Isoprenalin
Biên soạn và Hiệu đính
Dược sĩ Xuân Hạo
Danh pháp
Tên chung quốc tế
Tên danh pháp theo IUPAC
4-[1-hydroxy-2-(propan-2-ylamino)etyl]benzen-1,2-diol
Nhóm thuốc
Thuốc chủ vận trên beta adrenergic không chọn lọc, giãn cơ trơn phế quản, cường giao cảm.
Mã ATC
C — Thuốc tác động lên hệ thống tim mạch
C01 — Thuốc điều trị trên tim mạch
C01C — Thuốc cường tim ( không là Glycoside tim)
C01CA — Tác nhân adrenergic và dopaminergic
C01CA02 — Isoprenaline
R — Thuốc cho hệ hô hấp
R03 — Thuốc điều trị bệnh tắc nghẽn đường thở
R03C — Adrenergics dùng cho hệ thống
R03CB — Chất chủ vận beta-adrenoreceptor không chọn lọc
R03CB01 — Isoprenaline
R — Thuốc cho hệ hô hấp
R03 — Thuốc điều trị bệnh tắc nghẽn đường thở
R03A — Adrenergics, thuốc hít
R03AB — Chất chủ vận beta-adrenoreceptor không chọn lọc
R03AB02 — Isoprenaline
Mã UNII
L628TT009W
Mã CAS
7683-59-2
Cấu trúc phân tử
Công thức phân tử
C 11 H 17 N O 3
Phân tử lượng
211.26 g/mol
Cấu trúc phân tử
Các tính chất phân tử
Số liên kết hydro cho: 4
Số liên kết hydro nhận: 4
Số liên kết có thể xoay: 4
Diện tích bề mặt tôpô: 72,7 Ų
Số lượng nguyên tử nặng: 15
Các tính chất đặc trưng
Điểm nóng chảy: 170,5°C
Độ hòa tan trong nước: 5,86e+00 g/L
LogP: 1.4
Hằng số phân ly: 8,65
Thời gian bán hủy: khoảng 2 phút
Cảm quan
Isoprenalin được trình bày dưới dạng bột rắn màu trắng hoặc gần như trắng. Có khả năng tan được trong nước với độ tan là 5,86e+00 g/L
Dạng bào chế
Isoprenalin hydroclorid
Ống tiêm hàm lượng 2 mg/2 ml; 0,2 mg/1 ml; 1 mg/5 ml; 2 mg/10 ml.
Viên nén đặt dưới lưỡi hàm lượng 10 mg; 15 mg. Viên nén uống 30 mg.
Bình xịt khí dung hàm lượng 30 mg/15 ml; 45 mg/22,5 ml; 37,5 mg/15 ml.
Bình phun mù hàm lượng 1,24 mg/4 ml; 2,48 mg/4 ml; 1,25 mg/0,5 ml; 75 mg/30 ml; 2,5 mg/0,5 ml; 50 mg/10 ml; 300 mg/60 ml; 100 mg/10 ml.
Isoprenalin sulfat:
Bình xịt khí dung hàm lượng 30 mg/15 ml; 45 mg/22,5 ml; 32,5 mg/15 ml.
Độ ổn định và điều kiện bảo quản của Isoprenalin
Bảo quản dưới nhiệt độ 30 o C, tránh ánh sáng trực tiếp chiếu vào và tránh nóng ẩm. Thuốc dạng tiêm cần được bảo quản trong các hộp chứa kín, tránh ánh sáng ở nhiệt độ 8 – 15o C
Dược lý và cơ chế hoạt động
Isoprenaline là một chất chủ vận thụ thể beta adrenergic không chọn lọc. Tính đồng vận của các thụ thể adrenergic beta-1 và beta-2 làm cho tiểu đơn vị alpha của các thụ thể kết hợp với protein G trao đổi GMP để lấy GTP, kích hoạt chúng và cho phép tiểu đơn vị alpha tách ra khỏi tiểu đơn vị beta và gamma. Sự phân ly tiểu đơn vị alpha kích hoạt adenylate cyclase, chuyển ATP thành AMP vòng. AMP tuần hoàn kích hoạt protein kinase A (PKA), protein này phosphoryl hóa các kênh canxi loại L ở tim như Ca. Các kênh này khử cực tế bào bằng cách vận chuyển tích cực các ion canxi vào bên trong.
Sự đồng vận của các thụ thể adrenergic beta-1 dẫn đến tăng cường độ co bóp, dẫn truyền các xung thần kinh, tốc độ thư giãn và nhịp tim.
Sự đồng vận của các thụ thể adrenergic beta-2 dẫn đến quá trình phân giải glycogen ở gan, giải phóng glucagon từ tuyến tụy và kích hoạt hệ thống renin-angiotensin-aldosterone.
Trong phế nang, tính chủ vận của các thụ thể adrenergic beta-2, kích hoạt các con đường tương tự đến tim, tuy nhiên, kết quả cuối cùng là điều hòa các kênh natri, chất điều hòa độ dẫn xuyên màng xơ nang (CFTR) và natri kali ATPase. PKA phosphoryl hóa protein giàn giáo và kênh natri, tăng số lượng kênh natri ở phía đỉnh của tế bào phế nang và tăng vận chuyển tích cực các ion natri vào tế bào. Tính đồng vận của các thụ thể adrenergic beta-2 cũng có thể làm tăng vận chuyển ion clo qua CFTR. Cùng với nhau, những hành động này dẫn đến sự vận chuyển thụ động nước ra khỏi phế nang và làm sạch dịch phế nang.
Ứng dụng trong y học của Isoprenalin
Isoprenaline là một chất chủ vận thụ thể beta adrenergic không chọn lọc được sử dụng trong một số chỉ định về tim, cũng như co thắt phế quản trong gây mê. Isoprenaline có thời gian tác dụng ngắn vì nó được đào thải nhanh chóng và chỉ số điều trị rộng.
Nó được sử dụng để điều trị blốc tim và các đợt hội chứng Adams–Stokes không phải do nhịp nhanh hoặc rung tâm thất gây ra, trong trường hợp cấp cứu ngừng tim cho đến khi có thể thực hiện sốc điện, co thắt phế quản xảy ra trong quá trình gây mê và là thuốc hỗ trợ trong điều trị bệnh tim mạch. sốc giảm thể tích , sốc nhiễm trùng , tình trạng cung lượng tim thấp (giảm tưới máu), suy tim sung huyết và sốc do tim.
Nó cũng được sử dụng để ngăn ngừa Torsades de Pointes ở những bệnh nhân có QT dài kháng với magie và điều trị bệnh nhân bị xoắn đỉnh liên tục kháng với điều trị với magie.
Trong lịch sử, nó được sử dụng để điều trị bệnh hen suyễn thông qua thiết bị khí dung hoặc khí dung định lượng; nó cũng có sẵn ở dạng ngậm dưới lưỡi, uống, tiêm tĩnh mạch và tiêm bắp. Hội đồng chuyên gia Chương trình Phòng chống và Giáo dục Bệnh hen suyễn Quốc gia Hoa Kỳ khuyến cáo không nên sử dụng nó như một loại máy khí dung để điều trị co thắt phế quản cấp tính.
Isoprenaline cũng có thể cải thiện sự suy yếu của các tế bào gốc ruột qua trung gian β 2-adrenoreceptors sau khi hóa trị.
Dược động học
Hấp thu
Isoprenalin được hấp thu nhanh chóng sau khi được hít bằng đường miệng, mức độ hấp thu của thuốc dưới dạng đặt dưới lưỡi và dạng đặt trực tràng là rất biến động.
Tuy nhiên, dạng uống, khí dung, đặt dưới lưỡi và đặt trực tràng đều không còn được bán ở Mỹ.
Phân bố
Tác dụng giãn phế quản thường xảy ra nhanh chóng ngay sau khi hít thuốc vào và kéo dài hiệu quả khoảng 1 giờ. Tác dụng của thuốc khỏi phát và lưu trữ sau vài phút sau khi tiêm tĩnh mạch và 2 giờ đối với tiêm dưới da hoặc đặt dưới lưỡi, và 2 – 4 giờ
Đôi với đường đặt trực tràng một viên ngậm dưới lưỡi. Hiện chưa rõ thông tin là thuốc có phân bố trong sữa hay không.
Isoprenaline liên kết với 68,8 ± 1,2% protein trong huyết tương, chủ yếu là với albumin huyết thanh
Chuyển hóa
Isoprenaline chủ yếu được chuyển hóa thành các chất liên hợp glucuronide. Isoprenaline cũng có thể được O-methyl hóa bởi catechol O-methyltransferase thành chất chuyển hóa 3-O-methylisoprenaline, chất này cũng có thể được glucuronid hóa thêm.
Đào thải
Isoprenaline được tìm thấy trong phân là 12,2-27,0% và trong nước tiểu là 59,1-106,8% sau 48 giờ. Phần lớn liều thu hồi trong nước tiểu là isoprenaline liên hợp, với 6,5-16,2% isoprenaline tự do và 2,6-11,4% 3-O-methylisoprenaline và các chất liên hợp.
Thời gian bán hủy của isoprenaline tiêm tĩnh mạch là 2,5-5 phút. Isoprenaline đường uống có thời gian bán hủy là 40 phút.
Độc tính của Isoprenalin
Bệnh nhân bị quá liều có thể bị nhịp tim nhanh, rối loạn nhịp tim, đánh trống ngực, đau thắt ngực, hạ huyết áp hoặc tăng huyết áp. Quá liều nên được điều trị bằng cách giảm hoặc ngừng sử dụng isoprenaline và theo dõi huyết áp, mạch, hô hấp và điện tâm đồ.
Ở chuột, LD 50 là 2221 mg/kg qua đường uống, 128 mg/kg trong màng bụng và 600 mg/kg tiêm dưới da. Ở chuột, LD 50 là 1260 qua đường uống và 450 mg/kg trong màng bụng.
Các tác dụng phụ được báo cáo
Tác dụng phụ của isoprenaline bao gồm hồi hộp, nhức đầu, chóng mặt, buồn nôn, mờ mắt, nhịp tim nhanh, đánh trống ngực, đau thắt ngực, cơn Adams -Stokes, phù phổi , tăng huyết áp , hạ huyết áp , rối loạn nhịp thất, nhịp tim nhanh, khó thở, đổ mồ hôi, run nhẹ, suy nhược, đỏ bừng , và xanh xao . Isoproterenol đã được báo cáo là gây kháng insulin dẫn đến nhiễm toan ceton do tiểu đường
Tương tác của Isoprenalin với thuốc khác
Các loại thuốc giãn phế quản giống thần kinh giao cảm, bao gồm aminophylin và các loại thuốc khác, khi sử dụng đồng thời với adrenaline, có thể làm tăng tác dụng và gây độc hại đến tim. Trong trường hợp bệnh nhân đang sử dụng cyclopropan hoặc thuốc mê họ halogen, việc sử dụng isoprenalin có thể gây ra loạn nhịp tim. Do đó, cần cẩn thận khi sử dụng hoặc tránh sử dụng các loại thuốc này cùng với isoprenalin.
Isoprenalin có tác dụng giãn phế quản và giãn mạch, nhưng sẽ bị đối kháng bởi các loại thuốc chẹn beta-adrenergic như propranolol. Trong trường hợp bệnh nhân bị nhịp tim nhanh do isoprenalin, có thể sử dụng propranolol để điều trị, nhưng không nên sử dụng cho bệnh nhân bị hen vì nó có thể làm tăng co thắt phế quản.
Nếu sử dụng đồng thời với glycosid tim, thuốc chống trầm cảm, dẫn chất xanthin, các loại thuốc mê hoặc thyroxin, isoprenalin có thể làm cho cơ tim trở nên nhạy cảm hơn.
Một vài nghiên cứu về Isoprenalin trong Y học
Isoprenaline bảo vệ tế bào gốc ruột khỏi tổn thương do hóa trị gây ra
Cơ sở và mục đích
Tổn thương tế bào biểu mô ruột và niêm mạc làm hạn chế hiệu quả của một số tác nhân hóa trị liệu chống ung thư nhưng (các) cơ chế cơ bản vẫn chưa được biết. Người ta biết rất ít về cách hệ thống thần kinh ruột điều chỉnh sự tăng sinh, biệt hóa, suy yếu và tái tạo tế bào gốc ruột. Ở đây chúng tôi đã nghiên cứu tác động của isoprenaline đối với các tế bào gốc ruột bị tổn thương do điều trị hóa trị liệu ở chuột.
Phương pháp thử nghiệm
Tác dụng ức chế thần kinh giao cảm và phó giao cảm trên tế bào gốc ruột đã được kiểm tra ở chuột C57BL/6J đực. Khả năng bảo vệ tế bào gốc ruột bằng isoprenaline được đánh giá khi có hoặc không có 5-fluorouracil (5FU) hoặc cisplatin. Quá trình chết theo chương trình của tế bào, chu kỳ tế bào, tín hiệu PI3K/Akt và tín hiệu NF-κB trong tế bào gốc ruột được đánh giá một cách cơ học.
Kết quả chính
Chất ức chế thần kinh giao cảm 6-OHDA làm giảm số lượng và chức năng của tế bào gốc ruột. Điều trị bằng 5FU hoặc cisplatin đã làm hỏng cả tế bào gốc ruột và dây thần kinh giao cảm. Đáng chú ý, isoprenaline đã tăng tốc độ phục hồi của tế bào gốc ruột sau khi điều trị bằng 5FU hoặc cisplatin. Tác dụng bảo vệ này của isoprenaline đối với các tế bào gốc ruột bị tổn thương được trung gian bởi thụ thể β2 -adrenoceptors . Lợi ích của isoprenaline chủ yếu qua trung gian bằng cách ức chế quá trình chết theo chương trình của tế bào do điều trị 5FU gây ra, điều này có thể góp phần tinh chỉnh đường truyền tín hiệu NF-κB bằng cách sử dụng isoprenaline.
Tài liệu tham khảo
- Dược thư quốc gia Việt Nam, truy cập ngày 07/03/2023
- Drugbank, Isoprenalin, truy cập ngày 07/03/2023.
- Pubchem, Isoprenalin, truy cập ngày 07/03/2023.
- Zeng, H., Li, H., Yue, M., Fan, Y., Cheng, J., Wu, X., … & Shao, L. (2020). Isoprenaline protects intestinal stem cells from chemotherapy‐induced damage. British Journal of Pharmacology, 177(3), 687-700.