Tên khoa học

tên khoa học: Echinacea Purpurea

Giới: Angiospermae

Bộ: Asterales

Họ Cúc Asteraceae

Chi: Echinacea

Loài: E. purpurea

Tên khác

Hoa Cúc Tím còn còn có tên gọi khác là Hoa Thạch Thảo Tím.

Nguồn gốc

• Họ Echinacea có nguồn gốc ở miền Trung và Đông Nam Hoa Kỳ. Cây Hoa Cúc Tím có nguồn gốc từ Bắc Mỹ và thường được tìm thấy nhiều trên các thảo nguyên hay các khu vực có nhiều cây cối rậm rạp. Hoa Cúc Tím thích nghi tốt ở những nơi tương đối ẩm ướt ở vùng rìa rừng và bờ kè, từ vùng đất thấp đến độ cao 1500 mét.
• Các loài hoa cúc tím hiện nay gồm 9 loài nhưng có có ba trong số chúng được sử dụng làm cây thuốc với nhiều công dụng chữa bệnh: Echinacea purpurea (L.) Moench, Echinacea pallida (Nutt.) Nutt. và Echinacea angustifolia DC.

Đặc điểm thực vật

• Hoa cúc tím (Echinacea) là loại cây lâu năm với thân nhẵn, cao 0,6-1,2m. Lá xù xì, rải rác và trở nên nhỏ về phía đầu thân. Hoa mọc đơn lẻ trên thân và có hình vòm, màu nâu tía, có gai ở giữa và các tia hoa oải hương rủ xuống. Cúc Tím có rễ phân nhánh, mọc ra một thân cây phân nhánh, khỏe mạnh, cao 60 đến 150 cm với những sợi lông thưa thớt, thô ráp. Lá có cuống màu xanh đậm, hình trứng đến hình trứng-hình mũi mác, nhọn và có răng thô. Các lá ở cuống nhỏ hơn một chút có răng thô xù xì ở cả hai mặt và nằm sát cuống. Lá có nhiều và mọc không đều dọc theo chiều dài của thân. Hoa Cúc Tím rất chịu lạnh, chịu được nhiệt độ mùa đông xuống khoảng -15 đến -20°C.

• Hoa Cúc Tím có cuống dài, hình vòm, dài 1,5 đến 2,5 cm và có đường kính khoảng 4 cm. Cánh hoa hình lưỡi liềm, màu đỏ tím, dài từ 4 cm đến 6 cm. Mỗi bông hoa hình nón màu tím có một đầu hoa đơn lẻ nằm trên đỉnh chồi cuối. Đầu hoa khá lớn, dài 6,5-10 cm, rộng và các cánh hoa đối xứng. Bông hoa có hình nón ở giữa có gai, màu nâu nổi bật, được bao quanh bởi các tia giống như cánh hoa có đầu lông rủ xuống, dài, cứng, màu trắng tím, có đường gân tuyến tính nổi bật. Các tia phát triển tạo thành phần dưới của hình nón trung tâm.Năm đầu tiên Hoa Cúc Tím nở vào tháng 9; trong những năm tiếp theo, vào tháng 7.

Bộ phận dùng

Các bộ phận hữu ích của Hoa cúc tím nhỏ là rễ và các bộ phận lá, thân và hoa của cây.

Thu hái, chế biến

Cây Hoa Cúc Tím được thu hoạch quanh năm.

Tính vị, quy kinh

Cây Hoa Cúc Tím có vị ngọt lúc đầu, sau đó có chút đắng, hơi ngứa và chát.

Thành phần hóa học

Theo các nghiên cứu trước đây, các chất phytochemical phổ biến nhất được tìm thấy trong Hoa Cúc Tím polysaccharides, lipoprotein, betaine, sesquiterpenes, polyacetylene, saponin và các hợp chất phenolic, alkamide, axit cichoric, dẫn xuất axit caffeic, polysacarit và glycoprotein, Alkamit. Trong một nghiên cứu, 10 alkamit, chủ yếu có các gốc isobutylamide và 2-methylbutylamide, đã được tinh chế thành công. Việc tinh chế chiết xuất chloroform của Hoa Cúc Tím cũng cho thấy một số alkamit có các gốc isobutylamide và 2-methylbutylamide và nitidanin-diisovalerianate cũng như sequesterpene, germacratriene, 1β-hydroxy-4.

Tác dụng dược lý

• Alkamit, dẫn xuất axit caffeic và polysacarit được coi là thành phần quan trọng của Hoa Cúc Tím, alkamide có liên quan đến đặc tính điều hòa miễn dịch.
• Các polysaccharides đóng một vai trò quan trọng trong tác dụng chống viêm
• Hoa Cúc Tím điều trị đau răng, đau ruột, rắn cắn, rối loạn da, co giật, viêm khớp mãn tính và ung thư.
• Thành phần alkamide, ketoalkenes, dẫn xuất axit caffeic, polysacarit và glycoprotein có khả năng kích thích miễn dịch và chống viêm, Hơn nữa, alkamide được chứng minh là có hiệu quả đối với thụ thể cannabinoid loại 2 có đặc tính điều hòa miễn dịch.
• Thành phần Polysaccharides của Hoa Cúc Tím làm tăng sản xuất interleukin-1, , interleukin-6 và TNF-α bởi đại thực bào, tăng cường khả năng thực bào, hoạt động diệt vi khuẩn của đại thực bào.
• Alkamides của Hoa Cúc Tím đã được báo cáo là có đặc tính giống cannabinomimetic trên cả thụ thể CB1 và CB2 cannabinoid đóng một vai trò đáng kể trong việc kiểm soát sự lo lắng, liên quan đến các hoạt động của hệ thống miễn dịch.
• Alkamit từ Hoa Cúc Tím cho thấy hoạt tính diệt muỗi chống lại ấu trùng Aedes aegypti. Các alkamide có gốc isobutylamide cho thấy hoạt tính diệt muỗi mạnh hơn so với các alkamide có gốc 2-methylbutylamide.
• Chiết xuất từ Hoa Cúc Tím đã cho thấy ức chế cả hai dòng tế bào ung thư ruột kết Caco-2 và HCT-116.Axit cichoric trong dịch chiết đã làm giảm hoạt động telomerase trong dòng tế bào HCT-116.
• Chiết xuất n -hexane của Hoa Cúc Tím cho thấy hoạt động chống ung thư tiềm năng.
• Nồng độ cao của chiết xuất Hoa Cúc Tím làm giảm khả năng di chuyển của tinh trùng và sự xâm nhập của tinh trùng trong tế bào trứng của chuột đồng do biến tính DNA của tinh trùng, những tác động này không được quan sát thấy khi sử dụng nồng độ thấp.
• Trong một nghiên cứu về độc tính cấp tính, giá trị LD50 của Hoa Cúc Tím được tính là 2500 mg/kg khi tiêm vào màng bụng phần polysaccharide của cây ở chuột cái. Giá trị LD50 khi uống và tiêm tĩnh mạch khi dùng dịch chiết Hoa Cúc Tím được đánh giá là hơn 30 g/kg và 10 g/kg ở chuột, và 15 g/kg và 5 g/kg ở chuột.
• Các alkamide và axit cichoric là các hợp chất đặc trưng có hoạt tính chống oxy hóa.Hoạt động thu dọn gốc tự do của chất chiết xuất có liên quan đến hàm lượng axit cichoric của chúng, trong khi alkamide không có hoạt tính chống lại các gốc tự do. Ngoài ra, axit cichoric còn ức chế tích hợp virus gây suy giảm miễn dịch ở người loại 1 (HIV-1).
• Chiết xuất của Hoa Cúc Tím ức chế đáng kể sự phát triển của Candida albicans và Saccharomyces cerevisiae nhưng không ức chế đối với Aspergillus niger.

Công năng chủ trị

• Hoa Cúc Tím có thể được sử dụng để tăng cường hệ thống miễn dịch. Hoa Cúc Tím được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền. Rễ và các bộ phận lá, thân và hoa của cây có đặc tính kích thích miễn dịch và chống viêm đặc biệt là để tăng cường sức khỏe tổng thể, hỗ trợ hệ thống miễn dịch và được sử dụng trong nhiều phương thuốc thảo dược khác nhau.
• Hoa Cúc Tím được sử dụng chủ yếu trong phòng ngừa và điều trị các bệnh truyền nhiễm ở cả hệ hô hấp trên và dưới.
• Hoa Cúc Tím cũng được dùng trong điều trị vết rắn cắn và nhiễm trùng vết thương.

Kiêng kỵ

Các chế phẩm Hoa Cúc Tím chống chỉ định ở một số bệnh nhân như bệnh lao, bệnh bạch cầu và các bệnh giống như bệnh bạch cầu, rối loạn collagen, bệnh đa xơ cứng và các bệnh tự miễn khác.

Liều dùng

• Với chiết xuất bột Hoa Cúc Tím khô: 300-500mg/ngày.
• Với chiết xuất chất lỏng từ Hoa Cúc Tím: 2,5ml/lần x 3 lần/ngày hoặc 10ml/ngày.

Một số sản phẩm chứa có chứa Hoa Cúc Tím

Hoa Cúc Tím có thể được sử dụng dưới dạng siro, cồn thuốc hay ở dạng viên nang (chứa chiết xuất Hoa Cúc Tím khô). Dưới đây là một số sản phẩm có chứa thành phần chiết xuất Hoa Cúc Tím.

Tài liệu tham khảo

1. Joana Coelho,1,2 Lillian Barros,1,* Maria Inês Dias,1 Tiane C. Finimundy,1 Joana S. Amaral,1,3 Maria José Alves,1 Ricardo C. Calhelha,1 P. F. Santos,2,* and Isabel C.F.R. Ferreira (2020) Echinacea purpurea (L.) Moench: Chemical Characterization and Bioactivity of Its Extracts and Fractions, pubmed. Truy cập ngày 07/12/2023.
2. Azadeh Manayi,1 Mahdi Vazirian,2 and Soodabeh Saeidnia (2015) Echinacea purpurea: Pharmacology, phytochemistry and analysis methods, pubmed. Truy cập ngày 07/12/2023.
3. Thư viên Y khoa Hoa Kỳ, Echinacea: Benefits, Uses, Side Effects, and Dosage, healthline. . Truy cập ngày 07/12/2023.