Biên soạn và Hiệu đính

Dược sĩ Xuân Hạo

Danh pháp

Tên chung quốc tế

Dobutamin

Tên danh pháp theo IUPAC

4-(2-{[4-(4-hydroxyphenyl)butan-2-yl]amino}etyl)benzen-1,2-diol

Nhóm thuốc

Thuốc chủ vận beta1-adrenergic; thuốc cường tim

Mã ATC

C — Thuốc trên hệ tim mạch

C01 — Thuốc điều trị cho hệ tim mạch

C01C — Thuốc cường tim không kể Glycosid tim

C01CA — Tác nhân adrenergic và dopaminergic

C01CA07 — Dobutamine

Mã UNII

3S12J47372

Mã CAS

34368-04-2

Cấu trúc phân tử

Công thức phân tử

C18H23NO3

Phân tử lượng

301.4 g/mol

Cấu trúc phân tử

Dobutamine là một catecholamine là 4-(3-aminobutyl)phenol trong đó một trong các hydro gắn với nitơ được thay thế bằng nhóm 2-(3,4-dihydroxyphenyl)ethyl.

Các tính chất phân tử

Số liên kết hydro cho: 4

Số liên kết hydro nhận: 4

Số liên kết có thể xoay: 7

Diện tích bề mặt tôpô: 72,7 Ų

Số lượng nguyên tử nặng: 22

Các tính chất đặc trưng

Điểm nóng chảy: 184-186 oC

Độ hòa tan trong nước: 1,37e-02g/L

LogP: 3.6

Thời gian bán hủy: 2 phút

Cảm quan

Dobutamin thường được mô tả dưới dạng muối HCl, là dạng chất rắn màu trắng hoặc gần như trắng, có thể tan được trong nước với độ tan khoảng 1,37e-02g/L

Dạng bào chế

Thuốc tiêm truyền tĩnh mạch thường dùng dưới dạng muối dobutamin hydroclorid.

Loại dung dịch đậm đặc với hàm lượng: 12,5 mg/ml (20 ml).

Loại pha sẵn thường pha trong dung dịch glucose 5% với hàm lượng: 0,5 mg/ml; 1 mg/ml; 2 mg/ml; 4 mg/ml.

Độ ổn định và điều kiện bảo quản của Dobutamin

Bảo quản các ống tiêm dobutamin ở nhiệt độ từ 15 – 30 ºC, tránh quá nóng, quá ẩm

Không bảo quản đông lạnh.

Dung dịch sau khi đã pha loãng nên được dùng ngay trong vòng 24 giờ. Phần thuốc pha thừa, không được tái sử dụng

Khi dung dịch tiêm chuyển sang màu hồng nhạt chứng tỏ đã có sự oxy hóa nhẹ xảy ra, tuy nhiên hiệu lực giảm không đáng kể.

Nguồn gốc

Năm 1975, nhà dược học Tuttle và nhà hóa học Mills khám phá ra hợp chất dobutamine bằng cách thay đổi cấu trúc của isoproterenol/isoprenaline. Họ đã xuất bản một bài báo “Dobutamine: phát triển một catecholamine mới để tăng khả năng co bóp của tim một cách có chọn lọc”

Dobutamine đã được chấp thuận sử dụng trong y tế tại Hoa Kỳ vào năm 1978.

Nó được bán dưới dạng biệt dược gốc . Ban đầu nó được sản xuất từ isoproterenol.

Dobutamine được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) chấp thuận cho sử dụng ngắn hạn ở những bệnh nhân bị giảm khả năng co bóp do suy tim hoặc các thủ thuật phẫu thuật tim dẫn đến mất bù tim.

Dược lý và cơ chế hoạt động

Dobutamine là một chất làm co cơ tác dụng trực tiếp có hoạt tính chủ yếu là do kích thích các thụ thể beta-adrenoceptors của tim đồng thời tạo ra các tác dụng điều nhịp, tăng huyết áp, loạn nhịp tim và giãn mạch tương đối nhẹ.

Cơ chế của Dobutamin là tác động chủ yếu lên thụ thể adrenergic beta-1, tác dụng không đáng kể lên thụ thể beta-2 hoặc alpha. Nó không gây giải phóng norepinephrine nội sinh, cũng như dopamin.

Dobutamine kích thích trực tiếp các thụ thể beta-1 của tim làm tăng sức co bóp cơ tim và thể tích nhát bóp, dẫn đến tăng cung lượng tim.

Ngoài ra, dobutamine đã được chứng minh là có một số hoạt tính beta-2, góp phần làm giảm sức cản mạch máu toàn thân và hoạt tính alpha-1, ở mức độ thấp hơn, có tác dụng co mạch. Tuy nhiên, những nhận định này lại bị phủ nhận bởi phản ứng qua trung gian baroreceptor và hoạt động beta-2.

Ứng dụng trong y học của Dobutamin

Dobutamin được sử dụng trong điều trị suy tim cấp tính có khả năng hồi phục, như suy tim xảy ra trong quá trình phẫu thuật tim hoặc trong trường hợp sốc do nhiễm trùng hoặc sốc tim, trên cơ sở tác dụng co bóp tích cực của nó .

Dobutamin còn được sử dụng trong các trường hợp suy tim sung huyết để làm tăng cung lượng tim. Thuốc này được chỉ định điều trị bằng đường tiêm là cần thiết để hỗ trợ tăng co bóp trong điều trị ngắn hạn cho bệnh nhân bị mất bù tim do suy giảm khả năng co bóp, có thể là kết quả của bệnh tim thực thể hoặc thủ thuật phẫu thuật tim.

Liều cao hơn không hữu ích với tiền sử bệnh tim thiếu máu cục bộ gần đây vì nó làm tăng nhịp tim và do đó làm tăng nhu cầu oxy của cơ tim.

Loại thuốc này cũng thường được sử dụng trong môi trường bệnh viện như một tác nhân thử nghiệm gắng sức dược lý để xác định bệnh động mạch vành.

Dobutamine có thể được sử dụng như một thuốc hỗ trợ co bóp tạm thời qua đường tĩnh mạch cho đến khi giải quyết được các yếu tố gây ra cấp tính hoặc bệnh nhân được điều trị dứt điểm hơn, chẳng hạn như tái thông mạch vành, hỗ trợ tuần hoàn cơ học hoặc ghép tim. Nên cho bệnh nhân bị sốc tim để duy trì lưu lượng máu toàn thân và bảo vệ khỏi tổn thương cơ quan đích.

Bệnh nhân có thể nhận dobutamine một cách hợp lý ở dạng tiêm tĩnh mạch liên tục để hỗ trợ tăng co bóp cho bệnh nhân suy tim giai đoạn cuối, giai đoạn D, không đáp ứng với điều trị nội khoa theo hướng dẫn cho đến khi bệnh nhân là ứng cử viên và đang chờ ghép tim hoặc hỗ trợ tuần hoàn cơ học nhận được thuốc. điều trị lâu dài thích hợp.

Dobutamine truyền tĩnh mạch liên tục có thể được đưa ra một cách điều trị hợp lý trong thời gian ngắn cho những bệnh nhân nhập viện bị rối loạn chức năng tâm thu nặng có huyết áp thấp và cung lượng tim giảm đáng kể để duy trì lưu lượng máu hệ thống và bảo vệ khỏi tổn thương cơ quan đích.

Ngoài ra, dobutamine truyền tĩnh mạch liên tục có thể được áp dụng hợp lý trong thời gian dài cho bệnh nhân suy tim giai đoạn cuối, giai đoạn D, những bệnh nhân không được chỉ định cho hỗ trợ tuần hoàn cơ học hoặc ghép tim để kiểm soát triệu chứng, bất kể điều trị y tế theo hướng dẫn.

Dobutamine tiêm tĩnh mạch có thể được cung cấp ngoài hướng dẫn cho bệnh nhân để gây ra căng thẳng dược lý trong quá trình siêu âm tim gắng sức nếu bệnh nhân không thể thực hiện nghiệm pháp gắng sức.

Dược động học

Hấp thu

Khi dùng đường tiêm truyền tĩnh mạch, tác dụng của thuốc xuất hiện nhanh, thường sau 2 phút.

Hiệu quả tác dụng đạt đỉnh trong khoảng 10 phút kể từ khi bắt đầu

tiêm truyền thuốc.

Phân bố

Không có thông tin

Chuyển hóa

Dobutamin được chuyển hóa trong gan và mô tạo thành những chất chuyển hóa không có hoạt tính mà chủ yếu là những

chất liên hợp với glucuronic của dobutamin và 3-O-methyldobutamin.

Đào thải

Trong nước tiểu người, các sản phẩm bài tiết chính là các chất liên hợp của dobutamine và 3-O-methyl dobutamine.

Thời gian bán thải ghi nhận được là khoảng 2 phút

Độc tính của Dobutamin

Độc tính của Dobutamine rất hiếm và thời gian bán hủy ngắn trong 2 phút. Các triệu chứng nói chung là do kích thích quá mức hệ giao cảm và có thể bao gồm đau ngực, đánh trống ngực, nhức đầu, run, khó thở, buồn nôn và nôn. Để đảo ngược nhịp tim nhanh do dobutamine gây ra, có thể tiêm tĩnh mạch metoprolol.

Các tác dụng phụ

Quản lý dobutamine có thể dẫn đến các phản ứng bất lợi có thể xảy ra, chủ yếu là do hoạt động giao cảm. Phần lớn bệnh nhân dùng thuốc này đã bị tăng huyết áp tâm thu từ 10 đến 20 mmHg và nhịp tim tăng từ 5 đến 10 nhịp mỗi phút.

Đã có báo cáo về sự gia tăng hơn nữa huyết áp tâm thu và nhịp tim. Ở khoảng 10% bệnh nhân, nhịp tim có thể tăng từ 30 nhịp mỗi phút trở lên và ở khoảng 7,5% bệnh nhân, huyết áp tâm thu có thể tăng từ 50 mmHg trở lên. Bệnh nhân bị tăng huyết áp từ trước dễ bị tác dụng phụ đối với huyết áp tâm thu hơn khi sử dụng dobutamine.

Dobutamine làm tăng nguy cơ đáp ứng thất nhanh ở bệnh nhân rung nhĩ từ trước. Khuyến cáo là những bệnh nhân này sử dụng phác đồ digoxin trước khi bắt đầu dùng dobutamine để giảm nguy cơ phát triển rung tâm nhĩ với đáp ứng thất nhanh. Đã có sự gia tăng nguy cơ phát triển nhịp thất sớm trong khi dùng dobutamine. Khoảng 5% bệnh nhân bị ngoại tâm thu.

Các tác dụng phụ khác do thuốc này gây ra bao gồm hạ huyết áp hiếm khi xảy ra. Mặc dù tăng huyết áp tâm thu là phổ biến do dobutamine, hạ huyết áp có thể xảy ra ít thường xuyên hơn do giảm sức cản mạch máu hệ thống. Các khuyến nghị bao gồm giảm liều hoặc ngừng thuốc để đảo ngược tác dụng hạ huyết áp.

Viêm tĩnh mạch tại vị trí tiêm tĩnh mạch có thể xảy ra, nhưng đây là một phản ứng không phổ biến. Dobutamine hiếm khi có thể làm giảm nồng độ kali xuống mức hạ kali máu. Các tác dụng phụ hiếm gặp khác đã xảy ra ở một đến ba phần trăm bệnh nhân, bao gồm buồn nôn, nhức đầu, đau ngực, đánh trống ngực và khó thở. Dobutamine có chứa sulfite, có thể dẫn đến phản ứng ở những bệnh nhân hiếm hoi bị mẫn cảm với sulfite.

Tương tác của Dobutamin với thuốc khác

Giảm tác dụng của dobutamin: Sử dụng đồng thời các thuốc phong bế beta-adrenergic có thể làm giảm hiệu quả của dobutamin và dẫn đến tăng sức cản ngoại biên.

Tăng độc tính: Việc sử dụng dobutamin cùng với liều thông thường của các thuốc gây mê như halothan hoặc cyclopropan có thể gây ra loạn nhịp thất nặng.

Một vài nghiên cứu về Dobutamin trong Y học

Phòng ngừa hội chứng cung lượng tim thấp sau phẫu thuật tim ở trẻ em: Một nghiên cứu thí điểm lâm sàng ngẫu nhiên mù đôi so sánh Dobutamine và Milrinone

Mục tiêu

Dobutamine và milrinone thường được sử dụng sau phẫu thuật tim hở để dự phòng hoặc điều trị hội chứng cung lượng tim thấp. Chúng tôi đã tìm cách so sánh hiệu quả và độ an toàn của những loại thuốc này ở bệnh nhân nhi.

Thiết kế

Nghiên cứu thí điểm lâm sàng ngẫu nhiên, đơn trung tâm, mù đôi, có triển vọng.

Bệnh nhân

Sau khi có sự đồng ý bằng văn bản, 50 bệnh nhân liên tiếp (tuổi, 0,2-14,2 tuổi; trung bình, 1,2 tuổi) trải qua phẫu thuật tim hở để điều trị dị tật bẩm sinh đã được đưa vào.

Can thiệp

Sau khi bắc cầu tim phổi, truyền liên tục dobutamine hoặc milrinone trong 36 giờ đầu tiên sau phẫu thuật. Liều tối đa: dobutamine 6 µg/kg/phút, milrinone 0,75 µg/kg/phút.

Các phép đo và kết quả chính

Không có sự khác biệt đáng kể về dữ liệu nhân khẩu học, độ phức tạp của phẫu thuật và đặc điểm phẫu thuật giữa hai nhóm nghiên cứu (dobutamine so với milrinone). Hiệu quả được định nghĩa là nhu cầu hỗ trợ vận mạch bổ sung, không khác nhau giữa các nhóm (dobutamine 61% so với milrinone 67%; p = 0,71). Nitroprusside natri được sử dụng thường xuyên hơn ở nhóm dobutamine (42% so với 13%; p = 0,019). Huyết áp tâm thu cho thấy xu hướng tăng giá trị ở nhóm dobutamine, trong khi cả hai loại thuốc đều làm tăng nhịp tim sớm sau phẫu thuật. Siêu âm tim cho thấy chức năng tim luôn tốt ở cả hai nhóm. Độ bão hòa oxy tĩnh mạch trung tâm, nồng độ lactate huyết thanh, lượng nước tiểu, thời gian rút ống dẫn lưu ngực, thời gian thở máy, ICU và thời gian nằm viện là tương tự nhau ở cả hai nhóm.

Kết luận

Dobutamine và milrinone đều an toàn, dung nạp tốt và hiệu quả như nhau trong dự phòng hội chứng cung lượng tim thấp sau phẫu thuật tim ở trẻ em. Đáp ứng huyết động của hai loại thuốc là tương đương nhau. Trong những trường hợp không phức tạp, có thể dự đoán xu hướng sử dụng dobutamine tiết kiệm chi phí hơn; tuy nhiên, milrinone đã chứng minh xu hướng hiệu quả cao hơn trong việc giảm hậu gánh.

Tài liệu tham khảo

1. Dược thư quốc gia Việt Nam, truy cập ngày 08/03/2023
2. Drugbank, Dobutamin , truy cập ngày 08/03/2023.
3. Pubchem, Dobutamin, truy cập ngày 08/03/2023.
4. Ashkar, H., Adnan, G., & Makaryus, A. N. (2017). Dobutamine.
5. Cavigelli-Brunner, A., Hug, M. I., Dave, H., Baenziger, O., Buerki, C., Bettex, D., … & Balmer, C. (2018). Prevention of low cardiac output syndrome after pediatric cardiac surgery: a double-blind randomized clinical pilot study comparing dobutamine and milrinone. Pediatric Critical Care Medicine, 19(7), 619-625.