Tên khoa học

Cimicifuga heracleifolia Kom. (Đại tam diệp thăng ma), họ Mao Lương Kom. (Ranunculaceae).

Nguồn gốc

Thân rễ khô của loài Cimicifuga heracleifolia Kom. (Đại tam diệp thăng ma), họ Mao Lương Kom. (Ranunculaceae).

Vùng sản xuất

Chủ yếu ở Đông Bắc Trung Quốc.

Thu hái và chế biến

Thu hoạch vào mùa Thu, làm sạch bùn đất, phơi nắng đến khi rễ con khô. Sau đó đốt cháy hoặc loại bỏ các rễ con, tiếp tục phơi khô hoàn toàn.

Tính vị, quy kinh

Vị ngọt cay hơi đắng tính lạnh vào kinh Phế, Tỳ vị, Đại trường

Đặc điểm dược liệu

Hình khối dài, không đều, phân nhánh nhiều. Mặt ngoài nâu đen hoặc nâu đỏ. Thể chất: nhẹ, cứng, không dễ bẻ gãy, mặt gãy không phẳng, có sợi. Mùi: nhẹ. Vị: hơi đắng, chát.

Yêu cầu chất lượng

Theo kinh nghiệm dân gian, dược liệu thượng hạng mập và dài, vỏ mỏng, màu trắng vàng nhạt.

Tác dụng

Thăng dương cử hãm, thanh nhiệt giải độc, thúc sởi mọc.

Thăng ma không phải thuốc hành khí cũng không phải thuốc giải uất. Mục đích đề cập đến vị thăng ma là để so sánh với vị Sài hồ, vì thăng ma và sài hồ về tác dụng có điểm giống nhau. Cả Thăng ma và Sài hồ đều có tác dụng thăng đề dương khí, thăng dương cử hãm, đều thích hợp với các trường hợp khí hư hạ hãm, đi ỉa chảy lâu ngày lòi dom, sa dạ con. Với tác dụng này thăng ma và sài hồ như nhau, đều là tá dược hỗ trợ Hoàng kỳ nâng khí bị hạ hãm trong bài Bổ trung ích khí thang. Tuy nhiên với Sài hồ tác dụng chính là hòa giải thiếu dương sơ can giải uất thì đối với Thăng ma tác dụng thăng dương cử hãm là tác dụng chính, là tác dụng mạnh nhất của thăng ma. Thăng ma vị cay thì thăng tán, vị ngọt thì thanh giải, sức giải biểu yếu nhưng sức thăng dương thúc sởi mọc thì cực kỳ mạnh. Do đó tác dụng thăng dương của thăng ma mạnh hơn Sài hồ.

Thăng ma vào kinh dương minh nên giải được nhiệt độc ở dương minh: các chứng ung nhọt sưng đau do nhiệt độc gây nên, các chứng đau rãng lở miệng, vị hỏa gây nhức đầu, ôn bệnh phát ban đều có thể dùng thăng ma. Đồng thời thúc sởi mọc chủ về ngoại cảm phong nhiệt, sởi mới bắt đầu mọc, mọc không đều không hết.