Hoàng Liên (Hoàng Liên Chân Gà)

Hiển thị 1–24 của 48 kết quả

Hoàng Liên (Hoàng Liên Chân Gà)

Nhà thuốc Ngọc Anh – Dược liệu Hoàng Liên

Nguồn: Sách Nhận thức cây thuốc và dược liệu

Tên khác

Hoàng liên chân gà, Xuyên liên

Tên khoa học: Hoàng liên là tên gọi chung của 1 số loài Coptis, Ranunculaceae (họ Hoàng liên) dùng làm thuốc như: Coptis chinensỉs Franch., Coptis quinquesecta Wang, Coptis teeta Wall.

Nguồn gốc

Rễ khô của loài Coptis chinensis Franch. (Hoàng liên chân gà), họ Hoàng liên (Ranunculaceae). Thường gọi là Vị liên.

Mô tả cây

Nguồn ảnh Indochinaherb- Dược liệu: Hoàng Liên
Nguồn ảnh Indochinaherb- Dược liệu: Hoàng Liên

Coptis chinensis: Cây thảo, sống lâu năm, cao tới 40 cm. Thân rễ phình thành củ, đôi khi phân nhánh, có đốt ngắn. Lá mọc thẳng từ thân rễ, kép chân vịt gồm 3-5 lá chét. Lá chét giữa có cuống dài hơn; mỗi lá chét chia nhiều thùy, mép có răng cưa to. Trục hoa dài chừng 10 cm.

Hoa nhỏ màu vàng lục. Quả đại.

Phân bố, sinh thái

Hoàng liên có nhiều ở Trung Quốc. Ở Việt Nam, cây mọc hoang hay được trồng ở các vùng núi cao 1.500-2.000 m tại Hà Giang, Lào Cai (Sapa). Cây có trong Sách đỏ, hiện có nguy cơ tuyệt chủng.

Bệ phận dùng, thu háỉ và chế biến

Thân rễ Hoàng liên (Rhizoma Coptidis) đào về rửa sạch đất cát, cắt bỏ rễ và gốc thân phơi hay sấy khô. Thu hoạch vào mùa đông (tháng 10 hoặc tháng 12). Dược liệu là những đoạn thân rễ bị gãy hoặc chặt nhỏ; hình dạng thay đổi; mặt ngoài màu vàng xám đến xám, vết gãy có màu vàng sáng.

Thành phần hóa học

Alkaloid (chủ yếu là berberin, palmatin, jatrorrhizin, coptisin…).

Tính vị, công năng

Vị đắng, tính hàn. Thanh nhiệt táo thấp, tả hỏa giải độc.

Đặc điểm dược liệu

Rễ nằm thành cụm, thường cong, hình dạng tương tự chân gà. Bề mặt vàng xám hoặc nâu vàng, sần sùi. Thể chất: cứng, bề mặt gãy không phảng. Mùi: nhạt. Vị: rất đắng.

Hình ảnh Dược liệu Hoàng liên
Hình ảnh Dược liệu Hoàng liên
Hình ảnh Nha liên và Vân liên
Hình ảnh Nha liên và Vân liên

Yêu cầu chất lượng

Theo kinh nghiệm dân gian, dược liệu thượng hạng phải dày, chắc, bề mặt màu vàng đỏ, không còn vết tích của cành hoặc rễ con, có đặc điểm “qua cầu” đặc trưng.

Tác dụng dược lý

Kháng khuẩn, kháng virus. Ngoài ra còn có tác dụng kháng ung thư, hạ huyết áp, chống loét đường tiêu hóa, hạ cholesterol huyết, lợi mật.

Công dụng và cách dùng

Hoàng liên làm thuốc bổ đắng, chữa tiêu hóa kém, viêm loét dạ dày, tiêu chảy, nôn mửa.

Dịch chiết từ Hoàng liên được dùng rửa mắt, nhỏ mắt chữa viêm màng kết mạc.

Ngoài ra, còn chữa ho gà, lao, lỵ trực trùng và lỵ amip.

Dùng dưới dạng thuốc sắc.

Phân biệt với các vị thuốc như Thổ hoàng liên (Thalictrum foliolosum DC.) Ịj Hoàng Liên — (Ranunculaceae), hay Hoàng liên gai (Berberis wallichiana DC.) và Hoàng liên ô rô (Mahonia nepalensis DC., Mahonia bealei Carr.) cùng họ Hoàng liên ga (Berberidaceae) có thành phần alkaloid chính gần tương tự, dùng thay thế Hoàng liên.

Các đặc điểm chính phân biệt dược liệu 3 loài Hoàng liên

Đặc điểm Vị liên (Coptis chinensis) Nha liên (C. deltoidea) Vân liên (C. teeta)
Hình dạng Nam thành cụm, hình dạng tương tự chận gà Thường là các nhánh đơn, hơi vặn, các liên kết “Qua cầu” tương đối dài Thường là nhánh đơn, cong có gờ
Kích thước Dài: 3-6cm, đường kính 0,3-0,8cm Dài 4-8cm, đường kính 0,5-1cm Tương đối mảnh và bé

Cặp đôi Hoàng liên – Quế nhục trong an thần

Hoàng liên – Nhục quế, là cặp đôi tạo nên bài thuốc Giao thái hoàn rất nổi tiếng, cũng thuộc chương thuốc an thần. Bản chất hai vị Hoàng liên – Nhục quế không vị nào có tác dụng an thần trực tiếp.

Tâm và thận có môi quan hệ đặc biệt, tâm hỏa đưa xuống thận thủy đưa lên được gọi là tâm thận giao nhau. Chân thủy ở thận nhờ sức nóng từ tâm hỏa đưa xuống mà sinh ra khí huyết biến hóa từ tinh mà thành. Thận tàng tinh, tinh tại thận biến hóa thành khí huyết, gọi là khí huyết tiên thiên, khí huyết này thông qua thận âm và thận dương mà đi lên tâm nhờ tâm phân phát ra toàn cơ thể, hoặc cũng có thể đi vào các chức năng của thận âm, thận dương. Trong kinh dịch thì thận thuộc thủy, quẻ của nó là khảm (khảm trung mãn), nghĩa là có một vạch dương ở nghĩa, hai vạch âm ở hai bên. Có nhiều cách giải nghĩa, nhưng bản thân tác giả thấy cách giải nghĩa: vạch dương ở giữa là mệnh môn, hai vạch âm hai bên là thận âm và thận dương là thuyết phục nhất. Thận âm và thận dương giúp tạo lập trạng thái cân bằng ở thận.

Thận âm hư mà không chế ngự được thận dương làm hỏa của thận bốc lên động đến tâm mà sinh ra mất ngủ, gọi là thủy suy không giữ được chân hỏa [hư hỏa). Thận dương hư làm cho hỏa thiếu mà sinh ra động, cũng bốc lên động đến tâm hỏa mà gây mất ngủ, gọi là hỏa suy không đủ để vào chân âm nên lưu vong lên trên làm động tâm hỏa [hỏa hữ). Hỏa có đặc tính là rất kích động, chỉ cần có sự xáo trộn, mất cân bằng một chút thôi là lập tức bỏ chạy ngay. Khi hỏa của thận bốc lên làm cho hỏa của tâm cũng động theo, từ đó mà dẫn đến tâm thận bất thông giao. Theo lý bình thường tâm hỏa đi xuống thận thủy đỉ lên gọi là tâm thận tương giao, nay tâm hỏa không chịu đi xuống, hư hỏa hay hỏa hư đưa lên làm cho tâm thận bất tương giao mà mất ngủ. Đây chính là lý lẽ của bài GIAO THÁI HOÀN.

Bài Giao thái hoàn dùng duy nhất hai vị Hoàng liên và Quế nhục để giao thông tâm thận. Hoàng liên vị đắng tính hàn tả hỏa thanh nhiệt ở Tâm và trung tiêu, gọi là thanh tâm để tả hỏa thượng cang. Hoàng liên dùng tốt đối với hỏa từ thận đưa lên do hư hỏa hoặc do hỏa hư, mặt khác nữa cũng rất hiệu quả với trường hợp tâm hỏa thịnh. Nhục quế vị cay ngọt dẫn hỏa quy nguyên, đưa hỏa về đúng nơi mà nó bỏ chạy đi. Đặc tính của hỏa là bốc và chạy, nên phải dùng nhục quế thuần về dương tính, sức thuốc nóng mới có thể kéo hỏa về đúng nơi mà nó bỏ đi là hư hỏa và hỏa hư. Bài này dùng Quế nhục mà không dùng Phụ tử, mặc dù phụ tử đi 12 kinh tính mạnh hơn Nhục quế; nhưng do sức thuốc của Phụ tử quá bạo liệt, đi luồn lách từ biểu vào lý khắp trên dưới nên không phù hợp dung vơi truơng hợp này.

Khi làm yên được hỏa, tâm thận giao nhau là tự ngủ yên được. Bài thuốc rât ít vị nhưng hiệu quả đạt được thì tối đa, bài này là bài chuyên trị mat ngủ do tam thận bất giao. Căn cứ theo mức độ thận âm hư hay thận dương hư mà lưu ý lieu lượng của Hoàng liên và Quế nhục. Nếu thận âm hư nhiều thì dùng Hoàng liên nhiều hơn một chút, nếu thận dương hư nhiều thì dùng Quế nhục nhiều hơn một chút.

Cặp hai vị Hoàng liên – Nhục quế với Viễn chí – Thạch xương bồ cùng có tác dụng giúp giao thông tâm thận. Tuy nhiên cặp viễn chí, thạch xương bồ mang tính trực diện, tác động thẳng vào nguyên nhân hơn so với cặp hoàng liên, nhục quế mang tình gián tiếp chủ yếu giải quyết triệu chứng. Hoàng liên – Nhục quế một vị thanh tâm hỏa ở trên, một vị thì dẫn hỏa quy nguyên đưa về dưới thận. Cặp hoàng liên nhục quế giúp giải quyết các triệu chứng phát sinh từ hư hỏa và hỏa hư. Còn cặp Viễn chí – Thạch xương bồ trên thì an tâm thần, dưới thì ích chí điều trị vào gốc nguyên nhân gây bệnh.

Chính vì lẽ đó mà bài Giao thái hoàn được dùng rất nhiều trên lâm sàng, vì người bệnh dùng cái các triệu chứng thuyên giảm ngay, nhưng nhược điểm là người bệnh sẽ bị phụ thuộc thuốc, dừng thuốc là các triệu chứng hay bị lại. Để khắc phục, thông thường trên lâm sàng hay phối hợp với các thuốc bổ thận âm hoặc bổ thận dương kết hợp để giải quyết tình trạng hư hỏa hay hỏa hư tương ứng. Còn cặp Viễn chí – Thạch xương bồ giải quyết gốc nguyên nhân bệnh nên tác dụng đáp ứng thường chậm hơn, chính vì lẽ đó mà lại rất phù hợp để ứng dụng trong các trường hợp gia giảm thuốc khi dùng kê đơn.

Thuốc tăng cường miễn dịch

Perfect Health Yoloc

Được xếp hạng 4.00 5 sao
6.500.000 đ
Dạng bào chế: Viên nang cứngĐóng gói: Lọ 60 viên

Xuất xứ: New Zealand

Bổ Gan

Fitoclean

Được xếp hạng 5.00 5 sao
100.000 đ
Dạng bào chế: Viên nang cứngĐóng gói: Hộp 40 viên

Xuất xứ: Việt Nam

Điều hòa tiêu hóa, chống đầy hơi, kháng viêm

Bảo Tràng Vương

Được xếp hạng 5.00 5 sao
240.000 đ
Dạng bào chế: Viên nang cứngĐóng gói: Hộp 30 viên

Xuất xứ: Việt Nam

Được xếp hạng 5.00 5 sao
0 đ
Dạng bào chế: Dung dịchĐóng gói: Hộp 1 chai 120 ml

Xuất xứ: Việt Nam

Dưỡng Da

Umi Bibi

Được xếp hạng 5.00 5 sao
0 đ
Dạng bào chế: Dung dịchĐóng gói: Chai 200ml

Xuất xứ: Việt Nam

Trị viêm tĩnh mạch, giãn tĩnh mạch

Dictamni Antibacterial cream

Được xếp hạng 5.00 5 sao
50.000 đ
Dạng bào chế: Dạng kem Đóng gói: Hộp 1 tuýp 20g

Xuất xứ: Trung Quốc

Điều hòa tiêu hóa, chống đầy hơi, kháng viêm

Tràng Bát Vị-Codanbe

Được xếp hạng 5.00 5 sao
120.000 đ
Sản phẩm này có nhiều biến thể. Các tùy chọn có thể được chọn trên trang sản phẩm
Dạng bào chế: Viên nén Đóng gói: Hộp 1 lọ 60 viên

Xuất xứ: Việt Nam

Trợ tiêu hóa

Đại Tràng Ích Nhân

Được xếp hạng 5.00 5 sao
70.000 đ
Dạng bào chế: CốmĐóng gói: Hộp 10 gói

Xuất xứ: Việt nam

Ho và cảm

An Phế Thái Minh

Được xếp hạng 5.00 5 sao
0 đ
Dạng bào chế: Viên nangĐóng gói: Hộp 1 lọ 80 viên

Xuất xứ: Việt Nam

Kháng acid, chống trào ngược, viêm loét

Đại Tràng Hoàn Yên Bái

Được xếp hạng 5.00 5 sao
210.000 đ
Dạng bào chế: Viên hoàn cứngĐóng gói: Hộp 10 gói x 4g

Xuất xứ: Việt Nam

Điều trị tiêu chảy

Hương Liên Viên Hoàn TP

Được xếp hạng 5.00 5 sao
0 đ
Dạng bào chế: Viên hoàn cứngĐóng gói: Hộp 30 gói x 5g

Xuất xứ: Việt Nam

Được xếp hạng 5.00 5 sao
85.000 đ
Dạng bào chế: Viên nang cứngĐóng gói: Hộp 1 lọ 40 viên nang cứng

Xuất xứ: Việt Nam

Giải độc & khử độc

An Cung Ngưu Hoàng Hoàn Trung Quốc

Được xếp hạng 5.00 5 sao
3.000.000 đ
Dạng bào chế: viên hoàn mềm Đóng gói: Hộp 1 viên

Xuất xứ: Trung Quốc

Trợ tiêu hóa

Gastosic

Được xếp hạng 5.00 5 sao
330.000 đ
Dạng bào chế: Viên nang cứngĐóng gói: Hộp 3 vỉ x 10 viên

Xuất xứ: Việt Nam

Được xếp hạng 5.00 5 sao
0 đ
Dạng bào chế: Viên hoàn mềmĐóng gói: Hộp 1 viên

Xuất xứ: Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa

Trợ tiêu hóa

Đại Tràng-F

Được xếp hạng 5.00 5 sao
85.000 đ
Dạng bào chế: Viên nang cứngĐóng gói: Hộp 2 vỉ x 10 viên

Xuất xứ: Việt Nam

Chống và điều trị co thắt

Đại Tràng Bảo Nguyên

Được xếp hạng 5.00 5 sao
70.000 đ
Dạng bào chế: Viên nang cứngĐóng gói: Hộp 5 vỉ x 10 viên nang

Xuất xứ: Việt Nam

Được xếp hạng 5.00 5 sao
140.000 đ
Dạng bào chế: BộtĐóng gói: Hộp 30 gói x 1g

Xuất xứ: Việt Nam

Điều hòa tiêu hóa, chống đầy hơi, kháng viêm

Tradin Extra

Được xếp hạng 5.00 5 sao
32.000 đ
Dạng bào chế: Viên nang cứngĐóng gói: Hộp 2 vỉ x 10 viên

Xuất xứ: Việt Nam

Điều trị tiêu chảy

Đại Tràng Nhất Nhất

Được xếp hạng 5.00 5 sao
130.000 đ
Dạng bào chế: Viên nén bao phim Đóng gói: Hộp 2 vỉ x 10 viên

Xuất xứ: Việt Nam

Trợ tiêu hóa

Imuka

Được xếp hạng 5.00 5 sao
115.000 đ
Dạng bào chế: viên nang Đóng gói: Hộp 3 vỉ x 10 viên

Xuất xứ: Việt Nam

Điều hòa tiêu hóa, chống đầy hơi, kháng viêm

Đại tràng Pharbaco

Được xếp hạng 5.00 5 sao
165.000 đ
Dạng bào chế: Viên nangĐóng gói: Hộp 3 vỉ x 10 viên nang

Xuất xứ: Việt Nam

Được xếp hạng 5.00 5 sao
95.000 đ
Dạng bào chế: Cao lỏngĐóng gói: Hộp 1 lọ x 250 ml

Xuất xứ: Việt Nam

Được xếp hạng 5.00 5 sao
45.000 đ
Dạng bào chế: Viên nén bao đườngĐóng gói: Hộp 1 lọ x 60 viên

Xuất xứ: Việt Nam