Bài thuốc Sinh Hóa Thang – Dưỡng huyết khứ ứ, ôn kinh chỉ thống

Bài viết Bài thuốc Sinh Hóa Thang – Dưỡng huyết khứ ứ, ôn kinh chỉ thống – Trích trong sách 60 phương tễ dùng nhiều bậc nhất trong Y học Cổ truyền

Tác giả: Bác sĩ Trịnh Văn Cường

CÁCH NHỚ

“Đào nhân Cam thảo Xuyên khung

Đương quy điều huyết, ôn trung khương Bào”

Thành phần

Gồm có 05 vị Đương quy, Đào nhân, Cam thảo, Xuyên khung, Bào khương.

Cách dùng

Chia thang sắc uống, khi uống có thể cho thêm một ít rượu trắng.

Công dụng

Dưỡng huyết khứ ứ, ôn kinh chỉ thống.

Chủ trị huyết ứ hàn ngưng, huyết ứ trở trệ: bụng dưới lạnh đau, sinh xong máu xấu không ra.

==>> Xem thêm: Tô Tử Giáng Khí Thang – Giáng khí bình suyễn, khứ đờm chỉ khái

PHÂN TÍCH

Làm chủ một phòng khám Đông Y có thế gặp rất đa dạng bệnh, YHCT không có chia khoa nên gàn như có thể tiếp xúc được với mọi mặt bệnh. Trong nhóm đối tượng đến cắt thuốc YHCT không hẳn khi nào cũng là người có bệnh, đôi khi người ta chỉ là đến cắt thuốc bổ. Và có một nhóm đối tượng gặp rất nhiều đó là các mẹ bầu, sản phụ. Khi có bầu xu hướng người ta sẽ hay cắt thuốc bắc đế bồi bổ mẹ và thai nhi. Hay sau khi đẻ xong người ta hay đến cắt thuốc uống để cho nhanh ra hết sản dịch. Và tương ứng có hai bài thuốc rất nối tiếng và được sử dụng gàn như là đàu tay cho các đối tượng này. Bài thuốc bôi bổ cho các đối tượng đang mang bầu là Thái sơn bàn thạch thang. Bài thuốc làm nhanh hết sản dịch sau khi đẻ là Sinh hóa thang.

Sau khi sinh xong khí huyết chắc chắn hư, theo vốn lẽ bình thường phải dùng thuốc bôi bổ. Tuy nhiên sau sinh có bại huyết ứ trệ, làm cho huyết mới không thế sinh được mà gây ra các chứng đau bụng, bụng dưới lạnh đau,… Khi đó phải dùng đến các thuốc dưỡng huyết khứ ứ, ôn kinh chỉ thống. Và đó là công dụng của bài Sinh hóa thang

ĐƯƠNG QUY qui vào kinh Can, vị cay ngọt ấm phương thơm có tác dụng dường Can huyết, điều huyết, bình Can làm cho huyết cùa Can được đày đủ. Cái hay nhất của vị thuốc Đương quy nằm ở tác dụng nó lấy hoạt đế bố – nghĩa là hoạt huyết đế bổ huyết, vì Can là nơi tàng trữ huyết nên Đương quy sẽ đưa huyết về Can (hoạt) đế làm đầy Can huyết (bổ). Đương quy là vị thuốc hoạt huyết đế bổ huyết, dùng rất tốt với các chứng huyết hư, huyết ứ – và tác dụng mang đến đặc điếm nổi bật của Đương quy, đấy là nó có tác dụng sinh huyết mới, đẩy huyết ứ sinh huyết mới. Trong bài này rất trọng vị Đương quy nên dùng liều cao.

XUYÊN KHUNG vị cay tính ấm có khả năng hoạt huyết rất rộng, toàn bộ phạm vi cơ thể từ đàu đến chân, từ trong ra ngoài, từ tạng phủ kinh lạc đến cơ biếu cân cốt, không chỗ nào là không đến. Xuyên khung hành khí ờ trong huyết nôn vừa có tác dụng hoạt huyết vừa có tác dụng lý khí. Khỉ chưa xác định được chính xác vị trí huyết ứ, biếu hiện ứ huyết khá mơ hồ, mà cần tìm một vị thuốc hành khí hoạt huyết tác dụng rộng thì Xuyên khung được ưu tiên sử dụng. Đây là một trong những vị hàng đầu về hành khí hoạt huyết cần phải nhớ, vì rất dễ ứng dụng trôn lâm sàng. ĐÀO NHÂN là nhân hạt của quà đào, vị đắng có tác dụng sơ tiết tán ứ đi vào phần huyết của Can. Đào nhân có công dụng tiêu trừ huyết ứ sinh huyết mới, có sức mạnh phá huyết điều kỉnh. Cho nên đào nhân dùng hay nhất đối với các trường hợp có ứ trệ ở phàn huyết đặc biệt là ở tạng phù. Có thổ kể đến các trường hợp như phàn huyết cùa phụ nữ bị ứ trệ gây ra các chứng tắc kỉnh, đau bụng kỉnh, sau khỉ đẻ ứ trộ đau bụng, ngoại thương tích tụ… Xuyên khung và Đào nhân là vị hồ trợ Đương quy tăng cường hoạt huyết

CAN KHƯƠNG cay ôn có tác dụng ông kinh chỉ thống, giúp làm ôn ấm trung tiêu. CAM THẢO điều hòa các vỉ thuốc. Khi uống có the cho thêm rượu đế tăng khả năng hoạt huyết tiêu ứ, vì rượu có tính chất thăng tán rất mạnh. Như đã nói bài này dùng hay nhất cho đối tượng sau sinh đẻ, máu xấu ra không hết, đau bụng. Bài này đa phàn dùng các vị dương dược nên tính ôn thích hợp dùng với các chứng hư hàn.

==>> Xem thêm:  Nhân Sâm Cáp Giới Tán – Bổ phế, nạp khí, định suyễn

Gia giảm

Trường hợp có cục huyết ứ thêm Ngũ linh chi, Diên hồ sách

Hư hàn thì thêm Nhục Quế để ôn kinh tán hàn.

Huyết ứ sinh nhiệt thêm Đan sâm, xích thược để thanh nhiệt lương huyết, hoạt huyết hoá ứ.

Bài này dùng cho sản phụ sau sinh có tác dụng làm giảm đau bụng do co bóp tử cung, đồng thời kích thích tăng sữa cho người mẹ.

Phàm sau sinh, khí huyết lại hư, vốn nên bồi bổ. Nhưng lại có bại huyết ứ trệ thì huyết mới không sinh được, cho nên thấy đau bụng, cho nên lấy trừ ứ làm đầu. Trong bài, Đương quy dưỡng huyết, Cam thảo bổ trung tiêu, Xuyên khung điều hoà khí trong huyết, Đào nhân hành ứ trong huyết, Bào khương màu đen vào dinh giúp Đương quy, Cam thảo sinh huyết mới và giúp Xuyên khung, Đào nhân hoá dương. Cái sinh hoá mới là thần kỳ