Thần Khúc (Lục Thần Khúc)

Tên khoa học

Thần Khúc có tên khoa học là Massa medicata fermentata

Tên khác

Lục Đình Khúc, Kiến Thần Khúc

Nguồn gốc

Thần Khúc có nguồn gốc từ xa xưa qua 400-500 năm lịch sử, Thần Khúc được ghi nhận trong sách cổ đến nay và công thức chế biến đã có nhiều thay đổi. Nguồn gốc Thần Khúc là ở Phúc Kiến Trung Quốc. Ban đầu, Thần Khúc chỉ được dùng làm men chế rượu, sau đó mới dùng làm thuốc.

Đặc điểm

Thần Khúc không phải tên một cây thuốc nào đó mà bao gồm nhiều vị thuốc phối hợp với bột gạo hoặc bột mì để tạo môi trường đặc biệt gây mốc sau đó được đem đi phơi khô. Ban đầu Thần Khúc chỉ gồm 6 vị thuốc phối hợp với sau sau đó được ủ để lên móc vào những ngày tháng 5, ngày 6 tháng 6 hay trước ngày 20 tháng 7 âm lịch vì theo quan niệm xưa đây là những ngày thần hội họp với nhau.

Chế biến

Số vị thuốc ban đầu để chế biến Thần Khúc là 4-6 vị sau đó dần dần tăng lên 30-50 vị thuốc, trong đó phần lớn là thành phần tinh dầu. Các vị thuốc phối hợp với nhau và cho trộn với bột lúa mì, cám hay bột mì đem ủ cho lên mốc và cuối cùng đem phơi khô.
Thời điểm chế thuốc tốt nhất là vào mùa nực từ ngày 5 tháng 5- ngày 20 tháng 7.

Thành phần hóa học

Do tùy công thức mà thành phần vị thuốc trong Thần Khúc có thể thay đổi, có tác giả đã nghiên cứu thấy Thần Khúc có chứa men lipase, chất béo, tinh dầu, glucizid.

Tính vị quy kinh

Thần Khúc có vị ngọt, cay, tính ôn và quy kinh vị, tỳ.

Công năng chủ trị

Trong sách cổ ghi chép Thần Khúc có tác dụng chữa bệnh cảm mạo trong 4 mùa, cảm nắng, cảm lạnh, tác dụng tiêu thực, hành khí, dưỡng vị, kiện tỳ, ăn uống không tiêu, lỵ, ỉa lỏng, miệng nôn, làm lợi sữa.

Liều dùng

Ngày dùng 9-18g, có thể lên tới 40g dược dạng thuốc bột hay thuốc sắc, có khi sao lên để dùng.

Một số bài thuốc có chứa Thần Khúc

Công thức 1: Thần khúc + thương truật + hậu phác + trần bì+ mạch nha mỗi vị 14g, tán nhỏ ngày uống 3-6g.
Công thức 2: Lúa mạch 100 lít, 60 lít đem sao lên, 30 lít đem nấu chín và 10 lít còn lại để sống sau đó tán bột. Dùng 5 phần lá dâu + 1 phần ké đầu ngựa + 1 phần ngải cứu + 1 phần ngô thù du/ cây nghể đem nấu đặc, vắt lọc lấy nước trộn với bột lá mạch và nắm thành bánh hay ép thành khuẩn, nên chế biến từ đầu tháng 7 đến 20 tháng 7 âm lịch.
Công thức 3: Bột mì 60kg thanh cao ép lấy 3 lít nước + bột xích tiểu đậu + hạnh nhân giã nát mỗi vị 3 lít + mỗi vị 3 lít nước ép cây nghể và nước ép cây thương nhĩ, đem tất cả trộn đều với bột mì và ủ cho lên mốc đến khi mốc vàng đem phơi.
Công thức 4: Thanh hao + hương phụ + sơn tra + thương nhĩ thảo + ô dược mỗi vị thuốc 1000g + thiên niên kiện, quế, trần bì, hậu phác mỗi vị 800g + 700g bán hạ chế + tô diệp, kinh giới, bạc hà, sa nhân, bạch đàn hương, thảo đậu khấu mỗi vị 600g + địa liền, mạch nha mỗi vị 200g.