Nghiên cứu mới về Vắc xin COVID: kết hợp AstraZeneca và Pfizer có thể tăng cường khả năng miễn dịch

Tác giả: Tracy Hussell – Giáo sư về bệnh viêm, Đại học ManchesterThe Conversation.

Biên dịch: Thạc sĩ Bác sĩ Đào Thị Mỹ Vân.

Cuối năm ngoái, tôi đã hỏi: có an toàn khi tiêm nhiều hơn một loại vắc xin COVID-19 không? Hiện nay, có một thử nghiệm đã giải quyết câu hỏi đó, cũng như việc kết hợp các loại vắc-xin khác nhau có ảnh hưởng gì đến khả năng miễn dịch.

Hầu hết các loại vắc xin COVID-19 yêu cầu hai liều và kế hoạch thông thường là cung cấp cho mọi người cùng một loại vắc xin cho cả hai liều. Tuy nhiên, theo nghiên cứu Com-Cov do Đại học Oxford tiến hành, hơn 800 người từ khắp Vương quốc Anh đã được tuyển chọn để tham gia điều tra sự tác động của việc tiêm các loại vắc xin khác nhau đối về mũi tiêm thứ nhất và thứ hai của họ. Hai loại vắc xin đã được nghiên cứu: Pfizer và AstraZeneca.

Câu hỏi đặt ra là, việc trộn và kết hợp vắc xin có phải là một phương án lựa chọn? Kết quả thử nghiệm chỉ là sơ bộ, và vẫn chưa được các nhà khoa học khác xem xét, nhưng câu trả lời dường như là “có”. Việc cung cấp cho mọi người các loại vắc-xin COVID-19 khác nhau dường như không chỉ an toàn mà còn là một cách tiềm năng để tăng cường khả năng bảo vệ chống lại coronavirus.

Tuy nhiên, lợi ích chính xác phụ thuộc vào loại vắc xin nào được tiêm đầu tiên và thứ hai. Sử dụng vắc xin AstraZeneca cho lần tiêm đầu, sau đó là Pfizer đưa đến kết quả về sự gia tăng đáng kể các kháng thể chống lại protein đột biến của coronavirus (một phần quan trọng trong cấu trúc bên ngoài của nó) so với việc sử dụng vắc xin AstraZeneca cho cả hai liều, hoặc dùng Pfizer trước và theo sau là AstraZeneca. Tiêm vắc xin AstraZeneca sau đó là Pfizer dẫn đến phản ứng tế bào T tốt hơn tất cả các liều kết hợp khác. Tế bào T – còn được gọi là tế bào lympho T – là tế bào miễn dịch giúp tiêu diệt vi trùng xâm nhập (chẳng hạn như coronavirus) và hỗ trợ sản xuất kháng thể. Nghiên cứu Com-Cov tiếp theo sẽ xem xét liệu việc pha trộn và kết hợp các liều lượng như thế này có mang lại kết quả tốt hay không khi khoảng cách giữa các liều lượng còn lại lớn hơn. Thời gian giữa các liều trong thử nghiệm đầu tiên này là 28 ngày, nhưng một nghiên cứu song song đang kéo dài thời gian này lên 84 ngày. Kết quả vẫn chưa được báo cáo.

Một kết quả đáng mong đợi?

Các nhà nghiên cứu khác cũng đang nghiên cứu pha trộn các loại vắc xin để chống lại COVID-19. Một nghiên cứu của Tây Ban Nha gần đây đã báo cáo rằng những người được tiêm vắc-xin AstraZeneca ban đầu đã trải qua sự gia tăng đáng kể khả năng miễn dịch kháng vi-rút của họ khi được tiêm liều thứ hai của vắc-xin Pfizer – việc này cung cấp thêm bằng chứng cho thấy Pfizer hoạt động tốt như một liều tăng cường.

Để hiểu lý do những tác dụng có lợi này có thể xảy ra, điều quan trọng là phải hiểu cách hoạt động của vắc xin AstraZeneca và Pfizer. Cả hai đều cung cấp một yếu tố quan trọng của coronavirus – một lần nữa, protein đột biến – đối với hệ thống miễn dịch, nhưng làm như vậy bằng cách sử dụng các phương pháp khác nhau. Phương pháp của Pfizer là đóng gói mã di truyền cho protein đột biến của coronavirus thành các hạt nano béo. Khi những phần tử này xâm nhập vào tế bào của cơ thể, mã sẽ được đọc và các bản sao của protein đột biến được tạo ra, dẫn đến phản ứng miễn dịch. Vắc xin AstraZeneca mang cùng một mã di truyền nhưng sử dụng một dạng vi rút cảm lạnh thông thường (adenovirus) bị suy yếu từ tinh tinh để mang mã vào tế bào.

Khi những liều vắc-xin đầu tiên được tiêm, có thể phản ứng miễn dịch được tăng lên không chỉ chống lại protein đột biến được tạo ra mà còn chống lại các chất mang được sử dụng để cung cấp mã cho nó. Đây là một vấn đề đã biết đối với các phương pháp điều trị hoặc vắc-xin sử dụng vi-rút để truyền bệnh. Nếu liều thứ hai giống nhau, thì khả năng miễn dịch được phát triển chống lại người mang mầm bệnh sẽ phản ứng với liều thứ hai, loại bỏ một phần trước khi phát triển miễn dịch mạnh mẽ, bảo vệ và lâu dài. Đây là lý do tại sao vắc xin Sputnik V của Nga – dựa trên phương pháp phân phối giống như vắc xin AstraZeneca – sử dụng hai adenovirus khác nhau làm chất mang cho liều đầu tiên và thứ hai và đã đạt được kết quả ấn tượng.

Tại sao việc pha trộn liều lại quan trọng như vậy

Có thêm lợi ích khi trộn liều vắc-xin ngoài việc cải thiện khả năng bảo vệ. Các vấn đề về cung ứng có thể phát sinh khi liều vắc-xin thứ hai phải giống với liều đầu tiên. Cần có thời gian để sản xuất gấp đôi số lượng một loại vắc xin. Việc tăng cường bằng một loại vắc-xin khác có thể cho phép người dân trên thế giới được tiêm chủng nhanh hơn.

Thứ hai, nếu một người phản ứng không tốt với lần tiêm phòng đầu tiên, họ có nhiều khả năng tiêm liều thứ hai nếu họ biết đó là liều khác – và rõ ràng là cần phải có hai liều để bảo vệ tốt. Các chính phủ cũng có thể quyết định một loại vắc-xin nào đó ít phù hợp hơn với các nhóm người khác nhau, như trường hợp vắc-xin AstraZeneca ở những người trẻ tuổi ở một số quốc gia. Có sẵn nhiều tổ hợp vắc-xin tiềm năng hơn có thể giúp vượt qua bất kỳ sự không chắc chắn nào của công chúng sau những quyết định kiểu này.Việc cung cấp vắc xin cho một số quốc gia có thu nhập thấp và trung bình cũng có thể khó khăn, đặc biệt nếu họ không có các yêu cầu bảo quản lạnh cần thiết đối với các lô vắc xin lớn cần được bảo quản ở nhiệt độ thấp. Đưa vắc xin vào kế hoạch phân phối không cần bảo quản ở nhiệt độ quá thấp có thể giúp việc phân phối vắc xin rộng rãi dễ dàng hơn.

Vì vậy, rõ ràng là có những lợi ích rất lớn đối với việc trộn vắc xin. Tuy nhiên, nghiên cứu này chỉ xem xét hai loại vắc xin – trong thời gian, mọi sự kết hợp sẽ cần được thử nghiệm, ở mọi nhóm tuổi và mọi dân tộc. Vắc xin cũng có thể hoạt động khác nhau nếu được pha trộn trong các bối cảnh khác nhau, ví dụ, trong bối cảnh suy dinh dưỡng hoặc các bệnh truyền nhiễm khác. Những yếu tố này cũng sẽ cần được đưa vào thử nghiệm trong tương lai. Nhưng hiện tại, nghiên cứu này cho thấy rằng phương pháp kết hợp đối với vắc xin COVID-19 là một lựa chọn hữu ích và có thể chấp nhận được.

Tài liệu tham khảo

Tác giả: Tracy Hussell. COVID vaccines: combining AstraZeneca and Pfizer may boost immunity – new study. Ngày đăng: 1 tháng 07 năm 2021. COVID vaccines: combining AstraZeneca and Pfizer may boost immunity – new study. Ngày truy cập: 04 tháng 01 năm 2021.