Tên khoa học

Hippocampus kelloggi Jordan et Snyder (Cá ngựa), họ Cá chìa vôi (Syngnathidae).

Nguồn gốc

Cá ngựa là tên chỉ một số loài cá sống nước mặn, có đầu giống như đầu ngựa. Chì Hippocampus có khoảng 36 loài trên thế giới. Ở Việt Nam có các loài thường dùng làxty thuốc là:

Cá ngựa đen/vàng (Hippocampus kuda Bleeker.),

Cá ngựa trắng (.Hippocampus kelloggi Jordan, et Snyder.),

Cá ngựa ba chấm (.Hippocampus frimaculatus Leach.),

Cá ngựa mõm ngắn (Hippocampus mohnileỉ),

Cá ngựa gai (Hippocampus hìstrix Kaup),

Cá ngựa van (Hippocampus comes).

Phân bố

Cá ngựa sống dọc bờ biển Việt Nam. Chủ yếu ở vùng cửa sông có nhiều rong, rạn san hô, mực nước sâu 0,5-2 m) Một số loài đã được nghiên cứu nuôi tại Việt Nam.

Thu hái và chế biến

Đánh bắt vào mùa Hè và mùa Thu, rửa sạch, phơi nắng. Trong một số trường hợp, lớp da mọng và các cơ quan nội tạng được loại bỏ trước khi phơi nắng.

Thành phần hóa học

Cá ngựa có thành phần hóa học chính là protein (> 70%) với các acid amin chính là arginin, acid aspartic, acid glutamic, alanin và glycin; acid béo, các dẫn xuất của acid phthalat acid như 2,12-diethyl-ll-methylhexadecyl 2-ethyl-ll-methylhexadecyl phthalat, 2-ethyldecyl 2-ethylundecyl phthalat, and bis(2-ethyldodecyl) phthalat và bis(2-ethylheptyl) phthalat.

Tính vị quy kinh

Vị ngọt mặn, tính ấm vào kinh Can Thận

Công dụng và cách dùng

Cá ngựa được y học dân gian xem là vị thuốc bổ có tác dụng kích cường dương Còn dùng chữa đau bụng, phụ nữ hiếm muộn, đẻ khó…

Dùng dạng thuốc sắc, thuốc bột hoặc thuốc viên. Thường dùng một cặp cá ngựa.

Ghi chú: Phân biệt với Hải mã (còn gọi Hải tượng – Odobenus rosmarus, họ Odobenidae) là loài động vật có vú, ăn thịt, sống ở biển.

Tác dụng

Bổ thận tráng dương, hoạt huyết khử ứ.

Cá ngựa là một loại sống ở biển, ở Việt Nam có vị thuốc này. Cá ngựa là một loại cá bơi thẳng đứng, bơi kiểu tưng tửng giật giật nhưng theo hướng thẳng đứng. Quan sát đặc điểm khi quan hệ dương vật cần cương cứng thẳng, nên vị thuốc này dùng rất tốt cho dương vật – thuốc giúp dương vật cứng thẳng. Ngoài tác dụng cương dương vật thì hải mã còn có tác dụng hoạt huyết khử ứ dùng đối với các trường hợp có khối trưng hà, chấn thương. Tuy nhiên tác dụng phổ biến nhất của hải mã chính là cương dương vật, giá cũng khá cao, nhưng tác dụng mạnh.

Đặc điểm dược liệu

Phẳng, dài và cong. Cơ thể dài khoảng 30 cm. Bên ngoài màu trắng vàng. Thể chất: nhẹ, cứng như xương, bề mặt cứng. Mùi: hơi tanh. Vị: hơi mặn.

Yêu cầu chất lượng

Theo kinh nghiệm dân gian, dược liệu thượng hạng có thân hình lớn, cứng và đầy đặn, nguyên vẹn từ đầu đến đuôi.

Ghi chú

Dược điển Trung Quốc cũng quy định xác khô của những loài Cá ngựa sau có thể dùng làm thuốc như Hải mã H. histrix Kaup, H. kuda Bleeker, H. tirmaculatus Leach,và Kaup.