Tên khoa học

Taxillus chinensis (DC.) Danser (Tầm gửi), họ Tầm gửi (Loranthaceae).

Nguồn gốc

Cành mang lá khô của loài Taxillus chinensis (DC.) Danser (Tầm gửi), họ Tầm gửi (Loranthaceae).

Vùng sản xuất

Chủ yếu ở Quảng Đông, Quảng Tầy và Phúc

Thu hái và chế biến

Thu hoạch từ mùa Đông cho đến mùa Xuân năm sau. Loại bỏ các phẩn thân to, cắt thành các đoạn và sấy khô, hoặc có thể hấp rổi sau đó sấy khô.

Tính vị quy kinh

Vị đắng tính bình vào Can thận

Tác dụng

Trừ phong thấp, thông kinh hoạt lạc, cường cân cốt, an thai.

Cả ba vị thuốc đều có tác dụng trừ phong thấp, tuy nhiên không giống như độc hoạt và khương hoạt là trừ phong thấp một cách trực tiếp. Ba vị thuốc trừ phong thấp theo cơ chế bổ để tả bổ can thân để trừ phong thấp. Can chủ cân, thận chủ cốt – can thận đưa khí huyết của nó ra ngoài bằng con đường kinh mạch để nuôi dưỡng cân cốt. Trường hợp khí huyết của can thận không đầy đủ không dưỡng được cân cốt, làm cho tà khí thừa cơ xâm nhập gây đau (đau kiểu hư chứng) – thì nhóm ba vị thuốc này có tác dụng bổ can thận làm cho gân cốt được đổ đầy khí huyết mà đuổi được tà khí. Vì tác dụng theo kiểu lấy bổ để tả nên có đặc điểm hòa hoãn hơn không mạnh mẽ bằng khương hoạt, độc hoạt.

Cùng tác dụng với ba vị thuốc này như đã đề cập trong nhóm thuốc bổ dương còn có Cẩu tích, Cốt toái bổ, Ba kích, Dâm dương hoắc đều bổ can thận để trừ phong hàn thấp. Mặc dù có thể tác động vào cả hàn tà, nhưng những thuốc này điểm mạnh nhất vẫn là tác động vào phong và thấp.

LƯU Ý: Cả ba vị này đều là thuốc nam, trong đó ngũ gia bì và thiên niên kiện là dễ tìm hơn cả, còn tang ký sinh thì quý hiếm và dễ bị làm giả hơn. Tang ký sinh là tầm gửi trên cây dâu, ngoài ra cũng có một loại ký sinh hiếm có và quý hơn nhiều đó là tầm gửi trên cây gạo, tuy nhiên vị thuốc này khá đắt và hiếm nên tính ứng dụng lâm sàng không được phổ thông. Tầm gửi cây gạo về cơ bản tác dụng cũng như tầm gửi cây dâu (tang ký sinh) nhưng tác dụng mạnh hơn.

Đặc điểm dược liệu

Thần có hình trụ. Bên ngoài màu nâu đỏ hoặc nâu xám. Lá thường bị quăn. Thể chất: thần cây cứng, mặt gãy không bằng phẳng. Lá thường dai cứng như da. Mùi: nhạt. Vị: chát.

Yêu cầu chất lượng

Theo kinh nghiệm dân gian, dược liệu thượng hạng có nhiều thân non, mỏng, mềm, màu nâu đỏ, và nhiều lá.

GHI CHÚ

1. Dược điển Trung Quốc cũng ghi cành mang lá phơi khô của loài Viscum coloratum (Komar.) Nakai (Hộc ký sinh), được dùng làm thuốc với tên Hộc ký sinh (hu ji sheng). Xem chuyên luận Hộc ký sinh. Cả hai loại dược liệu này đểu được các bác sĩy học cổ truyền sử dụng ưên lâm sàng với tên rút gọn là Ký sinh (Ji sheng), nhưng cần chú ý để phần biệt.

2. Chất lượng và tính an toàn của dược liệu Ký sinh (ji sheng) (một loại cây ký sinh) có liên quan đến vật chủ của nó. Ví dụ, cây ký sinh mọc trên cầy chủ có độc như cầy Mã tang (Coriaria nepalensỉs Wall.) thì cũng sẽ có độc, nên chú ý.