Dền Gai

Tên khoa học

Dền Gai có tên khoa học là Amaranthus spinosus L.

Dền Gai phân bố tương đối rộng tại các vùng nhiệt đới Châu Á, từ ẤN Độ đến các nước Trung Quốc, Indonesia, Philipin, Việt Nam, loài này cũng được phân bố ở hầu hết các tỉnh miền núi thấp < 500m đến đồng bằng và trung du.
Dền Gai thường mọc ở những nơi đất ẩm ở bãi sông, ven đường đi hay ruộng cao bỏ hoang. Cây còn được mọc lên từ hạt xuất hiện từ cuối năm xuân đến suốt mùa hè, sinh trường nhanh sau đó tàn lụi khi đến giữa mùa thu. Dền Gai là loại câu có nhiều hạt giống và nhiều quả. Tại 1 số nơi trên các bãi sông, Dền Gai mọc hầu như tới gần ngàn mét vuông.

Dền Gai là cây thảo có chiều cao 0,3-0,7m, thân cành cứng nhẵn, đôi khi có màu đỏ, có 2 gai ở mỗi đầu. Lá Dền Gai mọc so le có hình bầu dục hay hình mác, cuống dài, gốc thuôn, đầu hơi nhọn, tù dài 3-5cm và rộng 1,5-3cm, hai mặt nhẵn, mép nguyên.
Cụm hoa Dền Gai mọc tại các đầu cành hay kẽ lá thành các bông dày có chiều dài 10-15cm, thẳng đứng, lá bắc có mào.
Bao hoa đữ dài 2,5-3mm có 5 phiến hình trứng nhọn, bao hoa cái dài 1,5mm, nhị 5, có phiến thuôn tù, mùa ra hoa là tháng 9-10.
Dưới đây là Hình ảnh cây rau dền gai.

Dền Gai được sử dụng bộ phần lá và rễ

Dền Gai có thể được thu hái quanh năm, dùng phơi khô hay tươi đều được, có khi dùng cả cây.

Dền Gai có vị nhạt, ngọt, tính hơi hàn.

Dền Gai có hoạt tính kích thích thực bào, cao chiết nước của cây có tác dụng diệt nấm gây bệnh ở cây.

Lá Dền Gai giã nát và thêm nước sau đó gạn uống, bã được dùng để chữa vết lở ngứa, ong đốt, rắn cắn. Toàn cây Dền Gai có tác dụng lợi tiểu.
Lá Dền Gai được dùng để uống chữa viêm phổi, lỵ, sốt, lạnh ngực. Lá giã đắp làm nhọt chống mưng mủ.
Tác dụng của cây rau dền gai? Tại Thái Lan, Ấn Độ, Campuchia, Lào được dùng làm thuốc hạ sốt , lợi tiểu, điều kinh, điều trị bệnh lậu. Tại Ấn Độ, rễ Dền Gai được dùng làm giảm cơn đau, lợi sữa. Rễ và lá cây đem sắc cho trẻ em uống giúp nhuận tràng, đắp làm trị áp xe, làm dịu da và trị bỏng, nhọt.
Tại Indonesia, lá Dền Gai được vò nát giúp chữa eczema, vết thương, bỏng, nhọt, giúp làm dịu da tốt.
Ở Malaysia, Dền Gai được dùng làm thuốc long đờm, giúp giảm viêm phế quản cấp.
Một số nước Đông Nam Á cũng dùng Dền Gai làm ra mồ hôi, hạ sốt, lợi sữa, chống nọc độc rắn cắn.
Tại Châu Phi, nhân dân dùng Dền Gai để chữa trĩ.

Rễ cây rau dền gai có tác dụng gì? Chữa khí hư: 20g rễ Dền Gai + 16 lá bạc thau tất cả đem phơi khô và thái nhỏ, sắc với 400ml nước để còn 100ml, chia thành 2 lần uống mỗi ngày.
Chữa lỵ ra máu: 12g lá huyết dụ + 20g rễ Dền Gai + 8g lá trắc bá + 8g cỏ nhọ nồi + 4g hòa hoa, thái nhỏ sao vàng và sắc uống.
Trật đá, ứ huyết: dùng cánh lá, hay toàn bộ cây Dền Gai đem nấu nước uống 10-15g mỗi ngày.
Lậu: 5-6g rễ non nhai như nhai trầu trong 1 tuần liên tục.
Lỵ vi khuẩn và viêm ruột nhiệt tá: 160g lá tươi hay 80g lá khô sắc uống hoặc dùng chung với mã đề (lượng bằng ½ dền gai) cùng sắc uống.

Đỗ Huy Bích (2006), Dền Gai, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội, tập 1, trang 669. Truy cập ngày 04/01/2025.
Tuyển tập 3033 Cây thuốc đông y, Dền Gai, trang 336. Truy cập ngày 04/01/2025