Cát Căn Cầm Liên Thang – Bài thuốc chữa Biểu chứng chưa giải, lý nhiệt mạnh lên

ThS.BS Vũ Trí Linh.

Biểu chứng chưa giải, lý nhiệt mạnh lên: người sốt, tiêu chảy phân có mùi hôi, rêu lưỡi vàng, mạch Sác. Dùng bài Cát Căn Cầm Liên Thang.

Thành phần

• Cát căn 12g (Quân).
• Hoàng cầm 8g (Thần).
• Hoàng liên 4g (Thần).
• Chích cam thảo 4g (tá-sứ).

=> Đọc thêm: Mộc Hương Binh Lang Hoàn – Hành khí, đạo trệ, tả nhiệt, thông tiện.

Cách chế

Nấu Cát căn trước, sau đó cho các vị thuốc kia vào sắc, chia làm 2 lần, uống lúc ấm.

Tác dụng

Giải biểu thanh lý. Trị cơ thể nóng, tiêu chảy, ngực bụng nóng khó chịu, trong miệng khát, suyễn mà không ra mồ hôi.

Nguyên nhân gây bệnh

Thái dương biểu chứng chưa giải, lý nhiệt ở Dương minh đã mạnh lên.

Phân tích bài thuốc

• Bài này nguyên trị thương hàn biểu chứng chưa giải, mà thầy thuốc cho hạ lầm, tà hãm vào Dương minh gây thành chứng tiêu chảy thuộc nhiệt.
• Trong bài dùng Cát căn làm quân dược để giải cơ thanh nhiệt, biểu tà giải thì phần lý cũng điều hoà.
• Hoàng cầm, Hoàng liên thanh nhiệt ở trong, vị đắng làm chắc lại đường ruột để cầm tiêu chảy.
• Cam thảo vị ngọt, tính hoãn để hoà trung tiêu. Các vị thuốc hợp thành bài thuốc giải cơ thanh nhiệt. Trong bài Cát căn dùng liều cao, cho vào sắc trước sau đó mới cho các vị khác vào để tăng tác dụng giải cơ, thanh trung khí.

Tham khảo:

• Ngoại cảm biểu chứng lúc mới phát, bệnh ở Thái dương vốn nên giải biểu, như chứng biểu chưa giải dùng lầm thuốc công hạ, làm cho khí ở phần lý bị hư, tà nhiệt nhân chỗ hư mà nhiễm vào Dương minh mà thành ra chứng tiêu chảy do nhiệt. Lúc đó biểu tà chưa giải, lý nhiệt đã thành cho nên hiện ra các chứng mình nóng, miệng khát, suyễn mà đổ mồ hôi. Dùng bài này, ngoài giải tà ở cơ biểu, trong thanh nhiệt ở trường vị thì mọi chứng đều có thể giải ra được.
• Ngoài ra, dùng bài này trị ôn bệnh, nhiệt ở lý theo Dương minh dạt ra ngoài, lúc đó xuất hiện các chứng tiêu chảy, sốt cao, vật vã, miệng khát, tiểu tiện ngắn mà đỏ, đại tiện có mùi thối khác thường, hậu môn nóng rát, cũng rất thích hợp. Nếu tiêu chảy mà không sốt, mạch Trầm Trì hoặc vi nhược, bệnh thuộc về hư hàn thì dùng bài này không thích hợp (Thượng Hải phương tễ học).
• ‘Cát căn cầm liên thang’ chủ yếu là thanh lý, giải biểu là thứ yếu. Hiện nay dùng Cát căn giải cả biểu lý. Vì Cát căn chẳng những có tác dụng giải biểu, mà còn khả năng thăng cử khí thanh dương Tỳ Vị, cầm lỵ. Do đó có thể trị chứng biểu lý đồng bịnh hiệp với chứng lỵ, nhiệt lỵ không có biểu chứng (Trung y vẫn đối).

=> Đọc thêm: Chỉ Thực Tiêu Bĩ Hoàn – Bài thuốc giúp Tiêu bĩ mãn, kiện Tỳ hoà Vị.