Bài thuốc ÔN TỲ THANG – Ôn Tỳ dương, công hạ lãnh tích

Nguồn: CLB Y Cổ truyền

Táo bón do Tỳ dương hư, hàn tích, bụng đau mà táo bón, chân tay không ấm, rêu lưỡi trắng mạch trầm huyền,… dùng bài ÔN TỲ THANG.

Thành phần bài thuốc

Đại hoàng 8-12g

Phụ tử 8-12g

Can khương 4-8g

Nhân sâm 12g

Cam thảo 4g

Tác dụng

Ôn Tỳ dương, công hạ lãnh tích. Trị táo bón do lãnh tích, bụng trướng đau, thích xoa bóp, thích ấm, tay chân không ấm, kiết lỵ lâu ngày, mạch trầm huyền.

Giải thích

• Phụ tử ôn dương tán hàn là chủ dược.
• Can khương, Sâm ôn bổ Tỳ khí.
• Đại hoàng công hạ tích trệ
• Cam thảo ích khí, điều hoà các vị thuốc.

==>> Xem thêm: QUẤT BÌ TRÚC NHỰ THANG – Bài thuốc dùng trong Vị hư có nhiệt, ách nghịch

Ứng dụng lâm sàng

• Bài này có thể dùng trị loét tiêu hoá, Thận viêm mạn, túi mật viêm, giun chui túi mật, tắt môn vị, kiết lỵ mạn tính, rối loạn thần kinh dạ dày, viêm gan, tắt ruột, tiêu khát.
• Bụng đau có thê thêm Nhục quế, Mộc hương để ôn trung chỉ thống.
• Nôn mửa thêm Bán hạ chế, Sa nhân để hoà vị giáng nghịch.

Lập bài thuốc này vì phần lý hàn, không dùng thuốc ôn thì không tán được, còn thực tích nếu không công trục thì không trừ được. Cho nên mới dùng cả thuốc hàn lẫn nhiệt.

Bài này dùng khi Tỳ dương không đủ, đến nỗi lạnh tích làm tắc trở trường vị mà đại tiện bí kết không thông, hoặc hư hàn đã lâu, tích lạnh không hoá được. Chỉ đơn thuần bổ Tỳ dương thì tích trệ thông hết, nếu dùng phép tả hạ bừa bãi thì càng làm hại đến Tỳ khí, dùng Đại hoàng cùng với thuốc bổ dương kiện Tỳ một mặt làm mạnh dương tán hàn, một mặt thông lợi trừ tích, phù hợp cả 2 mặt phù chính và trừ tà.

Ôn Tỳ thang cũng có tới 3 bài:

• Một bài có Quế tâm mà không có Cam thảo, tác dụng điều trị cũng hơi giống, nhưng thích hợp với chứng hàn mà kiêm chứng trạng xung nghịch.
• Một bài có thêm Đương quy, Mang tiêu.
• Tác dụng chính của các bài gần như giống nhau, giống như cách gia giảm để phù hợp với từng chứng bệnh cụ thể.

=> Tham khảo: Tứ Chu Hoàn – Bài thuốc giúp chấn tâm, tiêu trừ màng mộng.