Bài thuốc Chỉ Khái Tán – Sơ biểu tuyên phế chỉ khái hóa đàm

Bài viết Bài thuốc Chỉ Khái Tán – Sơ biểu tuyên phế chỉ khái hóa đàm – Trích trong sách 60 phương tễ dùng nhiều bậc nhất trong Y học Cổ truyền

Tác giả: Bác sĩ Trịnh Văn Cường

Cách nhớ

“Cam Cát Tràn Bộ Tử uyển Kinh

Tuyên phế chỉ khái hóa đàm công”

Thành phần

Gồm có 07 vị Tử uyển, Bạch tiền, Bách bộ, Cát cánh, Trần bì, Cam thảo, Kinh giới tuệ (hoa hay nhất).

Cách dùng

Tán bột, mỗi lần uống 1,5g sau bữa ăn trước khi đi ngủ.

Công dụng

Sơ biểu tuyên phế chỉ khái hóa đàm.

Chủ trị chứng phong tà phạm phế gây nên chứng ngứa họng và ho thôi (cực phổ biến), có thể gai rét (có thế có hoặc không), có thể kèm phát sốt, mạch phù hoãn (ít gặp phù khẩn)

PHÂN TÍCH

Tử uyển, Bạch tiền, Bách bộ chỉ khái hóa đàm. Ba vị này thường dùng chung trị ho bất kể mới mắc hoặc mắc lâu.

TỬ UYỂN cay thì tán, đắng thì sơ tiết, hạ khí tiêu đờm, lại ôn nhuận mà không táo, tác dụng bình hòa, ho đờm dù hàn hay nhiệt đều có thể dùng được. BÁCH BỘ cam bình chất nhuận, khổ thì đi xuống công năng nhuận phế hạ khí, chữa ho dẹp yên suyễn thở. Vả lại tác dụng hòa hoãn, cho nên chứng ho suyễn dù ngoại cảm hay nội thương, thiên về hàn hay thiên về nhiệt thì cũng đều có thể ứng dụng được. BẠCH TIỀN vị cay ngọt tính bình vào kinh phể, tác dụng giáng khí trừ đàm, chỉ khái.

CÁT CÁNH vị cay cay khé khé, tuyên phế chỉ khái, giáng khí trừ được đàm. Cát cánh không định suyễn. Cát cánh tính hòa bình, tân thì tán, khổ thì sơ thông thiên về khai thông phế khí mà tiêu đờm đục, lợi vùng ngực họng, lại hay đưa thuốc đi lên dẫn vào kinh phế. Phàm các chứng đườm tắc khí trệ, ho, ngực đầy tức đều lấy cát cánh làm vị thuốc điều trị chủ yếu.

TRẦN BÌ lý khí giáng khí. Trần bì tân ôn hành khí hòa trung, khổ ôn táo thấp khiến tỳ vận hóa được tốt. Phàm các chứng khí trệ ở tỳ vị, đàm thấp tắc đầy thì vị thuốc này quan trọng.

CAM THẢO ngọt đi vào 12 kinh, có nhiều công năng bổ khí làm dịu cấp tính, giải độc điều hòa các vị thuốc. Dùng chích thì bổ, dùng sống thì tả, ứng dụng khá rộng rãi cho nên có tên là “Quốc lão”.

KINH GIỚI TUỆ (hoa kinh giới) khu phong giải biểu. Kinh giới đi với phòng phong có tác dụng trừ phong ở lục kinh. Kinh giới tính bình không mạnh chủ yếu dùng bằng vị cay của kinh giới, sở trường về tán phong, ngoại cảm phong hàn, thường dùng để chữa ngoại cảm phong nhiệt. Sao thành than để chỉ huyết (cầm máu)

==>> Xem thêm: Hoắc Hướng Chính Khí Tán – Giải biểu hóa thấp, lý khí hòa trung