Viêm xoang mũi: Định nghĩa, nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị tại nhà

Nhathuocngocanh.com – Viêm xoang mũi còn được gọi là nhiễm trùng xoang hoặc viêm xoang, là bệnh tai mũi họng phổ biến thường gặp ở hầu hết các đối tượng. Vậy, viêm xoang là gì? Dấu hiệu và triệu chứng của nó là gì? Và làm thế nào để điều trị bệnh viêm xoang? Trong bài viết này, Nhà Thuốc Ngọc Anh sẽ gửi đến bạn đọc một số thông tin giúp giải đáp vấn đề trên.

Viêm xoang mũi là gì?

Xoang là những hốc rỗng nằm sau mũi, gò má, giữa hai mắt và trán. Lớp niêm mạc của các xoang này chịu trách nhiệm sản xuất chất nhầy bảo vệ chống lại các hạt lạ và vi khuẩn, virus xâm nhập vào cơ thể qua khoang mũi. Tình trạng viêm của lớp niêm mạc này có thể khiến chất nhầy tích tụ quá mức trong đường mũi gây tắc nghẽn, dẫn đến nhiễm trùng do vi khuẩn và vi rút, tình trạng này được gọi là viêm xoang hay còn gọi là viêm mũi xoang.

Các loại viêm xoang mũi

Dựa vào nhiều mức độ tiến triển của bệnh hoặc vị trí viêm xoang mà người ta có có các loại viêm xoang khác nhau, cụ thể:

Theo sự tiến triển của bệnh

Viêm xoang cấp tính (kéo dài trong thời gian ngắn) là viêm xoang sẽ khỏi hoàn toàn trong vòng 12 tuần. Tuy nhiên, hầu hết mọi người cảm thấy tốt hơn trong vòng bốn tuần. Viêm xoang cấp tính có thể do nhiễm virus như cảm lạnh.

Viêm xoang bán cấp: các triệu chứng sẽ kéo dài từ 4 đến 12 tuần, loại viêm xoang được xem là chuyển tiếp giữa viêm xoang cấp và viêm xoang mạn tính.

Viêm xoang mãn tính (kéo dài trong thời gian dài) thường là viêm xoang kéo dài hơn 12 tuần. Nó thường bắt đầu như viêm xoang cấp tính nhưng không thuyên giảm. Bệnh gây ra do nhiễm trùng, chủ yếu là do vách ngăn mũi của người bệnh bị lệch hoặc polyp mũi. Có thể được gây ra bởi một dị ứng với một số loại nấm hoặc nhiễm nấm xoang.

Viêm xoang tái phát: Một số người bị viêm xoang tái phát nhiều lần – bốn lần trở lên trong bất kỳ năm nào. Điều này được gọi là viêm xoang tái phát.

Theo vị trí viêm

Viêm xoang hàm trên: phía sau xương gò má là vị trí của các xoang hàm trên, nếu như bị viêm xoang hàm trên thì người bệnh sẽ thường bị đau nhức vùng mặt, xung quanh mắt và má bị sưng, nhiều người còn có thể bị đau đầu.

Viêm xoang sàng: xoang sàng nằm ở vị trí phía sau mà trong hốc mũi và nằm ở phía sau mặt. Vì vậy nếu như bị viêm xoang sàng thì các biểu hiện lâm sàng sẽ không được rõ ràng. Thường những người bị viêm xoang sàng sẽ thấy bị đau nhức ở vùng gáy, bị chảy dịch có kèm theo mủ và tình trạng ho kéo dài.

Viêm xoang trán: xoang trán nằm ở vị trí vùng trán. Nếu bị viêm xoang trán thì người bệnh sẽ có triệu chứng bị sưng ở vùng này và có biểu hiện đau nhức ở giữa vùng trán và đau lần sang khu vực thái dương. Với những người bị bệnh nặng thì sẽ có tình trạng đau nhức ở hốc mắt.

Viêm xoang bướm: xoang bướm theo giải phẫu thì nó sẽ nằm trong thân của xương bướm. Nếu như bị viêm xoang bướm người bệnh sẽ có các tiến triển về bệnh nhanh như có thể sốt cao, người rét run, đầu đau nhức, sau gáy cổ đau, có dịch chảy xuống mũi-họng. Đau nhanh chóng chuyển sang hai bên mắt và viêm xoang bướm là loại được đánh giá là loại gây tỷ lệ tử vong cao.

Viêm đa xoang: tức là người bệnh có thể bị viêm một hoặc nhiều xoang cùng lúc do có thể bị nhiễm khuẩn từ một xoang sau đó lan sang những xoang khác, có thể do dị ứng, do ô nhiễm môi trường hoặc do cơ thể bị suy giảm sức đề kháng,…

==>> Xem thêm bài viết: [Hé lộ] 3+ Mẹo dân gian trị viêm mũi dị ứng hiệu quả, an toàn tại nhà

Nguyên nhân gây viêm xoang mũi

Viêm xoang có thể do nhiều nguyên nhân gây nên nhưng người ta thấy rằng một số nguyên nhân sau được cho là phổ biến gây nên bệnh này:

Virus

Bệnh nhiễm trùng xoang do virus gây bệnh, sự xâm nhập của virus làm cho các mô mũi bị sưng huyết, khiến cho các lỗ thông thường dẫn lưu xoang bị chặn. Thường khi bị xoang người ta sẽ thấy bắt đầu bằng các triệu chứng cảm lạnh.

Nếu như bị xoang mũi do virus gây ra thì việc sử dụng thuốc không mang lại tác dụng điều trị. Sau khoảng một tuần bị bệnh thì các triệu chứng sẽ được cải thiện dần.

Dị ứng

Nếu bị viêm xoang do dị ứng sẽ được gọi là viêm xoang dị ứng, với những người bị viêm xoang dị ứng thường sẽ có xu hướng bị nặng hơn so với các loại viêm xoang do các nguyên nhân khác gây nên. Vì thế nếu như cơ thể nhạy cảm với phấn hoa, lông chó, lông mèo, nước hoa,… thì hãy lưu ý tránh xa, đó là cách chữa viêm xoang mũi dị ứng tại nhà tốt nhất.

Vi khuẩn

Khi cơ thể có các dấu hiệu của bệnh cảm lạnh nhưng sau khoảng 10-15 ngày mà các dấu hiệu này không thấy có dấu hiệu thuyên giảm thì có thể khi này cơ thể bị phế cầu khuẩn Streptococcus pneumoniae hoặc vi khuẩn Haemophilusenzae xâm nhập. Các loại vi khuẩn này thường sẽ khu trú trong các khoang mũi họng của cơ thể và đợi khi có vấn đề về sức khỏe thì chúng sẽ phát triển và gây bệnh. Nếu cảm lạnh không được điều trị đúng và dứt điểm thì nó có thể biến chứng thành viêm xoang. Với loại viêm xoang do vi khuẩn có thể ngăn ngừa được bằng cách thực hiện tiêm vaccine phòng bệnh.

Polyp mũi

Xuất hiện các u nhỏ lành tính trong các mô mũi hoặc trong các xoang được gọi là polyp mũi. Việc xuất hiện polyp mũi sẽ làm tắc nghẽn các hốc xoang, cản trở dịch mũi chảy ra nên dẫn đến tình trạng nhiễm trùng xoang. Ngoài ra polyp mũi có thể khiến cho đường dẫn khí bị hạn chế nên dẫn đến tình trạng bị đau đầu và độ nhạy của khứu giác bị giảm xuống đáng kể.

Ô nhiễm môi trường

Ô nhiễm môi trường không khí được đánh giá là một trong những nguyên nhân dẫn đến làm cho mũi bị kích ứng, gây viêm nên làm tăng nguy cơ bị xoang.

Do bơi hoặc lặn hồ bơi lâu

Nếu như cơ thể bạn đang trong tình trạng dễ bị nhiễm trùng xoang thì lưu ý không nên bơi lặn quá lâu trong hồ bơi do thường ở trong hồ bơi sẽ được làm sạch bằng chất clo. Vì thế có thể khiến cho niêm mạc mũi của bạn bị kích ứng, gây viêm mô và có thể dẫn đến bị viêm xoang.

Nấm

Với những người có hệ miễn dịch yếu thì sẽ thường gặp tình trạng viêm xoang hơn so với những người khỏe mạnh. Do loại nấm gây viêm xoang Aspergillus thường là cơ hội để nấm phát triển, nhất là ở trong xoang có điều kiện tốt để chúng phát triển do xoang thường ẩm và tối.

Triệu chứng viêm xoang mũi

Các triệu chứng chính của viêm xoang là đau và cảm giác nặng nề trên khuôn mặt. Nếu bị viêm xoang cấp tính, cơn đau có thể mức độ nặng hơn nhiều so với viêm xoang mãn tính.

Vị trí các cơn đau và áp lực xuất hiện tùy thuộc vào xoang nào mà bạn bị nhiễm trùng. Người bị bệnh xoang có thể nhận thấy cơn đau ở:

• Khu vực trán.
• Vùng thái dương và gò má.
• Vị trí giữa và đằng sau đôi mắt.

Ngoài ra còn có thể có các triệu chứng khác của viêm xoang bao gồm:

• Mũi bị ngứa, nghẹt mũi, thường bị hắt hơi liên tục.
• Dịch mũi chảy xuống họng là chất nhầy màu xanh lá cây hoặc màu vàng chảy ra từ mũi, có thể có mùi hôi.
• Thay đổi khứu giác, người bị viêm xoang có thể bị suy giảm khứu giác, ngửi mùi khó khăn hơn bình thường.
• Sốt.
• Ho kéo dài và thường bị ho vào ban đêm.

Viêm xoang do virus và vi khuẩn thường có các triệu chứng giống nhau. Nhưng có thể nhận ra cơ thể bị viêm xoang do vi khuẩn nhờ các triệu chứng sau đây:

• Các triệu chứng kéo dài hơn 10 ngày.
• Chất nhầy chảy từ mũi xuống bụng họng có màu.
• Các cơn đau của bạn ở mức độ nặng và ở một nơi (chẳng hạn như trên răng và hàm).
• Có thể bị sốt.
• Các triệu chứng có thể trở nên tốt hơn trong một thời gian và sau đó quay trở lại.

Cách chẩn đoán viêm xoang mũi

Dưới đây là một số cách giúp chẩn đoán bệnh viêm xoang:

• Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của bạn và kiểm tra. Họ có thể kiểm tra mũi để tìm dấu hiệu viêm hoặc tắc nghẽn.
• Tiến hành nội soi mũi. Họ đặt một máy ảnh ống kính thiên văn hẹp, linh hoạt, giống như ống vào mũi.
• Tiến hành chụp CT Scanner mũi xoang để giúp đánh giá tình trạng bên trong các xoang. Điều này có thể giúp loại trừ các vấn đề khác và chắc chắn rằng bạn bị viêm xoang.
• Thực hiện siêu âm mũi để giúp đánh giá sự thông khí của mũi.

Cách điều trị bệnh viêm xoang mũi

Có các phương pháp điều trị viêm mũi xoang như sau:

Điều trị viêm xoang bằng cách dùng thuốc

Viêm xoang cấp tính:

Bác sĩ có thể cho người bệnh dùng thuốc xịt mũi corticosteroid nếu:

• Các triệu chứng của bạn kéo dài từ 10 ngày trở lên.
• Các triệu chứng của bạn không cải thiện theo thời gian.

Viêm xoang thường do nhiễm virus nên thuốc kháng sinh không có tác dụng. Ngay cả viêm xoang do vi khuẩn thường tự khỏi mà không cần dùng kháng sinh. Bác sĩ sẽ chỉ khuyên dùng kháng sinh nếu:

• Bạn có các triệu chứng trong hơn 10 ngày, không cải thiện.
• Các triệu chứng của bạn trở nên tồi tệ hơn nhiều.
• Bạn có hệ thống miễn dịch thấp hoặc có nguy cơ biến chứng cao.

Viêm xoang mạn tính:

• Nếu bạn mắc các bệnh liên quan đến viêm xoang mãn tính thì cần điều trị các bệnh này trước. Đó bao gồm hen suyễn , sốt và nhiễm trùng răng miệng. Việc điều trị những tình trạng này trước sẽ giúp các triệu chứng viêm xoang được cải thiện.
• Thuốc xịt mũi corticosteroid có thể giúp cải thiện các triệu chứng của bạn, đặc biệt nếu bạn cũng bị sốt cỏ khô. Bạn có thể sử dụng cái này trong tối đa ba tháng.
• Bác sĩ có thể kê một đợt kháng sinh kéo dài từ ba đến bốn tuần. Mục đích là để điều trị nhiễm trùng và giảm nguy cơ tái phát.

Phẫu thuật điều trị viêm xoang

Hầu hết những người bị viêm xoang không cần phẫu thuật. Nếu polyp mũi gây tắc nghẽn mũi hoặc xoang, bạn có thể phải phẫu thuật để loại bỏ chúng. Bác sĩ tai mũi họng có thể đề nghị người bệnh tiến hành phẫu thuật nếu các phương pháp điều trị khác không hiệu quả. Việc phẫu thuật nhằm mục đích thông xoang để chất nhầy thoát ra khỏi mũi dễ dàng hơn.

Có hai loại phẫu thuật chính cho viêm xoang mãn tính.

• Phẫu thuật xoang nội soi chức năng (FESS). Bác sĩ phẫu thuật của sử dụng một ống nội soi mỏng, linh hoạt để nhìn vào bên trong xoang của bạn. Chúng mở các xoang của bạn bằng cách loại bỏ một số xương và niêm mạc.
• Ống thông bong bóng (Bóng sinuplasty): Bác sĩ phẫu thuật đặt một ống nhỏ, linh hoạt vào xoang của bạn và thổi phồng một quả bóng ở đầu ống. Điều này mở xoang.

Cách chữa viêm xoang tại nhà

Một số biện pháp khắc phục tình trạng viêm xoang tại nhà hiệu quả bao gồm:

• Sử dụng máy tạo độ ẩm: Nó có thể giúp giảm các triệu chứng xoang. Đôi khi tắm nước nóng cũng có thể làm giảm các triệu chứng xoang.
• Sử dụng tinh dầu hoa oải hương, tinh dầu bạc hà và dầu khuynh diệp trong khi xông hơi có thể làm giảm áp lực mũi.
• Chườm ấm lên mũi và trán giúp giảm áp lực xoang.
• Sử dụng ống tiêm hoặc bình neti để nhỏ dung dịch muối không i-ốt và nước cất (hoặc nước đun sôi trước đó) ấm qua lỗ mũi để giúp giữ sạch đường mũi. Ngoài ra, bệnh nhân có thể chọn sản phẩm nước muối từ hiệu thuốc đã được pha sẵn.
• Uống nước ấm để giữ nước.
• Uống trà gừng ấm với nghệ có thể giúp giảm nghẹt mũi .
• Uống nước ấm với giấm táo có thể giúp chống nhiễm trùng xoang. Giấm táo có đặc tính kháng khuẩn và kháng nấm, đồng thời là nguồn cung cấp vitamin A , vitamin E , vitamin B1, vitamin B2, canxi và magiê tốt hỗ trợ điều trị nhiễm trùng xoang. Nó hoạt động bằng cách nới lỏng chất nhầy và làm sạch đường mũi.
• Ăn một chế độ ăn uống cân bằng cũng bao gồm các loại gia vị, và một chế độ ăn uống giàu vitamin C và khoáng chất giúp xây dựng khả năng miễn dịch để chống nhiễm trùng.
• Gối cao đầu khi ngủ vào ban đêm hoặc bật máy tạo độ ẩm ở nhà để tránh môi trường khô có thể giúp giảm áp lực xoang.
• Nhiễm trùng xoang do vi-rút có thể sử dụng các phương pháp điều trị tại nhà (dùng thuốc không kê đơn, OTC) như thuốc giảm đau và hạ sốt (acetaminophen, ibuprofen), thuốc thông mũi và thuốc tiêu nhầy. Ngoài ra, các bác sĩ có thể khuyên bạn sử dụng dụng cụ rửa mũi hoặc dung dịch rửa xoang để giúp giảm các triệu chứng nhiễm trùng xoang, thậm chí là các triệu chứng viêm xoang mãn tính.
• Nhiễm trùng xoang do vi khuẩn và nấm thường cần điều trị bằng thuốc kháng sinh hoặc thuốc kháng nấm nên việc điều trị tại nhà mà không dùng thuốc thường không thành công. Tuy nhiên phương pháp điều trị tại nhà có thể làm giảm các triệu chứng sau khi bắt đầu điều trị bằng thuốc.

Nếu những các biện pháp trên không giúp giảm các triệu chứng của bạn, hãy liên hệ với bác sĩ chuyên môn để được tư vấn điều trị đúng cách, phù hợp.

==>> Xem thêm bài viết: Viêm họng cấp tính: cách phòng ngừa, chẩn đoán và điều trị bệnh

Biến chứng của bệnh viêm xoang mũi

Viêm xoang cấp tính thường tự khỏi mà không gây ra những biến chứng nguy hiểm cho cơ thể. Nhưng đôi khi các triệu chứng viêm xoang cấp không biến mất và nó trở thành viêm xoang mãn tính.

Hiếm khi viêm xoang cấp tính có thể lây lan. Các biến chứng hiếm gặp của viêm xoang cấp tính bao gồm:

• Nhiễm trùng xương trên khuôn mặt, bạn có thể bị đau và khuôn mặt có thể cảm thấy mềm.
• Biến chứng mắt: Nhiễm trùng các mô mềm xung quanh mắt, mí mắt của bạn có thể bị đỏ, đau và sưng. Viêm kết mạc, viêm bờ mi, áp xe tuyến lệ, viêm tấy tổ chức liên kết hốc mắt, viêm thị thần kinh hậu nhãn cầu.
• Biến chứng tai: Viêm tai giữa thường do dịch mũi xoang đi qua vòi tai vào tai giữa.
• Biến chứng hô hấp: Viêm phế quản, giãn phế nang không hồi phục.
• Biến chứng xương: Cốt tủy viêm xương hàm trên, xương thái dương.
• Biến chứng nội sọ: Viêm tắc tĩnh mạch xoang hang, viêm màng não, áp xe não (hiếm gặp). Nhiễm trùng trong hoặc xung quanh não của bạn. Bạn có thể bị đau đầu dữ dội, cứng cổ, bị sốt cao hoặc bị ốm (nôn mửa).
• Ngoài ra, còn có thể gặp một số biến chứng như viêm thận, viêm khớp…

Những biến chứng này là nghiêm trọng. Nếu bạn cảm thấy rất không khỏe hoặc nghĩ rằng mình có thể mắc một trong những biến chứng này, hãy đến ngay cơ sở y tế gần nhất.

Bị viêm xoang mãn tính có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bị bệnh. Nó có thể khiến cho người bệnh gặp rối loạn giấc ngủ và cảm thấy rất mệt mỏi.

Cách phòng ngừa bệnh viêm xoang mũi xảy ra

Cách tốt nhất để bảo vệ bạn khỏi bị viêm xoang là giảm nguy cơ nhiễm virus bằng cách thực hành vệ sinh tay tốt và tránh xa những người bị bệnh. Bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh viêm xoang bằng cách làm theo một số biện pháp đơn giản như sau:

• Rửa tay kỹ, đặc biệt là sau khi tiếp xúc gần với những người đang bị cúm, cảm lạnh, sức khỏe không tốt.
• Không hút thuốc và tránh những nơi có khói hoặc khu vực ô nhiễm không khí nặng.
• Cố gắng tránh xa bất kỳ tác nhân gây dị ứng nào mà bạn nhạy cảm.
• Sử dụng khẩu trang trước khi ra đường và khi làm việc trong môi trường ô nhiễm. Giữ môi trường xung quanh luôn sạch sẽ, tránh xa khói bụi, chất thải, khói thuốc lá…
• Không nên để mũi đối diện trực tiếp với luồng gió của máy lạnh hoặc máy quạt khi nằm ngủ, hoặc khi ngồi làm việc vì có thể làm tổn thương niêm mạc mũi xoang.
• Cần giữ ấm khi đi ngoài trời mưa, lạnh, tránh bị cảm và chuyển thành viêm mũi xoang.
• Vệ sinh mũi, họng thường xuyên với dung dịch nước muối sinh lý.
• Điều trị tốt các ổ viêm nhiễm của răng, hội chứng trào ngược.
• Tăng cường sức đề kháng của cơ thể cũng như niêm mạc mũi xoang bằng các thuốc tăng cường miễn dịch…
• Thực hiện các xét nghiệm dị ứng có thể hữu ích giúp bạn ngăn ngừa xảy ra viêm xoang do dị ứng.

Một số câu hỏi liên quan đến bệnh viêm xoang mũi

Viêm xoang có lây không?

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh viêm xoang mà đánh giá viêm xoang có lây không. Nói cách khác, nếu nguồn lây nhiễm xoang của bạn là vi-rút thì bạn có thể truyền vi-rút đó cho người khác. Sau đó, người đó có thể bị cảm lạnh nhưng có thể không bị viêm xoang. Tuy nhiên, đôi khi, các xoang của bạn có thể chứa thêm chất nhầy tạo ra môi trường cho vi rút hoặc vi khuẩn phát triển. Khi có điều kiện thuận lợi để phát triển, những vi-rút hoặc vi khuẩn này có thể gây viêm xoang. Virus là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm xoang, chiếm khoảng 90-95% các trường hợp viêm xoang đó.

Bị viêm xoang có đi máy bay được không?

Áp suất không khí sẽ càng giảm khi lên cao. Đi máy bay có thể gây đau xoang. Khi bạn ở trên máy bay, áp suất bên trong cabin thay đổi. Vì vậy, không khí bên trong xoang của bạn giãn ra hoặc co lại theo áp suất điều này có thể gây đau. Nhiều người vẫn luôn đặt ra câu hỏi bị viêm xoang có đi máy bay được không? Thì câu trả lời là có nhưng bạn hãy sử dụng thuốc xịt hoặc thuốc nhỏ thông mũi có thể giúp giảm bớt các triệu chứng của bạn. Thực hiện điều này ngay trước chuyến bay và ngay trước khi máy bay bắt đầu hạ độ cao để hạ cánh. Bạn cũng có thể thấy việc thực hiện thao tác Valsalva cũng có ích. Đây là khi bạn bịt mũi và cố gắng thở ra bằng miệng khép kín.

Trên đây là những thông tin mà chúng tôi cung cấp cho bạn về bệnh viêm xoang mũi. Hy vọng qua bài viết sẽ giúp bạn đọc hiểu hơn về bệnh này mà có thể giúp mình ngăn ngừa, điều trị bệnh cho hợp lý. Nếu có điều gì còn phân vân, hãy liên hệ trực tiếp với chúng tôi.

Tài liệu tham khảo

1. Written by WebMD Editorial Contributors, Medically Reviewed by Nayana Ambardekar, MD, Are Sinus Infections Contagious? đăng ngày 7 tháng 8 năm 2022. Truy cập ngày 8 tháng 3 năm 2023.
2. Tác giả: Derek L. DeBoer, Edward Kwon, Acute Sinusitis, Pubmed, đăng ngày 8 tháng 8 năm 2022. Truy cập ngày 8 tháng 3 năm 2023.