Thuyền Thuế ( Thiền Thoái)

Tên gọi khác

Thuyền thoái

Tên khoa học

Cryptotympana pustulata Fabricius (Ve sầu) trải qua quá trình lột xác, họ Ve sầu (Cicadidae).

Nguồn gốc

Thuyền thoái chính là xác con ve sầu lột, thị trường hiện nay có hai loại: một là kim thuyền thoái (màu vàng tốt nhất), hai là thuyền hoa (xác ve có một mầm cỏ bên trong vì rơi xuống đất)

Vùng sản xuất

Chủ yếu ở Sơn Đông, Hà Bắc, Hà Nam, Giang Tô, Tứ Xuyên và Chiết Giang.

Thu hái và chế biến

Thu hái vào mùa Hè và mùa Thu, làm sạch bụi bẩn, và phơi khô.

Tính vị, quy kinh

Vị ngọt tính hàn vào kinh Can, thận

Đặc điểm dược liệu

Hình dạng giống như con ve sầu rỗng, hình gần bầu dục và cong. Bên ngoài màu vàng nâu. Thể chất: nhẹ và có màng, rỗng, dễ nghiền. Mùi: nhẹ. Vị: nhạt.

Tác dụng

Thuyền thoái vị ngọt tính hàn có khả năng thanh nhiệt, chất thuốc rất nhẹ nên có khả năng sở thông để phát tán. Bên ngoài sơ phong thanh nhiệt để giải biểu, bên trong dẹp yên can phong để chữa chân tay co cứng, ngoài ra còn làm cho mắt sáng, chữa cả mất tiếng. Đây là vị thuốc tác động cả ở bên trong tạng phủ và bên ngoài kinh lạc. Tác dụng sơ phong thanh nhiệt thấu chẩn lợi yết dùng để chữa các chứng ngoại cảm phong nhiệt, nhức đầu đau họng, các bệnh ôn bệnh mới phát mà có chứng ở phần biểu, phong nhiệt bốc lên mắt đỏ họng đau, thúc cho sởi mọc thoát hết ra ngoài… Tác dụng tức phong trấn kinh phù hợp với các chứng nhiệt cực sinh phong.

Ve sầu có nhiều ở vùng rừng núi, vùng thành phố mà có những cây to. Ve sầu đực giao phối xong thì chết, ve sầu cái đẻ trứng ở dưới vỏ cây hoặc khe đá. Khi mới nở, chưa có cánh, sống ở dưới đất, sau khi lột xác, có cánh và sống ở trên cây. Đặc điểm của ve sầu là đến mùa hè (mùa bằng lăng, hoa phượng nở) chúng kêu, mục đích kêu là để mời gọi ve sầu cái đến làm bạn tình. Ve sầu đực kêu đến chết thì thôi, ve sầu có đặc điểm uống gió ăn sương, không ăn uống mấy nhưng tiếng kêu thì đầy uy lực, nghe đinh tai nhức óc. Sở dĩ ve sầu có những đặc tính như thế nên người ta quan sát và ứng dụng chữa vào các chứng mất tiếng, khóc dạ đề, phong nhiệt, màng mộng mắt,… Và thấy có hiệu quả: Vì ve sầu thể nhẹ nên độ phân tán tốt phù hợp các chứng phong nhiệt, có khả năng thoát xác đổi lốt nên chừa được chứng màng mộng mắt, tiếng kêu vang đinh tai nhức óc nên chữa được chứng mất tiếng, thường ve sâu kêu ngày đêm nghĩ, nên chữa được chứng dạ đề.

LƯU Ý: Thuyền thoái chất rất nhẹ, một kg thuyền thoái cỡ phải 6000-7000 xác ve. Chất thuốc nhẹ nên hay bị gió thổi bay hoặc nhiều khi mưa làm rơi xuống đất nên khi thu hoạch cần làm sạch tốt.

Yêu cầu chất lượng

Theo kinh nghiệm dân gian, dược liệu thượng hạng còn nguyên vẹn, màu vàng, bóng.

Những đặc điểm chính phân biệt Thuyền thuế và Kim thuyền thuế

Ghi chú

Ở một số vùng, có thể dùng Kim thuyền thuế, là vỏ xác của Tibicen flammatus (Dist.) trải qua quá trình lột xác. Nó chủ yếu được sản xuất ở Chiết Giang, Vân Nam và Tứ Xuyên.