Thì Là (Thìa Là)

Đặc điểm

Tên khoa học

Thì Là có tên khoa học là Anethum graveolens

Thuộc họ Hoa Tán Apiaceae (Umbelliferae).

Tên khác

Thìa Là

Nguồn gốc

Thì Là mộc hoang ở một số nước ở Bắc Phi và ở miền Nam Châu Âu, ở Việt Nam, Thì Là được trồng nhiều khắp nơi trên đất nước.

Đặc điểm thực vật

Thì Là là loại cây thảo sống quanh năm, thân cao 60-80cm và nhẵn có màu xanh/tía, khía rãnh dọc, rễ là rễ trụ. Lá Thì Là có là bẹ phát triển và xẻ phiến 3 lần lông chim, có các phiến nhỏ hình sợi, ơ trên ngọn, các lá bị tiêu giảm và không có cuống. Hoa Thì Là mọc thành cụm ở ngọn, trên cành và trên thân cây, tán kép có chứa 5-15 tán nhỏ, các tán mang 20-40 hoa màu vàng. QUả Thì Là là quả kép bế trên 1 cuống quả rẽ đôi có hình quả trứng, có 10 cạnh và 4 cái ở méo nở dãn thành cánh đẹp.

Bộ phận dùng

Thì Là bộ phận dung chủ yếu là lá, thân, quả.

Tính vị, quy kinh

Lá Thì Là có vị cay, hơi đắng, tính ấm và mũi hắc đặc trưng, quy kinh tỳ, thận.

Thành phần hóa học

Qủa Thì Là có chứa tinh dầu 3-4%. Tinh dầu là chất lỏng màu hơi vàng nhạt hoặc không màu có độ quay là + 70 đến + 80 độ, tỷ trọng 0,9-0,915. Thành phần chủ yếu trong tinh dầu quả Thì Là là phellandrene, limonene, cacvon 40-60% và một ít paraffin. Ở Ấn Độ, tinh dầu Thì Là còn chứa dillapiol, thi là Tây Ban Nha chứa 20% cacvon và không chứa limonen, chỉ có phelandren.

Tác dụng dược lý

Thì Là được sử dụng trong kiểm soát bệnh tiểu đường, giảm tỷ lệ biến chứng tiểu đường, giúp hạ lipid máu và hạ đường huyết, chống oxy hóa.
Thì Là có tiềm năng điều trị ung thư biểu mô tế bào gan tình trạng loãng xương sau mãn kinh, giảm tình trạng mất xương xốp và tăng cân do cắt bỏ buồng trứng, chống hủy cốt bào.
Hạt Thì Là có khả năng bảo vệ thần kinh, phục hồi màng ty thể, giảm peroxy hóa lipid.

Công năng chủ trị

Thì Là dùng quả được dùng làm vị thuốc giúp lợi sữa, kích thích trung tiện và chữa bệnh đau bụng ở trẻ em
Trong ngành công nghiệp hương liệu, quả Thì Là được dùng trong phối hợp với 1 số thành phần, quả khác giúp làm thơm chè, chữa chứng nuốt hơi, khó tiêu, đầy trướng, nôn mửa, đau răng, đau bụng.
Tinh dầu chiết xuất từ quả và lá có tác dụng kích thích tiêu hóa, kích thích ăn ngon miệng, quả cũng thường được dùng để làm thuốc dễ tiêu hóa, mạnh từ vị, thông kinh, chống co thắt.
Ngoài làm thuốc, là Thì Là còn được dùng như gia vị quen thuộc hàng ngày giúp tăng mùi thơm và hương vị cho món ăn.

Một số bài thuốc có chứa Thì Là

Chữa đau răng, đau bụng, nôn mửa, nấc, nuốt hơn, khó tiêu: hãm 1-2 thìa cà phê hạt Thì Là trong 1 lít nước sôi.
Giúp tiêu hóa: đem chiết lấy nước cất quả Thì Là, ngày uống 50-100g, nếu dùng dưới dạng tinh dầu Thì Là thì dùng 250mg-1g nhỏ vào nước đường, đường cho dễ uống.

Tài liệu tham khảo

Đỗ Huy Bích (2006), Thì Là, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội, tập 1, trang 233. Truy cập ngày 27/12/2024
Tuyển tập 3033 Cây thuốc đông y, Thì Là , trang 1067. Truy cập ngày 27/12/2024