Bệnh da liễu
Tăng sắc tố da sau viêm là gì? Biểu hiện và cách điều trị
Xuất bản: UTC +7
Cập nhật lần cuối: UTC +7
Ước tính 6 phút đọc
Nhà thuốc Ngọc Anh – Phần 3 – Chương 13: Tăng sắc tố
Nguồn:Sách Các hoạt chất mesotherapy ứng dụng trong da liễu thẩm mỹ
Tác giả: Dược sĩ: Phạm Minh Hữu Tiến
TĂNG SẮC TỐ SAU VIÊM
Định nghĩa
Tăng sắc tố sau viêm (Post-inflammatory hyper- pigmen-tation-PIH) là tình trạng hiện diện những đốm hoặc mảng sắc tố sẫm màu ở các vùng da đâ trải qua quá trình viêm trước đó. Các yếu tố thúc đẩy hình thành hiện tượng này bao gồm tổn thương cơ học, các phản ứng dị ứng, bệnh lý viêm da và cách điều trị xâm lấn.
Dịch tễ học
PIH là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây nên tình trạng biến đổi màu da. Mặc dù có thể xảy ra ở nhiều loại da khác nhau, hiện tượng này thường xuất hiện ở mức độ cao và tổn tại dai dẳng ở những làn da sẫm màu như Fitzpatrick IV-VI. Tỷ lệ PIH là như nhau đối với nam và nữ [87].
Nguyên nhân
PIH có thể được quan sát thấy sau các tình trạng viêm nội sinh hoặc ngoại sinh. Về cơ bản, bất cứ bệnh lý nào đi kèm với sự viêm da đểu có nguy cơ thúc đẩy hình thành PIH ở những cá thể có khả năng sản xuất melanin. Một số bệnh lý về da như mụn, viêm da dị ứng, viêm da tiếp xúc dị ứng, nhiễm sắc tố dầm dề (incontinenti pigmenti), lichen phảng (lichen lanus), lupus ban đỏ và xơ cứng bì khu trú (morphea) đểu có nguy cơ tạo PIH cao. Các yếu tỗ từ bên ngoài – cả vật lý và hóa học bao gồm chấn thương thực thể, bức xạ ion hóa và không ion hóa, nhiệt độ, vết cắn côn trùng, viêm da tiếp xúc, phản ứng độc tố ánh sáng (pho-totoxic reactions), điểu trị xâm lần bằng laser – đểu có thể gây tổn thương da kèm theo PIH sau đó.Trong quá trình hình thành PIH, dường như có sự tăng cường sản xuất melanin và/hoặc sự phân bổ bất thường của loại sắc tố này. Tuy nhiên, sinh lý bệnh chính xác về mối liên hệ giữa viêm da và biến đổi sắc tỗ vẫn chưa được hiểu một cách rõ ràng. Nhiều tác nhân kích thích có thể liên quan đến nhiều cơ chế khác nhau mối liên hệ giữa viêm da và biến đổi sắc tỗ vẫn chưa được hiểu một cách rõ ràng. Nhiều tác nhân kích thích có thể liên quan đến nhiều cơ chế khác nhau.
Một số chuyên gia cho rằng các chat trung gian hóa học có nguồn gốc từ acid arachidonic có thể đóng vai trò nhất định trong quá trình hình thành PIH trên da thông qua việc kích thích sự tổng hợp quá mức melanin cũng như sự vận chuyển những sắc tố này đến các tế bào sừng xung quanh. Tomita và cộng sự đã chứng minh rằng các tế bào sinh sắc tỗ ở biểu bì của người phát sinh nhiểu đuôi gai hơn đi kèm với sự gia tăng lượng tyrosinase khi được nuôi cây với một số chất chuyển hóa của acid arachidonic bao gồm prosta-glanding D2, leukotrien (LT) B4, LTC4, LTD4và LTE4 [87].
Phân loại lâm sàng
Ở PIH, các biến đổi sắc tố da có thể được quan sát thấy chủ yếu ở lớp biểu bì hoặc cả biểu bì và trung bì. Trong cả hai trường hợp, melanin ở lớp biểu bì đểu có sự gia tăng vể số lượng. Đối với sự tập trung của melanin ở lớp biểu bì, đèn Wood là một công cụ hữu hiệu trong việc xác định mức độ biến đổi sắc tố. Tuy nhiên, đối với các sắc tố nằm sâu bên trong da, ánh sáng này thường không có giá trị chẩn đoán. Vể mặt lâm sàng, sự lắng đọng nghiêm trọng của melanin ở lớp trung bì có thể là một thách thức điểu trị và thường tương đối khó khăn để có thể làm mờ các vết thâm sạm này.
Tiêu chuẩn chẩn đoán
Việc chẩn đoán PIH thường dựa trên tiền sử và biểu hiện lâm sàng. Tình trạng này đặc trưng bởi các đốm hoặc 197Pagebookyhoc.commảng sẫm màu với mức độ khác nhau nằm giới hạn trong vùng tổn thương da có viêm trước đó. Các tổn thương gây viêm có thể tiến triển trong nhiều giai đoạn khác nhau ở những vùng giải phẫu khác nhau, điều này rất hữu ích cho việc chẩn đoán.
Mặt khác, sẽ tương đối khó khăn cho việc chẩn đoán nếu bệnh nhân không có tiền sử viêm cụ thể nào được ghi nhận. Nếu việc chẩn đoán không rõ ràng thì cần thiết phải thực hiện sinh thiết da. Vế mặt mô học, PIH được đặc trưng bởi sự gia tăng sỗ lượng melanin ở lớp biểu bì. Ngoài ra, sự xầm nhập rải rác quanh mạch của các đại thực bào chứa sắc tò (melanophage) ở lớp trung bì có thể được quan sát thấy. Sự hình thành các khoảng không bào ở lớp tê’ bào đáy và sự lắng đọng thành dải của mucin cũng đã được nhận thấy ở một số trường hợp PIH [87].
Chẩn đoán phân biệt
Các vấn đề cần được chẩn đoán phân biệt với tình trạng PIH bao gồm: tăng sắc tố cục bộ hoặc toàn thân do thuốc, bệnh da màu xám tro (ashy dermatosis), nám và lang ben. Việc dùng một số loại thuốc như tetracycline, thuốc trị sốt rét, arsen, bleomycin và doxorubicin cũng có thể gây tăng sắc tố trên da [87].
Điều trị
Điều trị PIH bao gồm việc loại bỏ các sắc tố tổn tại trên da đồng thời ngăn chặn sự sản sinh các sắc tố mới. Đầu tiên, việc ngăn chặn hình thành các tổn thương mới có ý nghĩa cần thiết. Bên cạnh đó, việc hạn chê tối đa sự tiếp xúc với ánh nắng mặt trời cũng vô cùng quan trọng để ngăn chặn sự sậm màu tiến triển của các tổn thương hiện có trên da. Trong một số trường hợp, việc áp dụng đơn thuần những biện pháp này cũng có thể giúp cải thiện tình trạng PIH bởi không giống như các vẩn để vể sắc tố khác, ở PIH, melanin sau khi được loại đi sẽ không tăng sinh trở lại (trong điểu kiện không có tác nhân kích thích). Tuy nhiên, trong trường hợp không đáp ứng hoặc đáp ứng chậm thì có thể phải cần có sự can thiệp của những liệu pháp điều trị bổ sung khác. Cần lưu ý rằng việc bảo vệ da trước ánh nắng mặt trời là vô cùng quan trọng. Các loại chóng nắng phổ rộng (cả ƯVA và UVB) nên được sử dụng mỗi ngày để hạn chế tối đa nguy cơ tăng sắc tố trở lại.
Điều trị tầng sắc tố bằng mesotherapy
Kỹ thuật mesotherapy được sử dụng để đưa các tác nhân làm sáng như glutathion, vitamin c và acid kojic trực tiếp vào các lớp của da. Sự cải thiện nhanh chóng có thể nhận thấy chỉ qua bốn lần điếu trị. ứng dụng mesotherapy trong điểu trị tăng sắc tố sau viêm có thể đem lại những lợi ích như: giảm sự hiện diện của các đốm đen, trẻ hóa làn da, cải thiện độ sáng, trung hòa các gốc tự do và cải thiện độ mịn màng cho da.
