môi trường gây ra, dẫn đến vẻ ngoài già nua. Kết hợp tiêm độc tố botulinum và tiêm chất làm đầy với các quy trình tái tạo bề mặt da có thể cho hiệu quả thẩm mỹ tối đa (Hình 28.3 và 28.4). Hơn nữa, sử dụng hàng ngày các hoạt chất bôi kích thích collagen tại chỗ như retinoids, peptides và các yếu tố tăng trưởng có thể giúp nâng cao hiệu quả giảm nếp nhăn tổng thể. Việc bổ sung các chất chống oxy hóa cũng có những lợi ích tương tự. Vì quá trình oxy hóa được xem là nguyên nhân gây thương tổn cho mô liên kết lớp bì, góp phần hình thành nếp nhăn và mất thể tích. Do đó, việc bổ sung các hoạt chất bôi tại chỗ có chứa chất chống oxy hóa sẽ làm giảm độ nặng và ngăn ngừa hình thành nếp nhăn mới. Có vô số sản phẩm chứa đựng sự kết hợp các chất chống oxy hóa khác nhau và tùy thuộc vào bác sĩ lựa chọn các công thức ổn định có nhiều bằng chứng lâm sàng ủng hộ.

Giảm thiểu các biến chứng sau thủ thuật

Mỗi thủ thuật trong thẩm mỹ đều có các biến chứng tiềm tàng và tác dụng phụ của riêng từng loại thủ thuật. Bầm tím và tăng sắc tố là hai biểu hiện thường được các bác sĩ và bệnh nhân quan tâm, vì các hoạt chất bôi có thể được sử dụng để giảm thiểu xuất hiện những tác dụng không mong muốn này và có thể giúp điều trị chúng nhanh chóng.

Bầm

Tiêm chất làm đầy, botulinum toxin và điều trị laser mạch máu thường gây tác dụng phụ bầm tím sau điều trị có thể làm bệnh nhân khó chịu và chậm phục hồi. Mặc dù chưa đủ chứng cứ nhưng dược mỹ phẩm chứa hoạt chất chiết xuất từ cây kim sa (arnica)và vitamin K có thể có ích trong việc giảm thiểu độ nặng của vết bầm và đẩy nhanh quá trình hồi phục.

Hầu hết các nghiên cứu về hiệu quả tác động của hoạt chất chiết xuất từ cây kim sa đối với vết bầm tím là không rõ ràng, tuy nhiên, điều này có thể là do nồng độ của hoạt chất này tương đối thấp trong các sản phẩm được thử nghiệm. Một nghiên cứu ngẫu nhiên, mù đôi, có đối chứng đã chứng minh khả năng điều trị hiệu quả thuốc mỡ arnica 20% trên các vết bầm do laser so với điều trị bằng giả dược. Các công thức bôi ngoài da có chứa vitamin K cũng được chứng minh giúp điều trị nhanh hơn những vết bầm sau thủ thuật ở cẳng tay và vết bầm do lão hóa ánh sáng. Một số nghiên cứu đã chứng minh vitamin K bôi tại chỗ giúp điều trị nhanh hơn và giảm độ nặng của ban xuất huyết do điều trị laser mạch máu trước đó vài ngày. Tóm lại, việc sử dụng vitamin K bôi tại chỗ sau khi điều trị bằng laser mạch máu có thể có lợi trong điều trị vết bầm sau laser.

Tăng sắc tố sau viêm

Một trong những tác dụng phụ thường gặp nhất sau các thủ thuật tái tạo bề mặt là tăng sắc tố sau viêm. Viêm sau thủ thuật gây ra sự giải phóng các hóa chất trung gian làm kích thích các tế bào sắc tố, như là cytokine/ chemokine, dẫn đến việc tăng sản xuất và tăng phân phối melain vào khắp các tế bào sừng ở thượng bì. Những bệnh nhân có loại da sẫm màu (Fitzpatrick IV – VI) dễ bị tác dụng phụ này hơn, nhưng những bệnh nhân có tuýp da sáng hơn cũng có nguy cơ mắc bệnh. Nguy cơ tăng lên khi tổn thương lan rộng đến lớp nhú bì ở các thủ thuật như peel da bằng hóa chất ở mức trung bình – sâu và laser tái tạo bề mặt.

Sử dụng các hoạt chất làm sáng da trước khi thực hiện thủ thuật có thể làm giảm nguy cơ tăng sắc tố sau viêm. Hydroquinone được sử dụng phổ biến nhất. Ngoài ra, các chế phẩm có chứa axit kojic, axit ascorbic, chiết xuất cam thảo hoặc axit azelaic cũng có thể có lợi. Tất cả các hoạt chất này này đểu hoạt động bằng cách ức chế tyrosinase, đây là enzym chính giúp tổng hợp melanin. Ngoài ra, hydroquinone còn là chất độc tế bào đối với tế bào hắc tố. Những người ủng hộ chế độ chăm sóc trước thủ thuật này cho rằng chất làm sáng có thể làm giảm hàm lượng melanin của tế bào sắc tố và ngăn chặn xuất melanin mới, do đó làm giảm nguy cơ tăng sắc tố sau viêm. Các hoạt chất làm sáng da có thể được bôi 1-2 lần/ ngày trong ba đến bốn tuần trước khi làm thủ thuật; một số bác sĩ sẽ giới hạn việc điều trị trước thủ thuật này chỉ dành cho những bệnh nhân có loại da III hoặc cao hơn vì những bệnh nhân này có nguy cơ cao bị tăng sắc tố sau viêm. Nêu tăng sắc tố sau viêm xuất hiện, có thể sử dụng kết hợp các hoạt chất trắng da bôi, hoạt chất peel nhẹ, và kem chống nắng để giúp tối ứu hiệu quả điều trị.

Kết luận

Ngoài tác động hiệp đồng giúp trẻ hóa da tổng thể và cải thiện kết quả thẩm mỹ, việc kết hợp dược mỹ phẩm vào chăm sóc da có thể giảm thiểu các tác dụng phụ và biến chứng không mong muốn, lành thương nhanh sau thủ thuật và tăng sự hài lòng của bệnh nhân. Lựa chọn một kế hoạch điều trị tổng thể kết hợp các chất bôi ngoài da với các thủ thuật thẩm mỹ đảm bảo mang lại kết quả tốt nhất cho bệnh nhân. Tuy nhiên, việc khuyến khích bệnh nhân thực hiện chế độ chăm sóc da hàng ngày mới thực sự là điều quan trọng nhất trong việc tăng cường sức khỏe tổng thể cho làn da của họ.

==>> Xem thêm: Dược mỹ phẩm cho chứng Trứng cá đỏ, mặt đỏ