Tính vị quy kinh

Vị đắng tính hàn vào kinh tâm;

Nguồn gốc

Từ cây sen cho chúng ta rất nhiều vị thuốc: tâm sen hay còn gọi là liên tâm hay liên tử tâm là chồi mầm phơi hay sấy khô lấy ở hạt sen; quả sen hay hạt sen gọi là liên nhục, liên tử; lá sen hay hà diệp gọi là liên diệp, liên tu là tua nhị đực của hoa sen bỏ hạt gạo đi rồi phơi khô; liên ngẫu hay ngẫu tiết là ngó sen tươi giã bỏ bả lấy nước cốt; liên phòng hay gương sen là gương sen già đã lấy hạt phơi khô; thạch liên nhục là hạt quả sen phơi khô còn cả vỏ cứng, liên nhục và tâm sen.

Tác dụng

Thanh nhiệt dưỡng tâm an thần.

Tâm sen là vị thuốc có tính chuyên biệt, đi vào tạng tâm. Vị đắng tính hàn nên có công lực giải hoả nhiệt ở tâm rất tốt, đặc biệt các trường hợp tâm có hoả nhiệt thịnh. Dùng phù hợp với các chứng hồi hộp tức ngực, lo sự, mất ngủ,… Tác dụng an thần của tâm sen mạnh hơn so với lạc tiên và vông nem. Lạc tiên tác động vào hoả của tâm và can, còn tâm sen duy nhất tác động vào hoả của tâm. Và tâm sen cũng chỉ có duy nhất tác dụng này. Các thành phần khác của cây sen cũng có tác dụng an thần như liên tử, thạch liên nhục,… nhưng không chuyên biệt như tâm sen, vì các vị này ngoài có tác dụng an thần thì còn có thêm các tác dụng khác. Do đó khi dùng tác dụng thường sẽ phân tán hơn, còn đôi với tâm sen chỉ có duy nhất tác dụng an thần. Trên lâm sàng có thể phối ngũ trong các bài thuốc để tăng hiệu quả trị liệu.

Lưu ý

Tâm sen là vị có độc, cần bào chế trước khi dùng. Lấy quả bẻ ở gương sen đã chín già, loại bỏ vỏ cứng bên ngoài, ngâm và ủ cho mềm, bóc loại lớp vỏ lụa đỏ, thông lấy tâm sen, sau đó phơi hay sấy nhẹ 40-50 độ cho đến khi khô. Bắt buộc tâm sen phải đem sao vàng trước khi sử dụng để khử độc tố. Sao lửa nhỏ cho đến khi tâm sen ngả vàng và toả ra hương thơm, bên ngoài vàng bên trong vẫn giữ được màu xanh là đạt chuẩn (lấy tâm sen ra bẻ thử để kiểm tra).