Các bước chăm sóc da để có một làn da khỏe mạnh

Tác giả Bác sĩ Hoàng Văn Tâm

Bài viết Các bước chăm sóc da để có một làn da khỏe mạnh được trích trong chương 1 sách Chăm sóc da trọn đời, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.

1. LỜI TỰA

Chúng ta chăm sóc da hằng ngày thế nào? Bước nào dùng trước, bước nào dùng sau? Sau mỗi bước bạn phải đợi bao lâu mới được sử dụng các bước tiếp theo? Đây là những câu hỏi mà những người mới làm quen với chăm sóc da đặt ra sẽ được bác sĩ Tâm giải đáp phía dưới.

Trào lưu chăm sóc da theo Hàn Quốc với 10 bước, dùng thêm sản phẩm gọi là essence. Về cơ bản, essence và serum cũng gần tương tự nhau về cấu trúc và tác dụng. Tuy nhiên, essence có xu hướng thiên về cấp ẩm hơn, nhẹ hơn so với serum nên được sử dụng ngay sau bước toner sau đó mới đến serum hoặc ampoule. Thực tế của việc dùng phối hợp essence với serum cũng giống như kết hợp các loại serum với nhau.

2. 3 NGUYÊN TẮC KHI CHĂM SÓC DA

Nguyên tắc thứ nhất: sản phẩm nào nhẹ hơn thì bôi trước:

• Thứ tự các bước như sau: toner, serum, kem dưỡng ẩm… vì toner nhẹ nhất trong khi kem đặc hơn nên toner dùng trước, kem dùng sau. Quy tắc này được đưa ra dựa trên lý do rất đơn giản: khi sản phẩm nhẹ thì việc hấp thu qua da nhanh hơn, bạn không mất nhiều thời gian để đợi thuốc thấm vào da trước khi chuyển sang bước tiếp theo.
• Theo quy tắc này nếu kem mắt của bạn nặng hơn (hay nhờn hơn) dưỡng ẩm da mặt, chúng ta nên dùng kem mắt sau bước dưỡng ẩm. Thêm vào đó, nếu muốn dùng 2 loại serum thì loại nào nhẹ hơn bạn dùng trước.

Nguyên tắc thứ hai: sản phẩm nào có độ pH thấp thì bôi trước. Ví dụ pH của LAA thường sẽ thấp hơn AHA, BHA nên LAA sẽ bôi trước.

Nguyên tắc thứ ba: sản phẩm ưa nước bôi cùng chất ưa nước, ưa dầu bôi cùng sản phẩm ưa dầu. Nguyên tắc này để đảm bảo thuốc bôi không bị vón cục khi dùng chung với nhau.

3. CÁC BƯỚC CHĂM SÓC DA BÌNH THƯỜNG BUỔI SÁNG

– Bước 1: Làm sạch

• Hãy làm sạch mặt của bạn bằng sữa rửa mặt. Một số quan niệm cho rằng rửa mặt bằng nước thường hoặc bằng nước vo gạo, nước muối sinh lý… có thể làm sạch được. Tuy nhiên, các biện pháp trên chỉ làm sạch được một phần, muốn làm sạch sâu hơn bạn nên dùng tẩy trang, sữa rửa mặt chuyên dụng. Trong các sản phẩm làm sạch chứa chất bề mặt giúp da mặt sạch sâu hơn, chuẩn bị cho các bước tiếp theo.
• Rửa mặt ngày 2 lần bằng sữa rửa mặt là đủ. Nếu da bạn quá dầu có thể thêm một lần nữa vào buổi trưa. Rửa mặt bằng sữa rửa mặt quá nhiều lần trong ngày sẽ làm da bạn dễ tổn thương.
• Chúng ta có cần dùng tẩy trang vào buổi sáng không? Thực tế là chỉ cần có một loại sữa rửa mặt phù hợp thì việc tẩy trang vào buổi sáng là không cần thiết vì rửa mặt đã giúp bạn đủ sạch.
• Có cần dùng tẩy trang trước lúc bôi kem chống nắng không? Về cơ bản bạn bôi chồng kem chống nắng lên lớp cũ mà không cần tẩy
• Khi rửa mặt bằng sữa rửa mặt xong các bạn nhớ thấm khô bằng khăn mềm.

– Bước 2: Toner

• Sau bước rửa mặt các bạn chuyển ngay sang bước toner. Toner giúp làm sạch sâu hơn, cân bằng pH và tuỳ loại toner sẽ có công dụng khác nhau: dưỡng ẩm, se khít lỗ chân lông, kiểm soát dầu, hỗ trợ điều trị trứng cá, rám má… Hiện tại vai trò của toner không còn quá quan trọng.
• Toner cũng cần vài phút để thấm vào da, vì vậy cần đợi để chuyển sang bước tiếp theo.

– Bước 3: Essence: tuỳ mục đích có thể dùng thêm essence.

– Bước 4: Serum

• Serum có nhiều loại khác nhau tuỳ vào mục đích: ví dụ serum vitamin C, serum HA, serum niacinamide (B3), serum b5…
• Serum cũng có nhiều dạng trình bày: dạng dung dịch, dạng gel… Vậy khi dùng 2-3 loại serum cùng lúc thì các bạn cần tuân thủ theo nguyên tắc: loại serum nào lỏng thì sử dụng trước. Thường chỉ cần vài giọt serum (3-5 giọt) để bôi hết mặt.
• Serum cũng cần thời gian để thấm hết vào da, vì vậy nên chờ vài phút để đến bước tiếp theo. Để tăng cường thấm serum vào da có thể vỗ vỗ nhẹ.

– Bước 5: Dưỡng ẩm ban ngày

• Đây là bước rất quan trọng trong quy trình chăm sóc da buổi sáng. Dưỡng ẩm cũng có nhiều loại và có nhiều dạng trình bày khác nhau.
• Buổi sáng, chúng ta nên chọn dưỡng ẩm nhẹ (ví dụng dạng gel, dạng dung dịch hoặc kem nhẹ), nếu bạn da dầu có thể dùng toner dưỡng ẩm, serum dưỡng ẩm để thay thế kem dưỡng ẩm vào ban ngày.
• Các bạn cũng có thể dùng dưỡng ẩm phối hợp với chống nắng để tạo hiệu quả kép: vừa chống nắng, vừa dưỡng ẩm. Nếu sử dụng 1 loại dưỡng ẩm không đủ chúng ta có thể kết hợp 2 loại dưỡng ẩm với nhau.

– Bước 6: Kem mắt

• Mắt, vùng da quanh mắt cần được bảo vệ vì dễ bị nhăn, thâm. Kem mắt có thể chứa các thành phần dưỡng ẩm, HA; peptide; retinoids để chống nhăn, giảm thâm… hoặc chứa các thành phần chống nắng.
• Thông thường các kem mắt chứa retinoids hay được dùng buổi tối. Còn lại chúng ta thường bôi kem mắt ngày 2 lần: sáng và tối.

– Bước 7: Chống nắng

• Chống nắng là bước không thể thiếu cho mọi làn da nếu bạn muốn sở hữu một làn da khỏe mạnh. Chúng ta dành càng nhiều thời gian bôi kem chống nắng thì việc bôi đúng và bôi đủ kem chống nắng càng cao.
• Bôi chống nắng đủ lượng lúc ban đầu sẽ quyết định hiệu quả của chống nắng về sau.

– Cuối cùng: trang điểm nhẹ nhàng trước khi ra ngoài nếu bạn muốn!

4. CÁC BƯỚC CHĂM SÓC DA BÌNH THƯỜNG BUỔI TỐI

– Bước 1: Tẩy trang

• Sau 1 ngày làm việc, tiếp xúc với bụi bẩn, dùng các loại chống nắng chống nước, sản phẩm trang điểm thì việc sử dụng tẩy trang vô cùng quan trọng. Chúng ta có thể dùng tẩy trang dạng nước, dầu, kem tuỳ vào từng loại da.
• Với các bạn không trang điểm, không dùng các loại mỹ phẩm chống nước thì có thể không cần sử dụng tẩy trang vì sữa rửa mặt thông thường cũng đủ để làm sạch da mặt.

– Bước 2: Rửa mặt bằng sữa rửa mặt

– Bước 3: Đắp mặt nạ lột hoặc mặt nạ rửa hoặc tẩy tế bào chết

• Mặt nạ lột, mặt nạ rửa (như mặt nạ đất sét, mặt nạ tự chế ở nhà) hoặc tẩy tế bào chết thường được thiết kế tuần 1-2 lần, vì nếu dùng nhiều có thể làm tổn thương da. Tẩy tế bào chết hoặc mặt nạ thường được thiết kế cho da bị trứng cá, lão hóa da, rám má… nên thường có chứa các thành phần như AHA, BHA…, vì vậy chúng thường được dùng buổi tối.
• Thường sẽ đắp mặt nạ khoảng 15-20 phút hoặc ít hơn tuỳ từng loại do hãng dược khuyến cáo. Sau đắp chúng ta rửa lại bằng nước thường. Với tẩy tế bào chết bạn cần tuyệt đối tuân thủ thời gian tẩy và các bước sau đó của hãng, vì mỗi hãng dược sẽ thiết kế sản phẩm của mình với nồng độ thuốc khác nhau.

– Bước 4: Toner

• Sau bước mặt nạ rửa hoặc tẩy tế bào chết da trở nên khô và dễ kích ứng hơn, vì vậy vào ngày dùng các sản phẩm này bạn nên ưu tiên dùng toner có tính chất dưỡng ẩm, dịu da.
• Vào những ngày không dùng bước 3 chúng ta có thể dùng toner hằng ngày phù hợp với type da và nhu cầu.

– Bước 5: Essence: nhẹ hơn serum nên bôi trước, có vai trò dưỡng ẩm.

– Bước 6: Serum

• Sau đắp mặt nạ rửa hoặc mặt nạ lột da thường khô, châm chích nên những loại serum có tính chất dưỡng ẩm, phục hồi như HA, B5, peptide… nên được sử dụng. Vì hoạt chất ở nồng độ cao, được cô đặc nên chỉ cần khoảng 3-5 giọt serum có thể dùng cho cả khuôn mặt.
• Đợi vài phút sau khi serum thấm vào da chúng ta tiếp tục đến bước mặt nạ tấm.

– Bước 7: Mặt nạ tấm

• Mặt nạ tấm là loại mặt nạ tạo khung sẵn, thường được thiết kế để cung cấp thêm độ ẩm cho da. Thường phù hợp với người da khô, da sau thủ thuật như laser, lăn kim…
• Loại mặt nạ này đắp khoảng 15-20 phút sau đó lột ra, massage đều để dưỡng chất thấm hết vào da. Nhiều mặt nạ tấm khi dùng xong khá là nhớt, bạn cần nhiều thời gian massage hơn để thuốc có tác dụng.
• Nhiều người mắc sai lầm khi đắp mặt nạ tấm xong lại đi rửa mặt như vậy dưỡng chất không thể thấm vào da hết được.
• Nhiều bạn thắc mắc tại sao mặt nạ tấm lại dùng sau serum: để dễ hình dung, khi chúng ta dùng serum xong, chuyển sang bước mặt nạ thì mặt nạ sẽ có 2 mục đích: vừa là mặt nạ, vừa chuyển thành môi trường giúp serum thấm vào da tốt hơn. Nếu muốn, bạn hoàn toàn có thể dùng mặt nạ tấm trước serum.

– Bước 8: Kem mắt: tất cả các kem mắt có chứa các thành phần dưỡng ẩm, peptide, yếu tố tăng trưởng, retinoids… đều có thể dùng được ban đêm.

– Bước 9: Dưỡng ẩm ban đêm: buổi tối chúng ta có thể cần dưỡng ẩm đặc hơn ban ngày, ví dụ dùng dạng kem đặc hoặc dạng mỡ.

– Bước 10: Mặt nạ qua đêm

5. CÁC BƯỚC CHĂM SÓC DA KHI ĐANG DÙNG THUỐC ĐIỀU TRỊ

Khi các bạn điều trị các bệnh lý như trứng cá, rám má, tàn nhang, viêm da cơ địa, vảy nến, viêm da dầu… ở vùng mặt thì các thuốc điều trị bệnh sẽ dùng ở bước nào trong quy trình chăm sóc da?

Các thuốc điều trị bôi trước hoặc sau bước dưỡng ẩm tuỳ loại và đây cũng là chủ đề còn nhiều tranh luận. Bác sĩ Tâm đưa ra lời khuyên dưới đây:

• Nếu bị rám má, cần dùng thuốc 3 thành phần (ví dụ như Triluma) hoặc bạn bị lão hóa da cần dùng thuốc retinoids thì bác sĩ Tâm khuyến cáo dùng cuối cùng (tức là bôi sau bước dưỡng ẩm khoảng 15-30 phút).
• Với thuốc corticoid hoặc tacrolimus để điều trị các bệnh lý như viêm da cơ địa, viêm da dầu, vảy nến… bác sĩ Tâm khuyến cáo dùng sau dưỡng ẩm ít nhất khoảng 30 phút (với tacrolimus bôi sau dưỡng khoảng 1 tiếng thì tốt hơn).
• Khi bôi ban ngày: các bạn bị trứng  cá  có  thể  được  kê  thêm  azelaic, kem trị mụn… Chúng ta có thể dùng trước bước dưỡng ẩm vì thông thường những thuốc này thấm vào da nhanh hơn. Tuy nhiên, bạn cũng phải chờ đợi thuốc thấm hết vào da mới bôi dưỡng ẩm lên để tránh hiện tượng bị vón cục khi bôi.

6. KẾT LUẬN

Có rất nhiều bước chăm sóc da, tuy nhiên, 3 bước cơ bản không thể thiếu đó là rửa mặt bằng sữa rửa mặt phù hợp ngày 2 lần, dưỡng ẩm và chống nắng. Tùy đặc điểm da của từng người mà chúng ta có thể thêm bớt các bước phù hợp.

Bạn không nên cố gắng phải tuân thủ tất cả các bước nói trên mà cần tìm ra những bước chăm sóc da quan trọng và các sản phẩm phù hợp với chính mình. Thêm vào đó, vào những ngày dùng mặt nạ rửa hay tẩy tế bào chết thì da khá nhạy cảm, vì vậy các bước chăm sóc da có thể thay đổi theo hướng làm dịu da.

TÀI LIỆU THAMM KHẢO

1. Messaraa C, Robertson N, Walsh M, et Clinical evidences of benefits from an advanced skin care routine in comparison with a simple routine. J Cosmet Dermatol. 2020;19(8): 1993-1999. doi:10.1111/jocd.13252.

2. Surber, C., Dragicevic, N., & Kottner, J. (2018). Skin Care Products for Healthy and Diseased Skin. Current Problems in Dermatology, 183-200. doi:10.1159/000489532.