Tải PDF Giáo trình Tâm lý học đại cương tại đây
Giới thiệu Sách Tâm lý học đại cương
Cuốn sách Tâm lý học đại cương được chủ biên bởi GS.TS Nguyễn Quang Uẩn và đồng biên soạn là TS. Nguyễn Văn Lũy và TS. Đinh Văn Lang. Đây là giáo trình đào tạo cho sinh viên các ngành đào tạo đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp, nhằm cung cấp cái nhìn tổng quan về khoa học tâm lý.
Giáo trình được xây dựng theo khung chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo, bao gồm bảy chương chính: Từ việc giới thiệu về tâm lý học như một khoa học, các cơ sở sinh lý thần kinh của tâm lý, đến các vấn đề như hoạt động nhận thức, nhân cách, và trí nhớ. Sách cung cấp những kiến thức cơ bản và nền tảng để người học có thể tiếp cận và hiểu sâu hơn về các hiện tượng tâm lý, từ đó áp dụng vào thực tiễn trong nghiên cứu và các lĩnh vực chuyên môn khác.
Tóm tắt nội dung sách
Chương I: Tâm lý học là một khoa học
Chương này giới thiệu về khoa học tâm lý, một ngành khoa học nghiên cứu các hiện tượng tâm lý của con người như cảm giác, tri giác, tư duy, cảm xúc, hành vi và các yếu tố ảnh hưởng. Nội dung không chỉ đề cập đến bản chất, chức năng, phân loại các hiện tượng tâm lý mà còn nghiên cứu cách chúng hình thành và phát triển trong suốt chiều dài lịch sử của con người.
Đồng thời, chương này cũng trình bày các nguyên tắc cơ bản và phương pháp nghiên cứu trong tâm lý học như quan sát, thực nghiệm, phân tích hành vi,… nhằm mục đích xác định những quy luật chung để lý giải hành vi và hoạt động tâm lý của con người.
Chương II: Cơ sở sinh lý thần kinh của tâm lý
Sách tâm lý học đại cương phân tích cơ sở sinh lý của các hiện tượng tâm lý thông qua cấu trúc và hoạt động của hệ thần kinh, đặc biệt là não bộ. Cấu trúc của não bộ, các phần như vỏ não, hạch nền, hệ limbic,… được mô tả chi tiết và giải thích vai trò của chúng trong các hoạt động nhận thức và cảm xúc.
Các hoạt động thần kinh cấp cao liên quan đến sự hình thành suy nghĩ, cảm xúc và hành động của con người cũng được phân tích, cùng với các quy luật điều khiển hoạt động thần kinh.
Bên cạnh đó, chương này cũng giới thiệu về hệ thống tín hiệu thứ nhất và thứ hai, giải thích cách thức hệ thần kinh nhận và phản hồi các kích thích từ môi trường, đồng thời đề cập đến các kiểu hình thần kinh cơ bản và sự ảnh hưởng của chúng đến tâm lý con người.
Chương III: Hoạt động, giao tiếp và sự hình thành, phát triển tâm lý, ý thức
Chương này tập trung vào vai trò của hoạt động và giao tiếp, ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển tâm lý. Giao tiếp và hoạt động hằng ngày là một phần không thể thiếu trong sự phát triển tâm lý, đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và củng cố các cấu trúc nhận thức, tình cảm, và ý thức. Chương này cũng phân tích sự phát triển của tâm lý từ những năm tháng đầu đời, quá trình hình thành ý thức, và các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của hoạt động có ý thức, đặc biệt là sự chú ý.
Chương IV: Hoạt động nhận thức
Chương này nghiên cứu về nhận thức của con người, bao gồm nhận thức cảm tính và nhận thức lý tính. Nhận thức cảm tính bao gồm các quá trình cơ bản như cảm giác và tri giác. Giáo trình tâm lý học đại cương phân tích các quy luật cơ bản của cảm giác, tri giác, cũng như khả năng quan sát và tính nhạy cảm của các giác quan. Nhận thức lý tính liên quan đến các hoạt động như tư duy và tưởng tượng, và mối quan hệ giữa chúng trong việc tạo ra các hình ảnh, khái niệm trong đầu óc.
Nội dung sách đề cập đến ngôn ngữ – một phần quan trọng trong quá trình nhận thức, đóng vai trò trong việc truyền tải và hình thành các suy nghĩ, cảm xúc, cũng như các kỹ năng giao tiếp. Ngoài ra, chương này cũng đề cập đến trí thông minh, các phương pháp đo lường trí thông minh và các đặc điểm nhận thức của trẻ em khuyết tật, bao gồm trẻ khiếm thính, khiếm thị và trẻ chậm phát triển trí tuệ.
Chương V: Mặt tình cảm và ý chí của nhân cách
Chương này trình bày hai yếu tố quan trọng trong nhân cách con người: tình cảm và ý chí. Các quy luật của tình cảm được phân tích rõ trong chương này, từ các phản ứng cảm xúc đơn giản đến những cảm xúc phức tạp hơn. Ý chí cũng được thảo luận chi tiết thông qua mô tả các hành động ý chí và sự khác biệt giữa hành động tự động, thói quen và những hành động có sự can thiệp có chủ đích của ý chí.
Chương VI: Trí nhớ
Chương này tập trung vào trí nhớ, một trong những quá trình nhận thức quan trọng trong đời sống tâm lý. Trí nhớ được phân loại thành các loại trí nhớ khác nhau, từ trí nhớ ngắn hạn đến trí nhớ dài hạn, trí nhớ xúc cảm, trí nhớ vận động, trí nhớ hình ảnh và trí nhớ từ ngữ – logic. Các quá trình cơ bản như ghi nhớ, lưu giữ và hồi tưởng cũng được trình bày chi tiết.
Chương này cũng nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng nhớ, các phương pháp và chiến lược giúp cải thiện trí nhớ, đồng thời cũng đề cập đến các yếu tố sinh lý và tâm lý có thể ảnh hưởng đến trí nhớ.
Chương VII: Nhân cách và sự hình thành nhân cách
Chương cuối cùng của sách Tâm lý học đại cương bàn về nhân cách, một khái niệm bao quát các đặc điểm tâm lý, hành vi và cảm xúc của con người. Chương này giới thiệu các khái niệm cơ bản về nhân cách, mô tả cấu trúc nhân cách và các yếu tố tạo nên nhân cách như tính cách, sở thích, thái độ, và các hành vi xã hội.
Sự hình thành và phát triển nhân cách được trình bày dưới góc độ tiến hóa qua các giai đoạn phát triển trong cuộc đời, từ tuổi thơ đến trưởng thành, đồng thời nhấn mạnh ảnh hưởng của di truyền, môi trường và các yếu tố xã hội đến sự phát triển nhân cách.