Bạn có bao giờ tự hỏi tên thuốc được đặt như thế nào chưa?

Tác giả: SEN Pharma.

Viagra, Sildenafil, Paracetamol, Tylenol

Bạn có bao giờ tự hỏi tên thuốc được đặt như thế nào chưa? Từ nguồn gốc khoa học, hình tượng hoá, hay cả hai?

Theo một chuyên gia về phát triển thương hiệu của Pfizer, đặt tên thuốc là một quá trình tốn nhiều công sức và được bắt đầu trước khi thuốc nhận được phê duyệt từ FDA. Nguyên nhân là bạn không thể dùng một tên ngẫu nhiên cho hoạt chất mới của bạn mà tên đó phải được đánh giá an toàn trước khi công ty dược có thể sử dụng cho sản phẩm của họ. Trong một số trường hợp, quá trình này mất thời gian đến 4 năm để hoàn tất quá trình chọn tên và phê duyệt.

Khi ngành hoá dược ở giai đoạn sơ khai, tên được bắt đầu bằng tên hoạt chất. Các nhà hoá học đăng ký các chất tổng hợp mới vào một cơ sở dữ liệu, có mã code tương ứng với công ty đăng ký kèm với 10 chữ số.
Ví dụ: Pfizer sẽ có mã đăng ký PF-0123456789. Nếu hợp chất hoá học này có thể được đưa vào nghiên cứu tiền lâm sàng hoặc lâm sàng, quá trình đặt tên generic và brand name của thuốc mới sẽ được bắt đầu.

Tên generic được ra đời như thế nào?

Bước đầu tiên để đặt tên cho một loại thuốc là chọn tên generic hoặc tên không độc quyền. Quá trình đặt tên generic được bắt đầu vào những năm 1950. Nhu cầu du lịch và đi lại trên toàn cầu tăng cao, việc tên của cùng một thuốc khác nhau giữa các quốc gia có thể gây ra khó khăn và nguy cơ nhầm lẫn cho bệnh nhân. Từ đó đặt ra nhu cầu kiểm soát việc đặt tên của hoạt chất trên toàn cầu một cách thống nhất. Hiện nay, có 2 tổ chức có trách nhiệm phê duyệt tên generic của hoạt chất, đó là United States Adopted Names (USAN) Council và World Health Organization (WHO) INN Programme.

Tên generic thường khởi nguồn từ công thức hoá học. Trong một tên thuốc, phần hậu tố là phần thể hiện họ hợp chất hoá học của hoạt chất.

Ví dụ: tên generic của Viagra là sildenafil. Hậu tố “afil” gợi đến cách mà thuốc có tác dụng, cụ thể là ức chế PDE-5, từ đó giúp kiểm soát lưu thông máu. Bạn cũng sẽ thấy hậu tố “afil” trên nhiều tên generic của các thuốc điều trị rối loạn cương dương ở nam giới như tadalafil (Cialis) hoặc vardenafil (Levitra).

Việc chọn tiền tố sẽ linh hoạt hơn nhiều. Mục tiêu là chọn các tiền tố giúp phân biệt được thuốc mới với các thuốc cùng họ, khi đọc dễ nghe và không quá khó cho người dùng trong việc phát âm.

Quinlan, một chuyên gia về đặt tên từ Pfizer, chia sẻ các nguyên tắc trong việc đặt tên generic của công ty này:

Tiền tố phải có ít nhất 2 vần. Điều này giúp người dùng dễ phân biệt với hoạt chất sẵn có.

Tên thuốc phải tránh một số chữ cái không phổ biến trong bảng chữ cái của các nước trên thế giới. Ví dụ Y, H, K, J, W không nên được dùng trong việc đặt tiền tố.

Tên thuốc không được mang tính tiếp thị, quảng cáo. Tránh dùng tên công ty trong tên thuốc cũng như các cụm từ thể hiện tính so sánh hoặc khen ngợi (ví dụ: best, new, fastest).

Tránh các thuật ngữ y khoa trong tên thuốc. Việc đặt tên đi kèm với một thuật ngữ y khoa có thể tạo cảm giác thuốc đó luôn gắn với việc điều trị một vấn đề y khoa cụ thể. Tuy nhiên trên thực tế, các chỉ định mới và chỉ định cũ trên nhiều nhóm bệnh thường xuyên được đánh giá và thay đổi cho phù hợp. Do vậy, nếu bạn không muốn thuốc trị ung thư của bạn bị giới hạn ở điều trị ung thư, không nên chọn tiền tố như “onc”.

Trường hợp cụ thể của Pfizer, khi nhóm đặt tên có 5 đến 6 tên tiềm năng, họ sẽ gửi đến hội đồng USAN. Các tên đề xuất có thể được chấp nhận hoặc bị từ chối, và một tên sẽ được hội đồng đề xuất thay thế. Lúc này, công ty có thể xem xét và cân nhắc việc chấp nhận hay không.

Khi tên thuốc được chấp nhận, ở Mỹ, hội đồng USAN sẽ thay mặt công ty nộp cho WHO. Quá trình xem xét, phê duyệt hoặc từ chối sẽ diễn ra. Đây thực sự là một quá trình mất rất nhiều thời gian. Nếu may mắn tên thuốc được chấp nhận, nó sẽ được xuất bản trong danh sách danh pháp quốc tế không bản quyền (INN). Sau khoảng 4 tháng, công chúng có thể bắt đầu được tiếp cận với tên thuốc mới. Sau đó, công ty có thể bắt đầu sử dụng tên đăng ký generic này thay vì dùng tên mã code khó nhớ ban đầu.

Tài liệu tham khảo:

1. Ever Wonder How Drugs Are Named? Read On.