CHỈ TẤU HÓA ĐÀM HOÀN – Nhuận phế tiêu đàm, trị ho dẹp suyễn

Bài viết CHỈ TẤU HÓA ĐÀM HOÀN – Nhuận phế tiêu đàm, trị ho dẹp suyễn.

Trích Phần 1 Những bài thuốc Cổ phương đặc hiệu – Nhà xuất bản Y học – Tải file PDF Tại đây.

Tác giả: TTND. BS Nguyễn Xuân Hướng.

LAI LỊCH BÀI THUỐC

Bài thuốc kinh nghiệm.

THÀNH PHẦN CỦA BÀI THUỐC

Tri mẫu	96 lạng
Hạnh nhân	96 lạng
Huyền sâm	96 lạng
Bách hợp	96 lạng
Mạch môn đông	96 lạng
Tử uyển	48 lạng
Mễ sác (1)	48 lạng
Bối mẫu	48 lạng
Khoản đông hoa	144 lạng

9 vị thuốc nói trên có trọng lượng chung là 768 lạng.

(1) Ghi chú của người dịch: Mễ sác: Trong bài thuốc này tác giả ghi là vị Mễ sác. Chữ Hán quả thật không khó, nhưng nói là vị thuốc thì thật khó hiểu và khó đoán ra. Vì chữ Mễ là gạo, chữ sác là vỏ của quả cây như Chỉ sác, Túc sác. Chúng tôi đã tìm mấy bộ sách đại từ điển về Trung dược nhưng không thấy nói vị Mễ sác. Nhưng theo kinh nghiệm nông cạn của mình, chúng tôi phán đoán và suy diễn rằng, chữ Mễ là gạo, đồng nghĩa với chữ Mễ là chữ Túc cũng là thóc gạo mà người ta thường nói là Túc mễ và chúng tôi liền tra từ điển tên chữ Túc sác. Khi tìm đến trang Túc sác thì sách ghi là Anh túc sác (vỏ quả thuốc phiện), hoặc Anh túc cũng vậy. Những điều đáng chú ý là vị Anh túc sác này lại có tên riêng là Ngự mễ sác. Ở đây, chúng tôi suy ngẫm, có thể là tác giả đã viết tắt vị thuốc này bằng 2 chữ Mễ sác mà bỏ chữ Ngự đi.

Bởi lẽ Ngự mễ sác và Anh túc sác tuy 2 tên gọi nhưng chỉ là một vị thuốc mà thôi. Trong bài “Tiểu bách lao tán” sách “Tuyên minh luận phương” nói chữa ho lao suyễn thở kéo dài, tự ra mồ hôi, có vị Ngự mễ sác. Ngự mễ sác không kể nhiều ít, sao lên, tán bột môi lần uống 6 gam, cùng sắc với ô mai. cho 200ml uống ấm, ăn xong ra mồ hôi thì gia 30 hạt Tiêu mạch cùng sắc lên uống ấm.

Bài “Chỉ tấu hoá đàm hoàn” này có công năng và chủ trị chữa ho suyễn như trên đã nói. Vậy theo logic thì vị Mễ sác ở đây có rất nhiều khả năng là Ngự mễ sác tức là Anh túc sác. Nhưng cũng rất có thể có người cho rằng Mễ sác còn là Chỉ sác hay hiểu một cách máy móc Mễ sác là vỏ hạt gạo hoặc là trấu hoặc cám. Điều này chúng tôi không dám bàn thêm. Chỉ ghi chú để bạn đọc suy ngẫm và tham khảo. Xin xem vị Túc sác hoậc Anh túc sác ở “Trung Hoa dược hải”.

=> Đọc thêm: CỬU KHÍ NIÊM THỐNG HOÀN – Lý khí chỉ thống (chữa về khí, khỏi đau).

CÁCH CHẾ

Tán bột và trộn đều: Những vị thuốc nói trên trừ Hạnh nhân, Mạch môn đông, Huyền sâm ra, còn lại 6 vị trong đó có Tri mẫu cùng tán thành bột thô, lấy một phần bột thô này giã nát với Mạch môn đông, Huyền sâm, rồi phơi khô hoặc sấy khô với nhiệt độ thấp, tán thành bột nhỏ, qua rây. Lại giã nát Hạnh nhân, rồi lại trộn với thuốc bột có Tri mẫu để tán nhỏ, sau đó trộn với thuốc bột khác còn lại tán tiếp và qua rây.

Làm viên: Lấy mật canh (cứ 16 lạng thuốc dùng chừng 16 lạng mật canh) trộn đều với thuốc bột nói trên, thành nắm thuốc mềm dẻo, vê thỏi làm viên, sấy khô.

Quy cách: Mỗi viên thuốc nặng 1 dổng cân 5 phân (trong đó có chừng 7 phân 5 ly thuốc bột).

Đóng gói: Gói vào giấy bóng, cho vào hộp kín.

Bảo quản cất giữ: Để trong nhà nơi khô ráo râm mát.

CÔNG NĂNG

Nhuận phế tiêu đàm, trị ho dẹp suyễn (chỉ tấu định suyễn).

CHỦ TRỊ

Phế khí hư nhược, ho có nhiều đờm, suyễn, thở gấp, đêm nằm không yên (ngủ không yên giấc).

CÁCH DÙNG VÀ LIỀU LƯỢNG

Mỗi lần uống 2 viên, mỗi ngày uống 2 lần, uống với nước sôi để ấm.

=> Tham khảo: CHI TỬ KIM HOA HOÀN – Thanh nhiệt nhuận táo, sinh tân dịch, khỏi khát.