Saccharomyces boulardii là gì?

Saccharomyces boulardii là thuốc gì? Saccharomyces boulardii là một chủng nấm men vi sinh vật, đóng vai trò như một lợi khuẩn trong việc hỗ trợ sức khỏe đường ruột, bằng cách chống lại các vi khuẩn có hại gây rối loạn hệ tiêu hóa. Được biết đến với những lợi ích đáng kể, chủng nấm men này được ứng dụng trong việc sản xuất thuốc nhằm cải thiện hệ tiêu hóa. Theo những khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), một số lợi khuẩn được đề xuất bao gồm Lactobacillus rhamnosus GG, Bacillus, L. reuteri, L. acidophilus, Bifidobacterium spp., Streptococcus spp., và đặc biệt là S. boulardii, là chủng duy nhất trong số này thuộc dạng nấm men.

Danh pháp

Phân loại

Lớp: Saccharomycetes

Bộ: Saccharomycetales

Họ: Saccharomycetaceae

Chi: Saccharomyces

Loài: S. boulardii

Nhóm thuốc

Thuốc dạng men vi sinh sống

Mã ATC

A – Đường tiêu hóa và chuyển hóa

A07 – Thuốc điều trị tiêu chảy, viêm ruột hoặc chống nhiễm khuẩn

A07F – Vi sinh trị tiêu chảy

A07FA – Vi sinh trị tiêu chảy

A07FA02 – Saccharomyces boulardii

Mã UNII

3NY3SM6B8U

Các tính chất đặc trưng

S. boulardii nổi bật là loài riêng biệt khi so sánh với S. cerevisiae, phần lớn bởi khả năng của nó không chuyển hóa galactose và không tạo ra bào tử. Sự thích nghi của nó với nhiệt độ cơ thể người, khả năng chịu axit và các enzym tiêu hóa cũng là đặc điểm nổi trội. Mặc dù có những biệt lập kiểu hình đáng chú ý, phân tích gen cho thấy chúng thuộc một nhánh của S. cerevisiae, liên quan mật thiết đến các dòng nấm men sử dụng trong ngành sản xuất rượu vang. Với 16 nhiễm sắc thể, một plasmid tròn 2 micron và đặc tính lưỡng bội, chứa cả hai gen giao phối MATa và MATα, S. boulardii tương đồng với S. cerevisiae. Tuy nhiên, sự đột biến tại locus MATa làm suy giảm khả năng tạo bào tử so với S. cerevisiae.

Cả S. boulardii và S. cerevisiae đều tổng hợp các protein kháng khuẩn, bao gồm phosphatase 63-kDa pho8, ngăn chặn nội độc tố của E. coli, và serine protease 54-kDa ysp3, phân hủy độc tố A và B của C. difficile. Đồng thời, một protein 120 kDa chưa được xác định có tác dụng chống lại sự thay đổi nồng độ cAMP do độc tố của vi khuẩn dịch tả. Đặc biệt, S. boulardii còn mã hóa thêm các phiên bản của flocculins, giúp nấm men bám dính vào vi khuẩn gây bệnh và ngăn chặn sự liên kết của chúng với chất nhầy trong ruột, từ đó bảo vệ hệ tiêu hóa.

Dạng bào chế

Saccharomyces Boulardii có thể được bào chế dưới dạng viên nang hoặc saccharomyces boulardii gói. Một số biệt dược chứa Saccharomyces Boulardii như Normagut, Bioflora 200mg, Biflora 100mg,…

Độ ổn định và điều kiện bảo quản

Độ ổn định và điều kiện bảo quản men vi sinh Saccharomyces boulardii phụ thuộc vào nhiều yếu tố như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, oxy hóa và pH. Theo các nghiên cứu, men vi sinh Saccharomyces boulardii có thể sống sót tốt nhất ở nhiệt độ từ 4°C đến 25°C, độ ẩm dưới 10%, tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời, oxy hóa và môi trường axit. Nếu bảo quản không đúng cách, men vi sinh có thể bị giảm hoạt động sinh học, mất khả năng chống lại các vi khuẩn xấu và gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.

Nguồn gốc

Khám phá ra Saccharomyces boulardii, nhà vi sinh học Henri Boulard từ Pháp đã bước vào lịch sử y học vào năm 1920. Quan sát người dân Đông Dương sử dụng vỏ măng cụt để điều trị tiêu chảy, Boulard bị cuốn hút và quyết tâm nghiên cứu vấn đề này. Kết quả là ông đã phát hiện ra một loại nấm men Saccharomyces có khả năng đem lại nhiều lợi ích cho đường tiêu hóa. Để tôn vinh phát hiện của mình, ông đã đặt tên cho nấm men này theo tên mình: Saccharomyces boulardii.

Trong những năm 1950, qua một loạt nghiên cứu, nấm men này đã được khẳng định là có hiệu quả trong việc điều trị tiêu chảy và các bệnh nhiễm trùng ruột, cũng như phòng ngừa các vấn đề tiêu hóa. Ngày nay, Saccharomyces boulardii là chủng nấm men duy nhất được Hội Nhi khoa Việt Nam khuyên dùng, với liều lượng khuyến nghị từ 200 đến 250 mg hàng ngày, hỗ trợ điều trị tiêu chảy ở cả trẻ em và người lớn.

Ban đầu, nấm men vi sinh S. boulardii được phát hiện trong măng cụt và vải, nhưng chúng hiếm khi xuất hiện trong tự nhiên. Do đó, việc tiếp cận nấm men này thông thường thông qua các sản phẩm men vi sinh bổ sung chủng nấm men này là giải pháp tối ưu để hưởng lợi từ các đặc tính sức khỏe mà nó mang lại.

Dược lý và cơ chế hoạt động

Saccharomyces boulardii có tác dụng gì? Saccharomyces Boulardii, một loại men vi sinh không gây bệnh, đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định hệ vi sinh vật đường ruột, vô hiệu hóa độc tố và tăng cường hoạt động của các enzyme tiêu hóa, đồng thời hạn chế sự phát triển của vi khuẩn có hại. S. boulardii mang lại lợi ích sức khỏe đa chiều cho đường ruột, cũng như hệ thống miễn dịch và quá trình hấp thụ dưỡng chất như sau:

• S. boulardii cạnh tranh trực tiếp với vi khuẩn gây bệnh như Clostridium difficile và Helicobacter pylori, không chỉ ngăn chặn sự phát triển của chúng mà còn thúc đẩy sự phát triển của hệ vi sinh vật trong ruột.
• S. boulardii sản xuất các enzyme có khả năng phân hủy các độc tố do C. difficile và các vi sinh vật gây bệnh khác sinh ra.
• S. boulardii tăng cường cả hệ miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch thích nghi, kích thích cơ thể tạo ra kháng thể chống lại độc tố A của C. difficile.
• Nấm men này còn giữ cho niêm mạc ruột khỏe mạnh, ngăn chặn sự xâm nhập của các mầm bệnh.
• Ngoài ra, S. boulardii còn giảm viêm bằng cách hạn chế các hoạt động gây viêm và tăng cường phản ứng miễn dịch chống viêm, góp phần vào một hệ tiêu hóa khỏe mạnh.

Ứng dụng trong y học

Saccharomyces boulardii, một chủng nấm men độc đáo, đã được công nhận toàn cầu và khuyến nghị bởi các chuyên gia y tế hàng đầu nhờ vào hơn 150 nghiên cứu lâm sàng chứng minh hiệu quả của nó. Trong hơn ba thập kỷ, nấm men này đã giữ vững vai trò là trợ thủ đắc lực cho hệ tiêu hóa, giúp cân đối hệ vi sinh vật trong ruột và thể hiện khả năng làm việc song hành với liệu pháp kháng sinh mà không gây ra tác dụng phụ không mong muốn.

S. boulardii không chỉ chống lại các tác dụng phụ như tiêu chảy thường gặp khi sử dụng kháng sinh mà còn hiệu quả trong việc đối phó với các rối loạn tiêu hóa khi đi du lịch, tiêu chảy do nhiễm trùng ở mọi lứa tuổi, cũng như tiêu chảy do vi khuẩn Clostridium difficile. Nấm men này còn có khả năng tăng cường hệ miễn dịch tại ruột – nơi chiếm tới 80% hệ miễn dịch của cơ thể, từ đó nâng cao khả năng chống chọi với các yếu tố gây bệnh.

S. boulardii thể hiện hiệu quả nhờ sự sống sót cao qua đường tiêu hóa và khả năng bảo vệ niêm mạc ruột, góp phần vào việc duy trì sự cân bằng của hệ vi sinh. Đặc biệt, chủng nấm men này cũng tăng cường hoạt động của các enzyme tiêu hóa, hỗ trợ hấp thụ dưỡng chất và tiêu hóa sữa ở trẻ em.

Saccharomyces boulardii không chỉ là một chủng men vi sinh với các đặc tính nổi bật mà còn được Viện Pasteur ở Pháp chứng nhận và đánh giá cao, đồng thời là lựa chọn được nhiều hiệp hội y khoa toàn cầu khuyên dùng.

Dược động học

Saccharomyces boulardii, khi được nạp vào cơ thể, di chuyển qua hệ tiêu hóa mà không bị tổn thương hoặc mất đi tính năng. Đáng chú ý, chủng nấm men này sẽ tự giải phóng khỏi cơ thể thông qua phân trong khoảng thời gian từ hai đến năm ngày sau khi kết thúc việc sử dụng, không để lại dấu vết trong hệ tiêu hóa.

Liều lượng khuyến cáo

Đối với việc sử dụng Saccharomyces boulardii trong điều trị các bệnh lý khác nhau, các nghiên cứu lâm sàng đã áp dụng một loạt liều lượng như sau:

• Trong trường hợp tiêu chảy ở khách du lịch, người lớn thường dùng liều từ 250 mg đến 1.000 mg mỗi ngày, kéo dài trong vòng ba tuần.
• Để điều trị tiêu chảy do sử dụng kháng sinh, liều dùng cho trẻ em không dưới 250 mg (tương đương 5 tỷ CFU) và không vượt quá 500 mg (10 tỷ CFU), trong khi đó, người lớn có thể sử dụng tối đa 1.000 mg (20 tỷ CFU).
• Đối với hội chứng ruột kích thích (IBS), người lớn có thể uống 9 tỷ CFU S. boulardii mỗi ngày trong vòng bốn tuần.
• Trong điều trị bệnh Crohn, người lớn có thể dùng liều 500 mg S. boulardii, hai lần mỗi ngày kết hợp với liệu pháp mesalamine, lên đến sáu tháng.
• Người lớn mắc viêm loét đại tràng được khuyến nghị uống 250 mg S. boulardii ba lần mỗi ngày trong bốn tuần, cùng với việc duy trì điều trị bằng mesalamine.

Độc tính ở người

Việc tiêu thụ men vi sinh Saccharomyces boulardii đôi khi có thể gây ra các triệu chứng như chướng bụng hoặc đầy hơi. Đồng thời, việc dùng liều lượng cao hơn khuyến nghị có thể làm tăng nguy cơ phát triển các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn.

Cũng có những quan ngại rằng việc dùng Saccharomyces boulardii trong một số trường hợp có thể gây ra tình trạng nấm huyết, một bệnh lý y khoa cần được lưu ý.

Tính an toàn

Saccharomyces boulardii được đánh giá cao về độ an toàn trong việc sử dụng cho mọi lứa tuổi, kể cả trẻ em dưới hai tuổi, với điều kiện là liều lượng phải phù hợp. Cần lưu ý, khi trẻ em mắc các vấn đề về tiêu chảy, việc tham khảo ý kiến từ bác sĩ là bước không thể bỏ qua trước khi sử dụng men vi sinh này.

Đối với phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú, Saccharomyces boulardii chỉ nên được tiêu thụ khi có sự chỉ định cụ thể của bác sĩ.

Trong trường hợp những người có hệ miễn dịch suy giảm, như bệnh nhân HIV, những người đã trải qua cấy ghép cơ quan, hoặc điều trị xạ trị, việc sử dụng nên được cân nhắc kỹ lưỡng do nguy cơ cao hơn, mặc dù có nghiên cứu chứng minh lợi ích của S. Boulardii trong điều trị tiêu chảy cho bệnh nhân HIV.

Những người có tiền sử dị ứng với nấm men cũng cần phải cẩn trọng, và nên thảo luận với bác sĩ trước khi quyết định sử dụng sản phẩm chứa Saccharomyces boulardii.

Tương tác với thuốc khác

Saccharomyces Boulardii thuộc họ nấm men, có thể có phản ứng khi dùng cùng với các loại thuốc chống nấm như fluconazole, caspofungin, itraconazole và amphotericin. Vì vậy, nên tránh sử dụng Saccharomyces Boulardii đồng thời với các phương pháp điều trị nấm qua đường uống hoặc các liệu pháp toàn thân.

Lưu ý khi sử dụng Saccharomyces boulardii

Dùng Saccharomyces Boulardii dưới dạng bột đông khô bằng cách pha vào nước lọc tạo thành dung dịch. Điều này giúp duy trì sự ổn định và hiệu quả của chủng nấm men CNCM I-745. Tuy nhiên, cần tránh pha chế với nước quá nóng (trên 50 độ C) hoặc quá lạnh để không ảnh hưởng đến sự sống của men vi sinh. Đồng thời, không kết hợp với cồn.

Nhóm người cao tuổi cần cân nhắc khi sử dụng S. boulardii vì rủi ro nhiễm nấm cao hơn. Trước khi sử dụng cho các vấn đề đường tiêu hóa, hãy thảo luận với bác sĩ. Nếu sản phẩm chứa lactose, những người không dung nạp lactose cần thận trọng.

Người bệnh suy giảm miễn dịch nên dùng S. boulardii cẩn thận do có nguy cơ nhiễm trùng máu do nấm, mặc dù rất hiếm. Trẻ sơ sinh cũng cần lưu ý về vấn đề này. Hơn nữa, khi mở gói hoặc viên nang gần người bệnh có đường truyền trung tâm, cần thận trọng để tránh vi khuẩn bay vào không khí và gây nhiễm khuẩn.

Chống chỉ định sử dụng S. boulardii cho những người dị ứng với nấm men và quá mẫn cảm với bất kỳ thành phần nào của sản phẩm. Không khuyến nghị cho bệnh nhân có bệnh lý nặng, suy giảm miễn dịch nghiêm trọng, hoặc trước và sau khi ghép tạng hoặc tủy xương.

Một vài nghiên cứu của Saccharomyces boulardii trong Y học

Đánh giá hệ thống và phân tích tổng hợp về Saccharomyces boulardii ở bệnh nhân trưởng thành

Bài viết này xem xét các bằng chứng về hiệu quả và độ an toàn của Saccharomyces boulardii (S. boulardii) đối với các chỉ định bệnh khác nhau ở người lớn dựa trên các thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên và tiền lâm sàng được bình duyệt từ các tài liệu y khoa đã xuất bản (Medline, các trang web Thử nghiệm lâm sàng và tóm tắt cuộc họp) từ năm 1976 đến năm 2009.

Đối với phân tích tổng hợp, chỉ những thử nghiệm ngẫu nhiên, có đối chứng mù, không bị giới hạn bởi ngôn ngữ mới được đưa vào. Các nghiên cứu tiền lâm sàng, nghiên cứu trên tình nguyện viên và nghiên cứu không kiểm soát được loại trừ khỏi đánh giá về hiệu quả và phân tích tổng hợp, nhưng được đưa vào tổng quan hệ thống.

Trong số 31 nhóm điều trị ngẫu nhiên, có đối chứng giả dược trong 27 thử nghiệm (bao gồm 5029 bệnh nhân nghiên cứu), S. boulardii được phát hiện là có hiệu quả và an toàn đáng kể ở 84% nhóm điều trị đó.

Một phân tích tổng hợp cho thấy S. boulardii có hiệu quả điều trị đáng kể trong việc ngăn ngừa tiêu chảy liên quan đến kháng sinh (AAD) (RR = 0,47, KTC 95%: 0,35-0,63, P < 0,001). Ở người lớn, S. boulardii có thể được khuyến khích sử dụng để phòng ngừa AAD và bệnh tiêu chảy ở người du lịch. Các thử nghiệm ngẫu nhiên cũng hỗ trợ việc sử dụng men vi sinh này để ngăn ngừa tiêu chảy liên quan đến dinh dưỡng qua đường ruột và giảm các triệu chứng liên quan đến điều trị Helicobacter pylori.

S. boulardii cho thấy có triển vọng ngăn ngừa tái phát bệnh C. difficile; điều trị hội chứng ruột kích thích, tiêu chảy cấp tính ở người lớn, bệnh Crohn, bệnh giardia, tiêu chảy liên quan đến virus gây suy giảm miễn dịch ở người; nhưng cần có thêm bằng chứng hỗ trợ cho những chỉ định này.

Việc sử dụng S. boulardii như một chế phẩm sinh học trị liệu dựa trên bằng chứng về cả hiệu quả và độ an toàn đối với một số loại tiêu chảy.

Tài liệu tham khảo

1. Ansari F, Alian Samakkhah S, Bahadori A, et al. Health-promoting properties of Saccharomyces cerevisiae var. boulardii as a probiotic; characteristics, isolation, and applications in dairy products.Crit Rev Food Sci Nutr. 2021;1-29. doi:10.1080/10408398.2021.1949577
2. McFarland LV. Systematic review and meta-analysis of Saccharomyces boulardii in adult patients. World J Gastroenterol. 2010 May 14;16(18):2202-22. doi: 10.3748/wjg.v16.i18.2202. PMID: 20458757; PMCID: PMC2868213.
3. National Library of Medicine: MedlinePlus. Saccharomyces boulardii.
4. Lazo-Vélez MA, Serna-Saldívar SO, Rosales-Medina MF, Tinoco-Alvear M, Briones-García M. Application of Saccharomyces cerevisiae var. boulardii in food processing: a review. J Appl Microbiol. 2018;125(4):943-951. doi:10.1111/jam.14037