HOÀNG THỔ THANG – Bài thuốc dùng trong Tỳ dương bất túc

“Tỳ dương bất túc”, Tỳ bất thống huyết: nôn máu, chảy máu mũi, đại tiện ra máu, lúc đầu ra phân sau đó ra máu, hoặc rong huyết, màu máu tói nhạt, lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng, mạch trầm tế không lực, dùng bài HOÀNG THỔ THANG.

Tác giả: CLB Y Cổ truyền.

Thành phần

• Phục long can (đất lòng bếp) 40g
• Bạch truật 12g
• Phụ tử 5-10g
• Sinh địa hoàng 12g
• A giao 12g
• Hoàng cầm 12g
• Cam thảo 12g.

Tác dụng

Ôn dương kiện tỳ, dưỡng huyết chỉ huyết.

=> Đọc thêm: ĐẠI SÀI HỒ THANG – Ngoài tả Thiếu dương, trong tả nhiệt kết.

Phân tích bài thuốc

• Đất lòng bếp ( Phục long can hay Táo tâm hoàng thổ) ôn trung, sáp trường, chỉ huyết là chủ dược. Bạch truật, Phụ tử kiện Tỳ, ôn dương giúp cho Phục long Can tăng tác dụng ôn trung, chỉ huyết.
• Sinh địa, A giao dưỡng huyết, chỉ huyết. Lại sợ tính cay nóng của các vị chủ dược nên dùng Hoàng cầm tính hàn, vị đắng để làm mạnh phần âm, phối hợp với Cam thảo để điều hoà các vị thuốc, điều hòa trung tiêu.
• Các vị thuốc cùng dùng có cương có nhu, giúp ôn mà không tổn thương âm, tư âm mà phần dương vẫn vững giống như một đội quân có kỷ luật. Tạng Tỳ ngoài chức năng chủ vận hoá còn có chức năng thống nhiếp huyết. Tỳ khí hư không thống nhiếp được huyết dẫn đến huyết tràn ra ngoài gây chứng nôn ra máu, phân máu, chảy máu mũi dùng bài này hiệu quả rất tốt. Phụ nữ vì dương khí kém mà rong huyết, băng huyết cũng có thể dùng.

Ứng dụng

• Trên lâm sàng dùng trị nôn ra máu, chảy máu cam, đại tiện máu, phụ nữ rong kinh do Tỳ khí hư hàn.
• Dùng trị xuất huyết do viêm loét hành tá tràng, dạ dày, viêm trực tràng xuất huyết, viêm đại tràng mãn, hội chứng Tỳ Vị hư hàn.
• Nếu ăn kém bỏ A giao, dùng Hải phiêu tiêu.
• Khí hư thêm Đảng sâm để bổ khí.
• Tim hồi hộp bỏ Hoàng cầm thêm Long nhãn, Toan táo nhân để dưỡng tâm an thần.
• Chảy máu nhiều thêm Tam thất, Hoa hèo, Bạch cập, Hạn liên thảo.
• Nếu Tỳ vị hư hàn, ăn uống kém, bụng đầy trướng, buồn nôn, thích uống nước ấm, sợ lạnh, đại tiện phân nhão gia thêm Bào khương, Hoàng cầm sao cháy để giảm tính hàn, lấy Mạch môn để kiềm chế tính táo của Bạch truật, Phụ tử, Can khương.
• Nếu trung khí hạ hãm, chân tay mềm yếu, uể oải, ngắn hơi, bụng trướng nên phối hợp với bài Bổ trung ích khí thang.
• Nếu Tỳ Thận dương hư, lưng gối đều mỏi, tiểu trong dài, bỏ Hoàng cầm mà thêm Nhục quế, Bổ cốt chỉ và thêm Mạch môn đông để khỏi thương âm.

=> Tham khảo: Thiết Địch Hoàn – Bài thuốc giúp nhuận phế, thông lợi cổ họng.