Sốt xuất huyết Dengue là gì? Những thông tin cần biết về sốt xuất huyết

Nhathuocngocanh.com – Sốt xuất huyết Dengue là một bệnh nhiễm vi-rút do bốn loại vi-rút khác nhau (DENV-1, DENV-2, DENV-3 và DENV-4) thuộc họ Flaviviridae gây ra. Nếu không được chẩn đoán hoặc điều trị, bệnh sốt xuất huyết Dengue có thể đe dọa tính mạng đối với một số bệnh nhân. Chính vì vậy, trong bài viết này Nhà Thuốc Ngọc Anh sẽ giúp bạn đọc giải đáp các vấn đề xoay quanh bệnh sốt xuất huyết Dengue.

Sốt xuất huyết Dengue là gì?

Bệnh sốt xuất huyết là gì? Sốt xuất huyết trong tiếng anh có tên gọi là dengue hemorrhagic fever, DHF hay Sốt dengue (dengue fever, DF, đọc là đăng-gi, là một bệnh nhiễm vi-rút lây lan qua vết đốt của muỗi bị nhiễm bệnh, mang một trong bốn loại vi-rút sốt xuất huyết. Sốt xuất huyết thường có thể biểu hiện dưới dạng các triệu chứng khác nhau, từ các triệu chứng giống như cúm nhẹ hoặc sốt nặng, được gọi là sốt xuất huyết Dengue. Loại thứ hai thường được coi là gây tử vong vì nó góp phần làm giảm huyết áp đột ngột, chảy máu, v.v.

Hàng triệu trường hợp sốt xuất huyết được báo cáo mỗi năm. Ngoài ra, những bệnh nhân đã từng mắc bệnh có nguy cơ gặp phải các triệu chứng nghiêm trọng hơn nếu mắc bệnh lần thứ hai. Trái với suy nghĩ của nhiều người, sốt xuất huyết không phải là bệnh truyền nhiễm trực tiếp. Vì vậy, ở gần người bị nhiễm bệnh không làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Trên thực tế, chỉ một con muỗi bị nhiễm vi-rút sốt xuất huyết mới có thể gây nhiễm trùng khi nó cắn một người và truyền virus vào máu. Tuy nhiên, có khả năng người mẹ mang thai bị nhiễm vi-rút sốt xuất huyết có thể truyền bệnh cho em bé đang phát triển trong bụng mẹ. Nó không phải lúc nào cũng xảy ra, nhưng vẫn có trường hợp đã xảy ra.

Bị sốt xuất huyết rồi có bị lại không? Vì vi-rút sốt xuất huyết có thể do một trong bốn loại vi-rút sốt xuất huyết gây ra nên khả năng tái phát rất cao. Ngay cả khi cơ thể bạn phát triển phản ứng miễn dịch chống lại một trong các loại vi-rút, bạn vẫn có nguy cơ bị nhiễm một trong ba loại còn lại.

Dịch sốt xuất huyết Dengue ở Việt Nam

Năm 2017 là năm bùng nổ dịch sốt xuất huyết trên cả nước. Theo thống kê, trong năm 2017, Sốt xuất huyết xuất hiện ở 61/63 tỉnh thành, tập trung chủ yếu ở khu vực phía Bắc (21%) và miền Nam (55%), riêng ở miền Bắc tăng 763% so với năm 2016. Năm 2017, hơn 90.000 người mắc sốt xuất huyết khi chưa ‘vào mùa’ và tính đến tháng 12, tổng số người mắc bệnh là 163.000 người trong đó có 30 ca tử vong. Riêng ở Hà Nội, có 12 quận, huyện ở mức báo động đỏ sốt xuất huyết.

Nguyên nhân gây sốt xuất huyết Dengue là gì?

Sốt xuất huyết dengue là một bệnh nhiễm vi-rút, lây truyền qua vết đốt của muỗi Aedes bị nhiễm bệnh. Sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt bạn, vi-rút sẽ được truyền vào máu, tại đây nó nhanh chóng nhân lên và tạo ra các bản sao của chính nó. Với tốc độ phân chia nhanh chóng, virus tác động trực tiếp đến các thành phần khác nhau trong máu, đặc biệt là các thành phần chịu trách nhiệm đông máu. Điều này cũng ảnh hưởng đến cấu trúc mạch máu trong cơ thể. Thiếu phản ứng miễn dịch và điều trị thích hợp có thể dẫn đến chảy máu trong không kiểm soát được, dẫn đến tử vong. Một người có thể mắc bệnh sốt xuất huyết nhiều lần trong đời, mặc dù có phản ứng miễn dịch chống lại vi rút.

Các triệu chứng của sốt xuất huyết là gì?

Các loại virus như DEN 1, DEN 2, DEN 3 và DEN 4 là nguyên nhân điển hình gây bệnh sốt xuất huyết ở người. Thời gian ủ bệnh sốt xuất huyết là 4 – 10 ngày. Sau thời gian ủ bệnh, bệnh diễn biến theo 3 giai đoạn.

Các giai đoạn sốt xuất huyết cụ thể như sau:

• Giai đoạn sốt: sốt cao (39 đến 40°C) kéo dài từ 2 đến 7 ngày, thường kèm theo đau nhức toàn thân, phát ban dát sẩn và các biểu hiện xuất huyết nhẹ.
• Giai đoạn nguy kịch (từ ngày thứ ba đến ngày thứ bảy): cuối giai đoạn sốt, nhiệt độ giảm dần. Đa số bệnh nhân SXH sẽ không có dấu hiệu báo trước và chuyển sang giai đoạn hồi phục. Một số bệnh nhân sẽ phát triển sốt xuất huyết với các dấu hiệu cảnh báo ở giai đoạn này. Những bệnh nhân này có nguy cơ mắc bệnh sốt xuất huyết nặng cao hơn. Đây là giai đoạn nguy hiểm của sốt xuất huyết.
• Giai đoạn hồi phục: bệnh nhân cải thiện, các dấu hiệu sinh tồn bình thường, các triệu chứng tiêu hóa giảm dần và thèm ăn trở lại. Đôi khi, nhịp tim chậm và ngứa toàn thân.

Sốt xuất huyết Dengue có thể dẫn đến sốt cao, tổn thương mạch máu, gan to, vấn đề với hệ tuần hoàn và chảy máu mũi và nướu. Hơn nữa, sốt xuất huyết Dengue có thể biến thành hội chứng sốc sốt xuất huyết, tình trạng này có thể nhận thấy chảy máu dai dẳng, sốc và cuối cùng là tử vong. Những người có hệ thống miễn dịch yếu có dễ bị sốt xuất huyết Dengue.

==>> Xem thêm bài viết: Sốt xuất huyết Nam Mỹ: nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị

Làm thế nào để chẩn đoán sốt xuất huyết Dengue?

Xét nghiệm máu thường được khuyên nếu một người xảy ra tình trạng bị sốt, đau cơ và suy nhược hoặc có bất kỳ triệu chứng sốt xuất huyết nào khác . Xét nghiệm trong phòng thí nghiệm là cách duy nhất để xác nhận nhiễm sốt xuất huyết. Tuy nhiên, loại xét nghiệm sốt xuất huyết có thể phụ thuộc vào thời gian lây nhiễm và sự xuất hiện của các triệu chứng sốt xuất huyết. Vì thế nếu nghi bị sốt xuất huyết hãy đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán.

Xét nghiệm sốt xuất huyết được chia thành 2 loại:

• Xét nghiệm trực tiếp: Các xét nghiệm xác định vi-rút bằng kháng nguyên/di truyền. Chúng bao gồm xét nghiệm kháng nguyên protein 1 (NS1) phi cấu trúc được thực hiện thông qua ELISA và xét nghiệm PCR sốt xuất huyết được thực hiện bằng kỹ thuật RT-PCR. Các xét nghiệm này có độ đặc hiệu 99-100% với xét nghiệm sau có độ nhạy cao hơn.
• Các xét nghiệm gián tiếp: Các xét nghiệm liên quan đến phản ứng của cơ thể chống lại vi rút. Chúng bao gồm các kháng thể IgM và IgG chống lại virus Dengue được đo bằng kỹ thuật ELISA.

Dưới đây chúng tôi sẽ trình bày chi tiết cách xét nghiệm xác định bệnh sốt xuất huyết:

Kiểm tra trực tiếp

Kháng nguyên Dengue NS1

Xét nghiệm này được thực hiện sớm trong quá trình lây nhiễm, thường là trong vòng 5 ngày đầu tiên kể từ khi xuất hiện các triệu chứng. Điều này là do kháng nguyên NS 1 bắt đầu xuất hiện ngay từ ngày đầu tiên bị nhiễm sốt xuất huyết và có thể tồn tại tới 5-7 ngày. Sau đó, nó bắt đầu biến mất khỏi cơ thể và do đó có thể cho kết quả âm tính giả.

Xét nghiệm sốt xuất huyết RT-PCR

Xét nghiệm này cũng được sử dụng để phát hiện vi-rút sốt xuất huyết trong giai đoạn đầu (5 đến 7 ngày đầu tiên) của bệnh này. Nó phát hiện bộ gen của virus (vật liệu di truyền của virus) trong máu. Thử nghiệm này có độ nhạy khoảng 90% và đặc hiệu 95% đối với nhiễm trùng. Đây là xét nghiệm nhạy cảm và cụ thể nhất được đề xuất thực hiện trong giai đoạn đầu của nhiễm trùng. Xét nghiệm PCR sốt xuất huyết nên được thực hiện trong vòng 5 ngày sau khi các triệu chứng bắt đầu xuất hiện.

Kiểm tra gián tiếp

Xét nghiệm Immunoglobulin M (IgM) cho bệnh sốt xuất huyết

Xét nghiệm này phát hiện IgM (kháng thể) trong máu, xuất hiện trong giai đoạn đầu của bệnh và biểu thị nhiễm trùng cấp tính hoặc nhiễm trùng gần đây. Bác sĩ có thể cho bạn đi xét nghiệm IgM kháng thể sốt xuất huyết nếu bạn gặp các triệu chứng sốt xuất huyết kéo dài hơn 5 ngày. Nó thường được thực hiện sau ngày thứ 4 kể từ khi xuất hiện các triệu chứng vì các kháng thể bắt đầu phát triển sau 4-5 ngày bị nhiễm bệnh.

Lưu ý:

• Trong tuần đầu tiên khởi phát triệu chứng nên xét nghiệm PCR sốt xuất huyết và kháng nguyên NS1.
• Từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 9, nên kết hợp kháng nguyên NS1/PCR và kháng thể IgM.

Xét nghiệm miễn dịch Globulin G (IgG) cho bệnh sốt xuất huyết

Xét nghiệm được sử dụng để phát hiện nhiễm trùng trong giai đoạn sau của bệnh vì mức độ IgG được theo dõi trong xét nghiệm có xu hướng tăng chậm. Thông thường, các kháng thể IgG có thể được phát hiện với số lượng thấp bắt đầu từ khoảng 14-21 ngày kể từ khi nhiễm bệnh, sau đó chúng tăng dần. Những kháng thể này có thể tồn tại trong máu khoảng 90 ngày và trong một số trường hợp có thể tồn tại suốt quãng đời còn lại của bạn.

Bạn có thể làm xét nghiệm kháng thể IgG đối với bệnh sốt xuất huyết sau 14-21 ngày bị nhiễm bệnh hoặc thậm chí muộn hơn vì các kháng thể này vẫn còn trong máu vài tháng sau khi bị nhiễm bệnh. Sự hiện diện của kháng thể IgG biểu thị nhiễm trùng trước đó, hồi phục sau sốt xuất huyết hoặc sau khi tiêm phòng sốt xuất huyết.

Công thức máu toàn bộ

Sốt xuất huyết thường liên quan đến giảm số lượng tiểu cầu (số lượng tiểu cầu bình thường nằm trong 150.000 đến 400.000 tiểu cầu/μl máu). Vì vậy, cần theo dõi số lượng tiểu cầu cẩn thận và thường xuyên, nhất là khi hạ sốt. Nếu bệnh nhân dương tính với kháng nguyên đặc hiệu sốt xuất huyết, có thể thấy giảm số lượng tiểu cầu và giảm tổng số lượng bạch cầu (WBC). Tuy nhiên, điều quan trọng cần biết là chẩn đoán bệnh sốt xuất huyết không chỉ phụ thuộc vào số lượng tiểu cầu.

Các xét nghiệm được đề cập ở trên có thể giúp chẩn đoán và xác định một người có bị bệnh sốt xuất huyết hay không. Tuy nhiên có thể một số xét nghiệm sẽ không thể chẩn đoán ra bệnh nếu xét nghiệm không được thực hiện trong một thời gian cụ thể của bệnh. Mặc dù Dengue RT-PCR vẫn là xét nghiệm nhạy cảm và đặc hiệu nhất đối với bệnh sốt xuất huyết, nhưng kháng nguyên NS1 & IgM kết hợp cũng rất hữu ích trong việc phát hiện nhiễm trùng sớm.

Làm thế nào để điều trị sốt xuất huyết Dengue?

Không có phương pháp điều trị đặc biệt nào có thể loại bỏ hoàn toàn nhiễm trùng sốt xuất huyết khỏi cơ thể. Để điều trị sốt xuất huyết tốt hơn, trọng tâm là cải thiện các triệu chứng và đảm bảo người bị bệnh được nghỉ ngơi đầy đủ.

Sốt xuất huyết uống thuốc gì? Sốt có thể được điều trị bằng thuốc hạ sốt như paracetamol để hạ nhiệt độ và cũng làm giảm đau nhức cơ thể. Nên tránh dùng các loại thuốc như aspirin, ibuprofen… vì chúng có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết. Không cần dùng thuốc kháng sinh hoặc thuốc kháng vi-rút vì chúng thường không có tác dụng tích cực trong việc kiểm soát bệnh sốt xuất huyết.

Vậy sốt xuất huyết nên làm gì? Dưới đây là một số cách đề xuất để kiểm soát bệnh sốt xuất huyết:

• Uống nhiều nước để giữ nước. Việc uống nhiều nước được biết là có tác dụng tốt để làm giảm các triệu chứng cho đến khi hết nhiễm trùng. Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh ngoài việc nghỉ ngơi đầy đủ.
• Nếu cảm thấy tình trạng của mình trở nên tồi tệ  hoặc nếu có các triệu chứng như sốt không kiểm soát được, đi ngoài phân lỏng, da lạnh và ẩm, huyết áp giảm, chán ăn, mạch yếu, đau bụng hoặc phân sẫm màu ( phân màu than hoặc hắc ín) xuất hiện,.. thì hãy thông báo ngay với bác sĩ để được bác sĩ tư vấn và cho lời khuyên.

Hầu hết bệnh nhân sốt xuất huyết thường bị bệnh nhẹ và có thể không cần nhập viện. Chúng có thể được điều trị sốt xuất huyết tại nhà bằng cách tuân theo các nguyên tắc ăn kiêng nghiêm ngặt và liệu trình dùng thuốc được hướng dẫn. Theo dõi các triệu chứng vì trong một số trường hợp, các triệu chứng trầm trọng hơn cũng có thể được quan sát thấy liên quan đến các biến chứng nghiêm trọng tiềm ẩn. Các triệu chứng trầm trọng hơn có thể cho thấy bệnh sốt xuất huyết hoặc sốt xuất huyết nghiêm trọng, có thể phải nhập viện.

Cách phòng bệnh sốt xuất huyết Dengue

Vì bệnh sốt xuất huyết là do muỗi đốt, cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh sốt xuất huyết là luôn được bảo vệ khỏi muỗi. Dưới đây là một số cách đơn giản và hiệu quả để ngăn ngừa muỗi đốt và bệnh do muỗi đốt sau sốt xuất huyết:

• Sử dụng thuốc chống muỗi: Một số người có thể dễ bị muỗi đốt hơn những người khác. Thoa một lớp thuốc chống muỗi mỏng, đều lên những vùng da hở sẽ khiến muỗi tránh xa. Hiện nay trên thị trường có nhiều sản phẩm chống muỗi hiệu quả như: soffell, Remos hương sả chanh, Chicco,…
• Sử dụng màn tẩm hóa chất diệt côn trùng hoặc phun thuốc diệt côn trùng: Buông màn tẩm hóa chất diệt côn trùng trên giường khi ngủ có thể giúp bạn tránh bị muỗi đốt. Hãy chắc chắn rằng cửa màn được khép kín, màn không bị rách.
• Khử trùng thường xuyên: Việc khử trùng thường xuyên phải được thực hiện trong nhà và xung quanh để tránh muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết. Việc khử trùng làm cho muỗi khó sinh sản. Việc vệ sinh nhà cửa của bạn bằng thuốc diệt côn trùng một hoặc hai lần một năm để ngăn chặn sự sinh sản của muỗi.
• Che cửa sổ bằng lưới: Che cửa ra vào và cửa sổ bằng lưới chống muỗi để ngăn muỗi vào nhà. Đóng cửa ra vào và cửa sổ vào lúc hoàng hôn và bình minh, thời điểm muỗi hoạt động mạnh nhất.
• Sử dụng màn chống muỗi: Giữ an toàn cho trẻ em, người già và những người khác khi ngủ khỏi vi-rút sốt xuất huyết bằng cách sử dụng màn, bạn có thể làm cho những màn này hiệu quả hơn bằng cách bôi thuốc chống muỗi lên chúng.
• Che người bằng quần áo: Để tránh bị muỗi đốt, bạn có thể mặc quần dài, rộng rãi và áo sơ mi dài tay. Tránh mặc quần áo ngắn và áo sơ mi dài tay.
• Không nên để những ao tù, nước đọng xung quanh nhà: Muỗi Aedes trú ngụ trong những vùng nước tù đọng trong lành; do đó, cần phải loại bỏ nước đọng lại ở các điểm như khay điều hòa, máy làm mát trong phòng, chậu cây, bình hoa, thùng hoặc bể chứa nước và cống rãnh bị tắc. Dọn dẹp các góc/phòng tối, sau rèm cửa và thùng rác, vì tất cả những yếu tố này có thể là nơi sinh sản của muỗi.

Bạn hãy luôn nhớ rằng, cách tốt nhất để kiểm soát sự lây lan của bệnh sốt xuất huyết là phòng ngừa. Phòng ngừa bao giờ cũng tốt hơn chữa bệnh. Bạn có thể tham khảo một số cách ngăn ngừa bệnh sốt xuất huyết ở trên.

Có sẵn vắc-xin sốt xuất huyết không?

Dengvaxia là một loại vắc-xin mới được FDA chấp thuận, có sẵn ở một số quốc gia và nếu tiêm thì phải dùng ba liều vắc-xin, cách nhau 6 tháng. Vắc-xin này chỉ dành cho những người đã từng bị sốt xuất huyết và có nguy cơ phát triển các triệu chứng nghiêm trọng nếu họ tái nhiễm vi-rút. Vắc-xin làm giảm khả năng mắc bệnh sốt xuất huyết Dengue vào lần tiếp theo khi một người nhiễm bệnh. Tuy nhiên ở Việt Nam cho đến hiện tại chưa đưa loại vắc xin này vào sử dụng.

Một số câu hỏi liên quan đến bệnh sốt xuất huyết Dengue

Sốt xuất huyết Dengue kéo dài bao lâu?

Các triệu chứng ban đầu của bệnh sốt xuất huyết thường kéo dài từ 3-7 ngày. Tuy nhiên, những trường hợp nghiêm trọng có thể chứng sẽ hồi phục chậm, có thể mất vài tuần để bệnh nhân hồi phục và khỏe hơn.

Nếu bị sốt xuất huyết Dengue có thể gây tử vong không?

Sốt xuất huyết không đe dọa tính mạng trong 75% trường hợp được chẩn đoán. Tuy nhiên, ở một số bệnh nhân có triệu chứng nặng và không được điều trị đúng cách, bệnh nhân có nguy cơ tử vong. Vì vậy việc được phát hiện sớm, điều trị đúng cách sẽ đảm bảo an toàn cho người bị bệnh. Khi biết mình bị bệnh sốt xuất huyết không được chủ quan, hãy tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn điều trị sốt xuất huyết.

Sốt xuất huyết Dengue là một bệnh rất phổ biến ảnh hưởng đến nhiều người ở Việt Nam nói riêng và trên toàn cầu nói chung mỗi năm. Nếu như không được phát hiện kịp thời và có biện pháp điều trị đúng cách thì sẽ gây những hậu quả nghiêm trọng. Việc phòng chống sốt xuất huyết là bước đầu tiên giúp bảo vệ cơ thể chúng ta trước bệnh này. Hy vọng qua bài viết đã giúp bạn đọc hiểu thêm được về bệnh sốt xuất huyết, có thể dựa vào những dấu hiệu mà chúng tôi cung cấp phía trên để nhận diện được liệu bản thân có đang bị sốt xuất huyết hay không? Nếu có bất kỳ điều gì còn phân vân hoặc đang cần được giải đáp thì hãy liên hệ ngay với chúng tôi bằng cách để lại bình luận phía dưới để được giải đáp

==>> Xem thêm bài viết khác: Sốt xuất huyết Crimea-Congo: nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị

Tài liệu tham khảo

1. Tác giả: Senaka Rajapakse, Chaturaka Rodrigo, and Anoja Rajapakse, Treatment of dengue fever, nguồn Pubmed. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2023.

2. Tác giả: CDC, Symptoms and Treatment, nguồn CDC Mỹ, đăng ngày 21 tháng 09 năm 2021. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2023.

3. Tác giả: Anshula Tayal, Sushil Kumar Kabra, and Rakesh Lodha, Management of Dengue: An Updated Review, nguồn Pubmed, đăng ngày 27 tháng 12 năm 2022. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2023.