Tên khoa học

Saposhnikovia divaricata (Turcz.) Schischk. (Phòng phong), họ Cần (Apiaceae).

Nguồn gốc

Rễ khô của loài Saposhnikovia divaricata (Turcz.) Schischk. (Phòng phong), họ Cần (Apiaceae).

Vùng sản xuất

Chủ yếu ở Phúc Kiến, Quảng Đông, Quảng Tây và Vân Nam.

Thu hái và chế biến

Thu hái mùa Xuân và mùa Hè trước khi ra hoa. Loại bỏ rễ con và bụi bẩn, phơi đến khô.

Tính vị quy kinh

Vị cay ngọt ấm vào kinh Can, Bàng quang

Tác dụng

Khu phong giải biểu, trừ phong thấp.

Phong là khí đúng đầu lục khí, sở dĩ phong đứng đầu bởi vì tính của phóng thích chậm, thích di chuyển (tính hành thiện) xu hướng hay đi lên trên và ra ngoài. Phòng phong (phòng là phòng chống, phòng phong nghĩa là phòng chống gió) vị cay ngọt tính ôn không táo chữa các chứng phong, bất kể là ngoại phong hay nội phong. Phòng phong đi lục kinh, khắp hệ kinh lạc, từ trên xuống dưới, từ ngoài vào trong lùng sục phong, gặp phong ở đâu tiêu diệt ở đấy, không cho phong bất kỳ một cơ hội nào gây bệnh. Cho nên nói phòng phong là vị hàng đầu tác động vào phong. Tác dụng của phong có thể kể đến trong các bài thuốc như Ngọc bình phong tán.

Ngoài tác động vào phong thì phòng phong còn có một tác dụng thứ hai nữa là trừ phong thấp, thấp là âm tà đặc điểm hay đi xuống dưới, phong là dương tà lại hay đi lên trôn. Nên đôi khi phòng phong hay kéo cái ứ đọng do thấp gây ra lên trên và ra ngoài chia cho mỗi chỗ một tí. Vì vậy mà đau kiểu phong thấp nhiều khi hay đau mơ hồ, nhiều vị trí, đau lan tỏa phạm vị rộng, người bệnh nhiều khi cũng không biết chỗ nào là đau nhiều nhất. Nó kiểu cứ đau chỗ này một tí, đau chỗ kia một tí khó định lượng – thì đau kiểu như này đích thị là đau kiểu phong thấp. Trường hợp này phòng phong có tác dụng trừ phong thấp để chỉ tý thống.

Với tác dụng trừ phong thấp thì phòng phong rất hay kết hợp với khương hoạt, bởi vì đây là cặp đôi trừ phong thấp rất mạnh, gặp trong rất nhiều bài thuốc như Quyên tý thang hay Phòng phong thang. Đây là một tác dụng rất hay của phòng phong tuy nhiên không phải là độc nhất, bởi vì nhiều vị thuốc khác cũng có tác dụng trừ phong thấp. Mặt khác nữa nếu phòng phong đứng đơn độc thì tác dụng trừ phong thấp yếu, kết hợp với khương hoạt thì tác dụng mới được thể hiện rõ.

Đặc điểm dược liệu

Hình nón hoặc hình trụ tròn dài, thuôn dần xuống dưới, hơi cong. Bể mặt màu nâu xám, sần sùi. Thể chất: nhẹ, xốp, dễ gãy, mặt gãy không đểu. Mùi: đặc trưng. Vị: ngọt nhẹ.

Yêu cầu chất lượng

Theo kinh nghiệm dân gian, dược liệu thượng hạng là loại to, chất xốp và mềm. Bề mặt gãy màu nâu nhạt ở vỏ và vàng nhạt bên trong, quan sát thấy dạng “tâm hoa cúc”.