Ds. Đặng Mai Hương – Nhà thuốc Ngọc Anh – Dược liệu Kim Anh

Nguồn: Sách Nhận thức cây thuốc và dược liệu 

Tên khác

Hồng vụng, Hồng dại
Tên khoa học: Rosa laevigata Michx., Rosaceae (họ Hoa hồng)

Mô tả cây

Cây nhỏ, phân cành nhiều, mọc thành bụi leo hay trườn trên các cây bụi khác, dài 5-10 m hay hơn. Thân cành có gai cong. Lá kép mọc so le có 3 lá chét, mép khía răng nhọn, có lá kèm nhỏ. Hoa to, mọc riêng lẻ ở đầu cành, cánh rời màu trắng; nhị nhiều, bao phấn màu vàng. Quả giả to, hình trứng (do đế hoa lõm hình thành), có nhiều gai mảnh; khi chín có màu đỏ tươi hay nâu tía. Hạt (quả bế) nhiều, thon dẹt, màu vàng nâu.

Phân bố, sinh thái

Cây phân bố ở Nam Trung Quốc, Đài Loan, Lào; còn gặp ở vùng Đông Nam Hoa Kỳ.
Ở Việt Nam cây mọc hoang ở vùng đồi núi phía Bắc, có nhiều ở Cao Bằng, Lạng Sơn.
Bộ phận dùng, thu hái và chế biến
Quả (Kim anh tử – Fructus Rosae ỉaevigatae), thu hái khi quả già, loại bỏ gai, bổ đôi bỏ hạt và lông trắng ở trong, phơi hoặc sấy khô. Rễ và lá cũng được dùng.

Thành phần hóa học

Quả có các triterpenoid (ursolic, euscaphic và oleanolic, 2-ỡc-methoxyursolic, acid 11-a-hydroxytormentic, acid tormentic 6-methoxy-yổ-glucopyranosyl este và stigmasta- 3-a, 5-a-diol 3-ỡ-yổ-D-glucopyranosid), flavonoid, tannin (leavigatin A-D), lignan, vitamin c (1,5 %), các acid hữu cơ và polysaccharid.

Tác dụng dược lý

Phân đoạn flavonoid toàn phần của quả Kim anh có tác dụng bảo vệ gan, chống oxy hóa; hạ lipid máu. Nước sắc quả có tác dụng kháng khuẩn, giảm cholesterol trên động vật thí nghiệm.
Các saponin từ quả có tác dụng bảo vệ gan. Polysaccharid có selen trong thành phần (Se-RLFP-1 and Se-RLFP-2) của quả có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ thần kinh trong nhồi máu não.

Công dụng và cách dùng

Trong y học hiện đại, Kim anh là nguồn cung cấp vitamin c, dùng làm thuốc tăng cường sức đề kháng của cơ thể và cầm máu.
Trong y học cổ truyền, quả Kim anh chữa di tinh, bí tiểu, tiêu chảy lâu ngày, ho mạn bệnh thận; chữa khí hư, bạch đới ở phụ nữ; di, mộng hay hoạt tinh ở nam giới…
Hiện nay, tại Trung Quốc, quả Kim anh còn được sử dụng để ủ rượu, chiết xuất sắc tô làm nước uống giải khát.
QỊii chú: Hạt Kim anh (thật ra là quả) có độc, không để sót lại trong khi chế biến.

Đặc điểm dược liệu

Đế hoa phát triển thành quả tụ, hình trứng ngược. Bể ngoài màu vàng đỏ hoặc nâu đỏ. Thể chất: cứng. Mùi: không rõ. Vị: ngọt, hơi cay

Dược liệu Kim anh tử

Yêu cầu chất lượng

Theo kinh nghiệm dân gian, dược liệu loại thượng hạng thường là loại lớn, dày, màu đỏ, bóng và sạch gai nhỏ