Thiên Vương Bổ Tâm Đan – Tư âm dưỡng huyết, bổ tâm an thần

Bài viết Thiên Vương Bổ Tâm Đan – Tư âm dưỡng huyết, bổ tâm an thần – Trích trong sách 60 phương tễ dùng nhiều bậc nhất trong Y học Cổ truyền

Tác giả: Bác sĩ Trịnh Văn Cường

Cách nhớ

1. “Tam sâm với nhị Nhân Đông

Chu sa Viễn chí Quy n Địa hoàng

Ngũ Linh Cát cánh vẹn toàn

Tư âm bổ huyết dưỡng tâm an thần”

2. “Tam Sâm nhất Bạch nhị Môn

Bá tử, Táo nhân, Trí an thần

Ngũ vị, Quy, Sinh cùng Cát cánh

Làm thành bài thuốc bổ tâm đan

Khi dùng chớ quên hoàn thật kỹ

Chu sa làm áo chống đảo điên”

Thành phần

Gồm có 14 vị Sinh địa, Huyền sâm, Mạch môn, Thiên môn, Nhân sâm, Bạch linh, Đan sâm, Đương quy, Táo nhân, Viễn chí, Bá tử nhân, Ngũ vị tử, Cát cánh, Chu sa.

Cách dùng

Tán bột, luyện mật làm hoàn to bằng hạt ngô đông, bao áo chu sa, mỗi lần dùng 9g, uống lúc bụng đói với nước sôi hoặc nước sắc Long nhãn nhục. Hoặc có thể làm thành dạng thang sắc uống.

Công dụng

Tư âm dưỡng huyết, bổ tâm an thần. Chủ tri âm hư huyết thiếu, tâm . phiền không ngủ, tim rung, tinh thần uể oải, hay di mộng tinh, đạo hãn, miệng lưỡi khô, đại tiện khô táo, lưỡi đỏ ít rêu.

==>> Xem thêm: Bán Hạ Bạch Truật Thiên Ma Thang – Táo thấp hóa đởm, bình can tức phong

PHÂN TÍCH

Bài Thiên vương bổ tâm đan chủ trị các chứng âm hư huyết thiếu. Bài này dùng SINH ĐỊA làm quân dược đi thẳng vào thận để tráng thủy sinh tân dịch, chế ngự được hỏa ở hạ tiêu đông thời lại dưỡng huyết lương huyết làm cho huyết không bị khô táo. Hỗ trợ cho Sinh địa gôm có ba vị Huyền sâm, Mạch môn và Thiên môn sinh tân dịch, thanh được hư hỏa, thanh một cách nhẹ nhàng. HUYỀN SÂM vị đắng mặn chủ yểu đi vào kinh thận để tư âm giáng hỏa, lại đi vào huyết để lương huyết giải độc. Là vị thuốc chủ chữa về âm hư nóng trong và huyết nhiệt ung nhọt MẠCH MÔN ngọt hàn hay về thanh nhiệt ở tâm phế đông thời dưỡng âm trừ phiền, thanh nhuận vị tràng. Là vị thuốc rất thích hợp chữa các chứng nóng trong nhiễu động tâm. THIÊN MÔN vị ngọt đại hàn, trên thì thanh phế nhiệt nhuận táo, dưới thì tư âm giáng hỏa. Là vị chủ yếu chữa các chứng phế thận âm hư hỏa, táo nhiệt tốn thương tân dịch. Cặp ba vị bổ sung một cách rất đầy đủ cho Sinh địa.

NHÂN SÂM và BẠCH LINH làm cho tỳ khí mạnh mẽ tạo nguồn sinh huyết, Nhân sâm đi thẳng vào nguyên khí, tuy nhiên trường hợp này chủ yếu cần tác động vào tỳ khí nên có thế thay thế Nhân sâm bằng Đẳng sâm (đi vào dinh khí, khí sinh huyết). Bạch linh lợi thấp giúp cho tỳ thông thoáng khơi thông làm mạnh tác dụng kiện tỳ.

ĐAN SÂM và ĐƯƠNG QUY là hai vị huyết dược. Đan sâm đi vào mạch để thông mạch dưỡng huyết thanh nhiệt an than, tăng tác dụng làm tâm tươi nhuận. Đương quy đi vào Can vị dưỡng can huyết, làm cho huyết của can đầy đủ, điều huyết bình can tránh sự ứ trệ làm đày can huyết, giữ cho dương khí của can không bị bốc lên.

Cặp ba vị Táo nhân, Viễn chí và Bá tử nhân đều có tác dụng dưỡng tâm huyết an thần. TÁO NHÂN ngọt chua, tính bình hòa vào tâm, can. Tác dụng dưỡng tâm huyết, can huyết, sinh tân dịch. Dùng chữa mất ngủ tim đập nhanh hay mơ do can huyết, tâm huyết hư. VIỂN CHÍ đắng cay, tính ấm vào tâm, thận, phế. Tác dụng định tâm an thân, ích trí. Dùng chữa tâm thân bất an, tim đập nhanh hay quên do tâm thận bất giao hoặc dùng trong trường họp đàm nhiễu tâm. BÁ TỬ NHÂN ngọt tính bình vào tâm thân đại tràng. Tác dụng dưỡng tâm an than, nhuận tràng thông tiện. Chữa mất ngủ tim đập nhanh, táo bón hay hoảng sợ động kinh.

NGŨ VỊ TỬ nối bật là vị chua nên có đặc điểm thu liễm khí ấm giúp bảo vệ âm huyết CÁT CÁNH đóng vài trò là thuốc đưa các thuốc lên trên. CHU SA làm áo bên ngoài đề phòng hỏa động.

Bài này là một trong những cấu có cẩu trúc vô cùng chặt chẽ, gần như có thể dùng mà không càn phải gia giảm gì. Là một trong những bài rất nổi tiếng, phạm vi ứng dụng rất rộng vì tác động được vào cả âm và huyết Một số ứng dụng thường gặp như dùng điều trị mất ngủ, thần kinh suy nhược, bệnh tim, tâm thăn phân liệt, hysteria,…

==>>> Xem thêm: Bảo Hòa Hoàn – Bài thuốc tiêu thực hòa vị chữa các loại thực tích