Cửu Vị Khương Hoạt Thang – chữa các chứng phong hàn thấp tà

Bài viết Cửu Vị Khương Hoạt Thang – chữa các chứng phong hàn thấp tà – Tác giả: Bác sĩ Trịnh Văn Cường

Thành phần

Gồm có 9 vị: Khương hoạt, Phòng phong, Thương truật, Xuyên khung, Bạch chỉ, Tế tân, Hoàng cầm, Sinh địa, Cam thảo.

Cách dùng

Cắt chia thang sắc uống, có thể cho thêm 2 lát Sinh khương, 2-3 lát cọng hành để tăng sức phát tán.

==>> Xem thêm: Quế Chi Thang – bài thuốc giải cơ phát biểu, điều hoà dinh vệ

PHÂN TÍCH

Cửu vị là 09 vị, KHƯƠNG HOẠT là vị thuốc chính – bài này nghĩa là gồm có 9 vị thuốc trong đó Khương hoạt là QUÂN DƯỢC. Bài này chữa các chứng phong hàn thấp tà xâm nhập vào cơ thể đồng thời bên trong lý có sẵn nhiệt PHONG HÀN THẤP TÀ – LÝ NHIỆT BÊN TRONG. Đi lạnh, tắm mưa, gió lùa, quạt phả vào đầu gáy,… hoặc sau một đêm ngủ tự nhiên sáng ngủ dạy đầu gáy cứng đau thì đích thị là triệu chứng dành riêng cho bài này. Nguyên nhân chính là do phong hàn thấp xâm nhập làm vít lấp vệ biểu, vệ biểu mất tuyên thông mà gây ra sốt, sợ gió, sợ lạnh, đau đầu, đau mình mẩy, cổ gáy cứng đau, không quay lại được. Nhìn chung chứng của bài này xu hướng ờ phần trên cơ thể (đầu và cổ) nguyên nhân chính là Phong hàn thấp.

KHƯƠNG HOẠT trong bài thuốc này được dùng với tác dụng một vị đa công năng, vừa phát tán được phong hàn lại trừ được phong thấp, chỉ riêng vị Khương hoạt đã tiêu diệt được toàn bộ nguyên nhân gây bệnh. Vì thế Khương hoạt chính là QUÂN DƯỢC của bài này, đồng thời là tên của bài thuốc luôn. Khương hoạt vị cay ôn tác dụng tương đối mạnh, thiên về đi lên, thiên đi ra biểu, cho nên dùng rất tốt với các chứng nửa người trên. (Khương hoạt và Độc hoạt công năng gàn giống nhau, khương hoạt thì thiên về phía trên, độc hoạt thì thiên về phía dưới)Phòng phong và Thương truật hai vị này làm tăng tác dụng của Khương hoạt

PHÒNG PHONG thì đi lục kinh để trừ phong (khắp hệ kinh lạc, từ trên xuống dưới, từ ngoài vào trong) lùng sục phong, gặp phong ở đâu tiêu diệt ở đấy.

THƯƠNG TRUẬT vị cay đắng ôn, bên trong thì kiện tỳ táo thấp để trừ thấp, bên ngoài thì khư phong trừ thấp; phàm đã là thấp tà gây bệnh bất kể bên trong hay bên ngoài thì đều có thể dùng thương truật (Thương truật trừ thấp cả bên trong và bên ngoài nên tính chạy mà không giữ, Bạch truật chỉ trừ thấp ở bên trong nên tính giữ mà không chạy). Cặp đôi phòng phong và thương truật kết họp với nhau trừ được cả phong và cả thấp.

TÂN, BẠCH CHỈ và XUYÊN KHUNG đây là bộ ba đặc trị chỉ thống giảm đau vùng cổ mặt; đau đầu, đau cổ gáy do bất kỳ nguyên nhân gì cũng đều có thể dùng bộ ba này. Vì khi bộ ba này kết hợp với nhau vừa tán hàn tà lại vừa khu phong táo thấp.

CAM và SINH ĐỊA chính là điểm độc đáo của bài thuốc này, như đã nói bài này bên ngoài trừ phong hàn thấp bên trong thanh lý nhiệt Tuy nhiên xuất hiện hai vị thuốc này là do các vị thuốc trừ phong hàn thấp đa phần cay tân tán nên tính khô táo dễ làm hao tổn tân dịch. Vì vậy dùng vừa để đề phòng sự khô táo làm hao tổn tân dịch của các vị quân thần, đồng thời lại vừa thanh nhiệt dường huyết sinh tân (gọi là thanh nhiệt ở phần lý). Nên là một công đôi việc, vừa đế dự phòng lại vừa để thanh bổ.

CAM THẢO mục đích để điều hòa và bảo vệ vị khí (làm mạnh khí bên trong, đồng thời dẹp yên bên ngoài)Như đã nói bài này dùng rất tốt với trường hợp có phong hàn thấp bân ngoài đồng thời có lý nhiệt bên trong, tuy nhiên kể cả trường hợp chi có phong hàn thấp bên ngoài mà không có lý nhiệt bên trong cũng có thể dùng được. Tuy nhiôn về thực tế lâm sàng bệnh nhân hầu như đa phàn bên trong hay có nhiệt. Chính vì vậy bài này dùng rất yên tâm và an toàn, dùng được gần như 4 mùa, mùa nào cũng dùng được. Bệnh lý đau dầu đau vai gáy do nguyên nhân phong hàn thấp gặp quá quá nhiều đối với bất kỳ một phòng khám YHCT nào, kê cho bệnh nhân 3-5 thang về sắc uống kết hợp với châm cứu xoa bóp bấm huyệt hiệu quả rất tuyệt vời.

Lưu ý tể tân vừa cay vừa tê nên cho lượng thđp không nên cho lượng cao bệnh nhân khó uống.

==>> Xem thêm: Tang Cúc Ẩm – giải biểu sơ phong thanh nhiệt, tuyên phế chỉ khái