Đại Bi (Từ Bi Xanh)

Ds. Đặng Mai Hương – Nhà thuốc Ngọc Anh – Dược liệu Đại Bi

Nguồn: Sách Nhận thức cây thuốc và dược liệu 

Tên khác

Từ bi xanh.
Tên khoa học: Bỉumea balsamifera (L.) DC., Asteraceae (họ Cúc).

Mô tả cây

Cây thảo, sống lâu năm, trông như dạng bụi thấp. Thân cao 1-3 m, phân nhánh ở phía ngọn, phủ lông tơ màu vàng nhạt. Lá đơn, mọc so le, phiến lá hình bầu dục, hai đầu nhọn, hoi tù, dài 8-30 cm, rộng 2-12 cm, có tuyến thom, có lông dày trắng ở mặt dưới.
Mép lá thường nguyên hoặc xẻ thành nhiều răng cưa. Lá ở gốc thường có 2, 4 hoặc 6 thùy nhỏ do phiến lá phía dưới xẻ rất sâu.
Phát hoa dạng chùy rộng ở ngọn và nách lá.
Cụm hoa đầu có đường kính 6-9 mm, cuống dài 3-10 mm. Tổng bao lá bắc có nhiều vòng.

Phân bố, sinh thái

Cây mọc hoang ở các tỉnh phía Bắc Việt Nam (Lai Châu, Lào Cai, Hà Giang, Tuyên Quang), miền Tmng (Gia Lai, Kon Turn, Lâm Đồng) hay miền Đông Nam Bộ (Tây Ninh).
Cây mọc ở ven rừng thưa, rừng tái sinh, ưảng cỏ, ven đường đi, quanh làng bản ờ độ cao 100-1.600 m. Ra hoa tháng 3-5, có quả tháng 7-8.

Thành phần hóa học

Lá chứa 0,2-1,88% tinh dầu (chủ yếu là monoterpen và sesquiterpen như 1- bomeol, camphor, 10-epi-y-eudesmol, y-eudesmol, p-eudesmol, a-eudesmol, limonen). Cây chứa flavonoid (blumeatin, velutin, tamarixetin, dihydroquercetin-7,4′- dimethyl ether, ombuin, rhamnetin, luteolin-7-methyl ether, luteolin, quercetin), sesquiterpen lacton (blumealacton A-C), lignan (syringaresinol), coumarin (umberlliferon, hydranngetin), sterol.

Tác dụng dược lý

Dịch chiết lá có tác dụng kháng khối u, kháng nấm, chống oxy hóa, kháng viêm. Các flavonoid của Đại bi (blumeatin, blumea flavanon II, các flavanon) có tác dụng bảo vệ gan.

Công dụng và cách dùng

Lá được dùng chữa cảm sốt, cúm, làm ra mồ hôi, dưới dạng thuốc xông.
Nước sắc lá Đại bi uống chữa đầy bụng, ăn uống khó tiêu, ho nhiều đờm. Lá dùng ngoài (nấu nước ngâm rửa, hoặc giã nát lá tưoi đắp tại chỗ) chữa lở loét, vết thưomg sưng đau.
Mai hoa băng phiến được dùng chữa đau bụng, đau ngực, ho lâu ngày, đau mắt, đau họng. Mai hoa băng phiến pha ưong cồn dùng xoa bóp chữa thấp khớp, chấn thưcmg tụ máu.
Ghi chú: Không được uống mai hoa băng phiến với rượu vì có thể dẫn đến ngộ độc.