[Tổng hợp] Các phương pháp điều trị sẹo lồi tốt nhất hiện nay

Nhathuocngocanh.com – Cùng với sẹo lõm, sẹo rỗ, sẹo thâm, sẹo lồi cũng gây ra vô vàn phiền toái, khiến ta cảm thấy tự ti, vướng víu. Vậy có cách nào để trị sẹo lồi an toàn, nhanh chóng và dứt điểm hay không, mời bạn đọc bài viết sau đây của nhà thuốc Ngọc Anh nhé!

Sẹo lồi được hình thành như thế nào?

Sẹo lồi là sự phát triển tăng sinh sợi lành tính ở da kéo dài ra bên ngoài vết thương ban đầu và xâm lấn vào mô da lân cận do sản xuất rộng rãi chất nền ngoại bào, đặc biệt là collagen, gây ra bởi sự biểu hiện quá mức của các cytokine và các yếu tố tăng trưởng. Nó khiến cho một vùng da bị nhô lên khỏi bề mặt da bình thường, dần dần có thể lan sang cả vùng da xung quanh gây cảm giác vướng víu, ngứa ngáy và mất thẩm mỹ.

Các cơ chế hình thành sẹo phì đại và sẹo lồi vẫn chưa được hiểu hoàn toàn. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng viêm có liên quan đến việc điều chỉnh tổng hợp collagen, và cường độ của viêm có tương quan thuận với kích thước sẹo cuối cùng. Cơ thể tự làm lành vết thương theo 3 giai đoạn kế tiếp nhau và thường diễn ra trong khoảng từ 3 tháng đến 6 tháng: đầu tiên là giai đoạn phản ứng viêm, tiếp đến là giai đoạn tăng sinh và cuối cùng là giai đoạn tái tạo tổ chức da. Tùy vào cơ địa của từng người cũng như chế độ ăn uống trong khoảng thời gian này mà dẫn đến sự hình thành sẹo lồi.

• Giai đoạn viêm: Ở giai đoạn này, nhiều chất trung gian gây viêm cytokine được kích hoạt bởi sự thoái hóa tiểu cầu. Sự suy giảm tiểu cầu dẫn đến kích hoạt dòng chảy đông máu để tạo thành cục máu đông cầm máu.
• Giai đoạn tăng sinh: Sự tăng sinh bắt đầu vào khoảng ngày thứ 4 hoặc ngày thứ 5. Trong giai đoạn này, nguyên bào sợi di chuyển vào chất nền vết thương và di chuyển vào trong hoặc biểu mô hóa tế bào sừng từ rìa vết thương hoặc nang lông.
• Giai đoạn tái tạo tổ chức da: Giai đoạn này thường bắt đầu ba tuần sau khi mô bị thương. Sự hình thành sẹo lồi, sẹo rỗ hay sẹo thâm được quyết định bởi giai đoạn này. Các phát hiện hiển vi của giai đoạn tái tạo bao gồm giảm số lượng nguyên bào sợi, tắc mạch máu và xơ cứng các sợi collagen. Sự sản sinh và suy thoái collagen liên tục có ảnh hưởng đến việc tái tạo lại chất nền vết thương trong khoảng sáu tháng sau khi đóng miệng. Nếu mất cân bằng giữa sản xuất và suy thoái collagen trong giai đoạn tái tạo sẽ hình thành những vết sẹo bất thường như sẹo lồi và sẹo phì đại.

Theo nghiên cứu và thống kê, sẹo lồi thường gặp ở nữ nhiều hơn ở nam, ở độ tuổi 10-30 và có thể gặp bất cứ vị trí nào trên cơ thể.

Nguyên nhân dẫn đến sự hình thành của sẹo lồi

Sẹo lồi xuất hiện là do sự tăng sinh quá mức của collagen lành tính trên da. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến sự tăng sinh ấy?

• Ảnh hưởng của chế độ ăn uống trong giai đoạn lành vết thương: Giai đoạn này, ngoài việc ăn đầy đủ các chất dinh dưỡng, bạn cũng nên tránh một số thực phẩm kích thích sự tăng sinh collagen như lòng đỏ trứng, xôi, thịt gà.
• Do vết thương không được băng bó đúng cách: Việc băng bó không đúng kĩ thuật như kéo căng vùng da tổn thương hoặc băng quá chặt trong thời gian dài cũng làm tăng nguy cơ dẫn đến sự hình thành sẹo lồi.
• Do cơ địa mỗi người: Người có cơ địa sẹo lồi thường dễ hình thành sẹo hơn so với những người bình thường khác. Chính vì thế, nếu không biết mình có cơ địa sẹo lồi hay không thì cần cẩn thận để tránh bị vết thương hở và không ăn một số loại thực phẩm như lòng đỏ trứng, xôi, thịt gà trong quá trình vết thương lành.
• Do tự ý nặn mụn hoặc nặn mụn không đúng cách: Nguyên nhân này thường gặp nhiều hơn trên người có cơ địa sẹo lồi. Nặn mụn sai cách có thể dẫn đến nhiễm trùng và khiến sẹo lan rộng hơn.
• Nhiễm trùng vết thương: Việc vệ sinh vết thương không sạch sẽ để tác nhân bên ngoài xâm nhập vào và gây ra phản ứng  cũng có thể dẫn đến sự hình thành sẹo lồi.
• Do di truyền: Nếu người thân trong gia đình bạn bị sẹo lồi thì rất có thể bạn cũng bị sẹo lồi sau khi bị thương. Theo một nghiên cứu, một gen được gọi là gen AHNAK có thể đóng một vai trò trong việc xác định ai bị sẹo lồi và ai không. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những người có gen AHNAK có thể dễ bị sẹo lồi hơn những người không có.
• Có làn da sẫm màu: Theo nghiên cứu, những người gốc Phi, Châu Á và Tây Ban Nha có nguy cơ bị sẹo lồi cao hơn so với những người da trắng 15%.

Đặc điểm nhận dạng sẹo lồi

• Xuất hiện và phát triển chậm, ó thể mất 3 tháng đến một năm trước khi bạn thấy những dấu hiệu đầu tiên của sẹo lồi. Sau đó, phải mất vài tuần hoặc vài tháng để nó phát triển. Đôi khi, chúng tiếp tục phát triển chậm trong nhiều năm.
• Không giống như sẹo rỗ, sẹo thâm, sẹo lồi thường có màu nâu hoặc đỏ sẫm tùy thuộc vào màu da của bạn, bề mặt sẹo nhẵn bóng. Mặc dù vết thương đã lành nhưng khi chạm nhẹ vào vết sẹo cũng có thể khiến bạn cảm thấy đau nhói, ngứa ngáy. Các triệu chứng này thường chấm dứt sau khi sẹo lồi ngừng phát triển.
• Sẹo lồi có thể gặp ở bất cứ vị trí nào trên cơ thể nhưng thường gặp hơn ở cánh tay, vai, ngực, đầu gối… và thường gặp nhất ở dái tai, vai, má và giữa ngực.
• Sẹo lồi nhô cao hơn vùng da xung quanh và có thể có kích thước khác nhau tùy vào cơ địa mỗi người và mức độ tổn thương.
• Sẹo lồi có kết cấu đa dạng từ mềm đến cứng.

Sẹo lồi là sự tăng sinh lành tính của collagen nên không gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên, nếu không điều trị kịp thời và dứt điểm, sẹo lồi có thể lan rộng hơn và gây ngứa ngáy, khó chịu, mất thẩm mỹ, đặc biệt là con gái.

Một số phương pháp điều trị sẹo lồi tốt nhất hiện nay

Mục đích của các phương pháp điều trị sẹo lồi hiện nay đó là làm giảm kích thước vết sẹo, dần dần giúp sẹo lồi mềm ra và không nhô lên khỏi bề mặt da, từ đó cải thiện được tình trạng vướng víu, ngứa ngáy và mất thẩm mỹ. Tùy thuộc vào kích thước và mức độ tiến triển của vết sẹo mà có hướng điều trị khác nhau, tuy nhiên việc điều trị tận gốc sẹo lồi đến nay vẫn chưa thực hiện được.

Điều trị sẹo lồi bằng liệu pháp không gây xâm lấn

Áp lực trị liệu

Phương pháp này được sử dụng như một liệu pháp điều trị đầu tiên. Đối với sẹo lồi mới hơn, lựa chọn điều trị đầu tiên có thể là băng ép làm từ vải co giãn. Phương pháp này cũng có thể được sử dụng sau khi phẫu thuật xóa sẹo lồi. Mục đích là làm giảm hoặc ngăn ngừa sẹo bằng cách tạo áp lực lên vết thương khi vết thương lành. Băng như vậy cần được mặc trong 12 đến 24 giờ một ngày trong 4 đến 6 tháng để có hiệu quả. Tuy nhiên, phương pháp này có thể rất khó chịu.

Băng cuốn sillicon giảm hình thành sẹo lồi

Băng quấn làm từ silicon và không silicon đã được sử dụng từ lâu trong các phòng khám. Các nghiên cứu khác nhau cho thấy cải thiện đến 90% sẹo lồi sau khi sử dụng băng ép silicon. Tuy nhiên, biện pháp này này thường được sử dụng để giảm tỷ lệ xuất hiện sẹo lồi và sẹo phì đại sau phẫu thuật.

Chiết xuất hành tây và Gel Heparin

Chiết xuất hành tây có khả năng ức chế nguyên bào sợi, làm giảm hoạt động tăng sinh sợi và tổng hợp chất nền ngoại bào (ECM), và làm tăng sự biểu hiện của chất nền metalloproteinase MMP-1. Các phân tử heparin có xu hướng tương tác mạnh mẽ với các phân tử collagen, dẫn đến sự hình thành các sợi dày hơn và tạo ra liên kết giữa các phân tử trong collagen. Do đó, heparin và chiết xuất hành tây làm giảm sự hình thành sẹo thông qua hoạt động ức chế của chúng đối với chứng viêm, tăng sinh nguyên bào sợi và khả năng sản xuất của nguyên bào sợi

Điều trị sẹo lồi theo nội khoa

Điều trị sẹo lồi nhanh chóng bằng Imiquimod

Imiquimod thường được bào chế dưới dạng kem lỏng và có tác dụng kích thích vùng da sẹo lồi tăng sản xuất Interferon, từ đó làm chậm quá trình sản sinh collagen.

Điều trị sẹo lồi bằng Imiquimod kéo dài khoảng 2 tháng/ 1 lộ trình. Đối với người có sẹo lồi kích thước lớn và lan rộng hơn thì có thể dài hơn. Cũng tương tự như điều trị bằng Interferon, Imiquimod được khuyên là nên bôi ngay sau phẫu thuật cắt bỏ sẹo lồi.

Phương pháp Imiquimod có tác dụng không mong muốn đó là làm tăng hắc sắc tố tại vùng da bị sẹo, do đó bạn nên cân nhắc trước khi áp dụng.

Điều trị sẹo lồi bằng tiêm Mitomycin C

Mitomycin C (MMC), một dẫn xuất của Streptomyces caespitosus mà được phân lập vào năm 1958 bởi Wakaki. MMC đã được chứng minh là làm giảm sự tổng hợp DNA và mật độ nguyên bào sợi sẹo lồi được nuôi cấy trong ống nghiệm. Nó cũng đã được chứng minh là ngăn chặn sự tăng sinh nguyên bào sợi và do đó làm giảm sự hình thành sẹo trong ống nghiệm và in vivo.

Theo thử nghiệm lâm sàng đã được thực hiện bởi Bailey và cộng sự, trên một nhóm 10 bệnh nhân được tiêm 1 mg ML MMC tại chỗ trong 3 phút sau khi loại bỏ sẹo lồi sau khi cạo râu với liều lặp lại sau ba tuần. Kết quả cứ 10 bệnh nhân thì có 4 người hài lòng với kết quả và 1 người thất vọng.

Điều trị sẹo lồi hiệu quả bằng Interferon

Điều trị sẹo lồi bằng Interferon được áp dụng cho những người bị sẹo lồi kích thước lớn và can thiệp đến phẫu thuật. Interferon có tác dụng ức chế tổng hợp collagen thông qua quá trình khử RNA nội bào, từ đó ngăn cản sự tăng sinh quá mức của collagen.

Sau phẫu thuật, có thể tiêm Interferon ngay để hạn chế tình trạng tái phát sẹo lồi. Thông thường, liều được áp dụng là khoảng 1 triệu đơn vị/ 1cm chiều dài sẹo lồi. Bác sĩ sẽ theo dõi trong quá trình điều trị và có thể chỉ định tiêm nhắc lại 1-2 tuần sau.

Chi phí điều trị sẹo lồi bằng Interferon khá cao, vì thế bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ và chọn cơ sở uy tín để thực hiện phương pháp này.

Điều trị sẹo lồi dứt điểm bằng phương pháp 5-fluorouracil

Sẹo lồi đã được chứng minh là xảy ra do trạng thái tăng trao đổi chất của tế bào. Do đó, việc sử dụng các thuốc chống ung thư là một chiến lược điều trị hợp lý. Flurouracil đã cho thấy khả năng ức chế sự tăng sinh nguyên bào sợi trong cả nghiên cứu in vitro và in vivo. 5-FU cũng được chứng minh là có thể tăng cường quá trình apoptosis trong nguyên bào sợi mà không gây hoại tử mô. Ngoài ra, 5-Flurouracil cũng ức chế sự biểu hiện của gen collagen loại I được cảm ứng bởi TGF-β.

Theo một nghiên cứu tỷ lệ tái phát là 19% sau khi cắt sẹo lồi và sử dụng kết hợp 5-FU tiêm trong da. Biện pháp này thường sử dụng khi bệnh nhân không đáp ứng với tiêm corticoid.

Tiêm 5-fluorouracil thường từ 5-10 mũi/ 1 lộ trình. Tùy thuộc vào kích thước sẹo lồi cũng như đáp ứng của cơ thể mà bác sĩ có chỉ định khoảng cách giữa các lần tiêm là khác nhau.

Theo các chuyên gia, sử dụng kết hợp Triamcinolone với 5-fluorouracil sẽ có hiệu quả cao gấp 5 lần khi chỉ dùng 5-fluorouracil.

Đánh bay sẹo lồi bằng kĩ thuật tiêm Steroid

Corticosteroid điều trị sẹo lồi bằng cách giảm sự tăng sinh nguyên bào sợi, tổng hợp collagen và tổng hợp glycosaminoglycan, cũng như bằng cách ức chế quá trình viêm và nguyên phân. Sau khi tiêm thuốc thuộc nhóm Corticosteroid vào trong cơ thể sẽ làm ức chế enzym collagenase và alpha 2- macroglobulin, từ đó giúp ngăn cản sự tăng sinh quá mức của collagen, đồng thời gây thoái hóa các sợi collagen cũ. Đặc biệt, phương pháp tiêm trực tiếp Steroid vào vết sẹo không để lại hắc sắc tố, vì vậy sẽ giúp da sáng đều màu hơn.

Thông thường, corticosteroid được tiêm hai hoặc ba lần mỗi tháng, nhưng liệu pháp có thể tiếp tục trong sáu tháng hoặc thậm chí lâu hơn tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của trường hợp. Kết hợp tiêm corticosteroid với liệu pháp áp lạnh hoặc quản lý phẫu thuật cho kết quả lâm sàng tốt hơn so với sử dụng riêng lẻ một trong hai. Tuy nhiên, teo, giãn da, giảm sắc tố là những tác dụng phụ chính và đáng kể của những sự kết hợp này.

Phương pháp tiêm trực tiếp Steroid vào vết sẹo lồi được áp dụng đối với người bị sẹo lồi có kích thước nhỏ, trung bình.

Kĩ thuật tiêm Steroid đòi hỏi phải được thực hiện bởi những người có trình độ chuyên môn cao bởi vì muốn ức chế quá trình tổng hợp collagen, hoạt chất nhóm Corticosteroid phải được tiêm vào lớp nhu bì của da. Việc thực hiện sai kĩ thuật không những không có tác dụng làm xẹp sẹo lồi mà còn khiến teo lớp mỡ dưới da rất nguy hiểm. Chính vì vậy, để đảm bảo an toàn cho bản thân, bạn nên đến gặp bác sĩ để được nghe tư vấn và lựa chọn cơ sở uy tín.

Tùy thuộc vào kích thước của vết sẹo lồi cũng như đáp ứng điều trị mà lộ trình có thể kéo dài khác nhau. Mỗi mũi tiêm thường cách nhau 1-2 tháng tùy theo chỉ định của bác sĩ. Để kết quả điều trị tốt hơn và nhanh hơn, có thể dùng Steroid với gel silicon hoặc nitrogen dạng lỏng.

Trong quá trình tiêm Steroid, có thể gặp phải một số tác dụng phụ như giãn mao mạch, teo da,… Để tránh gặp phải tác dụng phụ này, cần tuân thủ nghiêm chỉnh chỉ dẫn của bác sĩ.

Tiêm Bleomycin điều trị sẹo lồi 

Bleomycin là một chất chống ung thư. Nó có tác dụng ức chế TGF-β1 làm giảm sản xuất collagen và kích thích quá trình chết rụng. Đồng thời, có còn có tác dụng kháng khuẩn và kháng virus.

Bleomycin có thể được sử dụng dưới dạng tiêm trong da. Liều khuyến cáo bắt đầu từ 0,1 ml (1,5 IU / ml) và có thể tăng lên đến liều tối đa 6 ml. Đối với những bệnh nhân có vết sẹo cũ không đáp ứng với steroid tiêm, khuyến cáo điều trị từ 2 đến 6 buổi mỗi tháng.

Ngoài ra, còn một số phương pháp điều trị sẹo lồi theo nội khoa khác như:

• Dùng Flurandrenolide dạng dán ngoài da: Flurandrenolide có tác dụng làm mềm vết sẹo lồi, giảm ngứa ngáy, vướng víu. Tuy nhiên, bạn không nên sử dụng miếng dán này quá lâu bởi vì có thể gây teo da. Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ về thời gian dán trong ngày.
• Một số hoạt chất dùng để bôi ngoài vết sẹo như kẽm, Cyclosporine, Verapamil, Tretinoin,…

Điều trị sẹo lồi bằng can thiệp ngoại khoa

Điều trị sẹo lồi theo ngoại khoa được áp dụng đối với vết sẹo có kích thước lớn và đã điều trị bằng nội khoa không cho hiệu quả.

Mục đích của điều trị sẹo lồi theo ngoại khoa đó là: Sử dụng các kĩ thuật tiên tiến để cắt loại bỏ sẹo lồi, sau đó khâu khép miệng lại. Người bị sẹo lồi nên cân nhắc và tham khảo ý kiến của bác sĩ để tránh sẹo lồi bị tái phát, đặc biệt là những người có cơ địa sẹo lồi, yếu tố di truyền.

Điều trị sẹo lồi bằng kĩ thuật tiên tiến – Phương pháp xạ trị

Bức xạ tác động đến các nguyên bào sợi thông qua việc ức chế khả năng tăng sinh và do đó có thể phục hồi cung cấp oxy cho mô cục bộ.

Nếu chỉ tiến hành xạ trị sẽ không hiệu quả bằng việc sử dụng  như một phương pháp điều trị bổ trợ trong phẫu thuật sẹo lồi. Phương pháp xạ trị được áp dụng để ngăn ngừa vết sẹo lồi tái diễn nhiều lần. Sau khi phẫu thuật cắt bỏ sẹo lồi 2 tuần là thời điểm lí tưởng để thực hiện kĩ thuật này. Để đem lại hiệu quả cao và hạn chế các tác dụng không mong muốn, xạ trị dùng với liều cao trong khoảng thời gian ngắn.

Ngoài ra còn một số phương pháp vật lí khác như băng ép, tia laser, cột tháp,..

Chấm dứt sẹo lồi bằng phẫu thuật

Phẫu thuật cắt bỏ sẹo lồi là một lựa chọn điều trị rất phổ biến. uy nhiên, nếu phẫu thuật cắt bỏ đơn thuần, tỷ lệ tái phát của sẹo sẽ cao. Kết hợp cả phẫu thuật và nội khoa sẽ giúp quá trình điều trị nhanh hơn và hiệu quả cao hơn nên được áp dụng phổ biến hiện nay. Sau khi phẫu thuật cắt bỏ sẹo lồi, cần bảo vệ vết thương tránh để tác nhân bên ngoài tiếp xúc gây nhiễm trùng, thường là từ 10 tuần đến 2 tháng. Cùng với đó là sử dụng một số phương pháp nội khoa như tiêm Steroid, 5-fluorouracil, bôi Imiquimod.

Trong trường hợp vết sẹo có kích thước lớn, lan rộng ra vùng da xung quanh thì bác sĩ có thể chỉ định phương pháp bào mòn và kết hợp với nội khoa để nhanh chóng mang lại hiệu quả.

Điều trị sẹo lồi an toàn bằng phẫu thuật lạnh

Phương pháp áp lạnh kết hợp với steroid trong da là phương pháp điều trị cổ điển phổ biến nhất cho cả sẹo lồi và sẹo phì đại. Phương pháp áp lạnh hay lăn kim lạnh là phương pháp được đánh giá hiệu quả nhất trong điều trị sẹo lồi. Trong quy trình lăn kim lạnh, bề mặt da của sẹo phì đại hoặc sẹo lồi được làm sạch và gây tê. Kim lạnh được đưa vào trục dài của sẹo để giúp tăng tối đa thể tích mô sẹo cần được đông lạnh. Kim lạnh được chèn vào, sau đó được kết nối với một cryogun chứa đầy nitơ lỏng và được đưa vào tủ lạnh, dẫn đến sẹo đóng băng. Phương pháp kim lạnh tại chỗ thực hiện đơn giản, áp dụng được cho mọi hình dạng sẹo, vết thương ít cần chăm sóc hậu phẫu.

Về bản chất, phẫu thuật lạnh sử dụng Nitrogen ở nhiệt độ -196 độ C có tác dụng làm đông cứng vết sẹo, dần dần khiến nó tróc nở, hoại tử và xẹp xuống. Đặc biệt, các mô sẹo sẽ dễ bị hoại tử hơn trong môi trường thiếu oxy.

Về điều trị, các bác sĩ sẽ phun trực tiếp Nitrogen lên vết sẹo lồi và thực hiện trong khoảng 2-3 tuần với khoảng 8-10 lần phun như vậy để có hiệu quả cao nhất. Phương pháp điều trị sẹo lồi này sẽ nhanh thấy công dụng hơn khi kết hợp với tiêm Steroid.

Một số lưu ý giúp hạn chế nguy cơ xuất hiện sẹo lồi

• Chăm sóc và vệ sinh vết thương đúng cách: Với vết thương nhẹ, nông nên rửa nhẹ nhàng bằng nước muối sinh lý, đối với vết thương nặng và sâu hơn thì cần thêm băng gạc để tránh các tác nhân bên ngoài tiếp xúc.
• Không băng vết thương quá chặt.
• Sau khi vết thương lên da non, có thể dùng thêm gel silicon để ổn định quá trình tăng sinh collagen, dùng 12 tiếng/ ngày, liên tục trong khoảng 2-3 tháng.
• Không vận động quá sức hoặc tác động mạnh vào vùng da tổn thương.
• Có chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lí. Không ăn những thực phẩm kích thích quá trình sản sinh collagen như xôi, lòng đỏ trứng.

Trên đây là chia sẻ của bài viết về Sẹo lồi. Hy vọng bạn sớm cải thiện được tình trạng của mình!

Tài liệu tham khảo

J Am Coll Clin (2015), Novel Insights on Understanding of Keloid Scar: Article Review, ncbi.nlm.nih.gov. Truy cập ngày 11/01/2022.

Kyle Bradford Jones (2020), Keloid scar, familydoctor.org. Truy cập ngày 11/01/2022.

Xem thêm một số sản phẩm trị sẹo lồi:

Hiruscar Gel

Gel trị sẹo Contractubex 50g