Danh pháp

Tên khoa học: Không có danh pháp riêng, phấn hoa được thu thập từ các loại hoa khác nhau trong tự nhiên.

Tên gọi khác: Phấn ong, bạch tinh ong, phương ong, hoa phấn.

Đặc điểm thực vật

Phấn hoa là hạt sinh sản giống đực của các loài thực vật có hoa. Các hạt này được ong thợ thu gom nhờ cơ chế sử dụng “giỏ phấn” ở chân sau, cùng với mật hoa và dịch tiết để nhào nặn thành các viên nhỏ. Những viên phấn hoa có hình dạng tròn hoặc hơi dẹt, kích thước từ 1-3mm, màu sắc đa dạng tùy thuộc vào loài hoa mà ong thợ thu thập.

Ong thợ có khả năng vận chuyển một khối lượng phấn hoa tương đương 30% trọng lượng cơ thể về tổ, làm giàu nguồn dinh dưỡng cho cả đàn ong.

Phân bố – Sinh thái

Phấn hoa có mặt khắp nơi trên thế giới, nơi có sự xuất hiện của hoa và ong mật. Vùng phân bố chính là các khu vực có khí hậu ôn hòa và đa dạng thực vật, bao gồm:

• Khu vực châu Á: Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản.
• Khu vực châu Âu: Các vùng đồng cỏ, thảo nguyên.
• Khu vực châu Mỹ: Những vùng trồng cây ăn quả, nông trại hoa.

Các đàn ong thường sinh sống tại những khu vực có nguồn hoa phong phú, đảm bảo khả năng cung cấp phấn hoa quanh năm.

Bộ phận dùng

Phấn hoa, sau khi được ong thu thập, là nguyên liệu chính để sử dụng trong y học và các sản phẩm chăm sóc sức khỏe.

Thu hái – Chế biến

Quá trình thu hái phấn hoa diễn ra ngay tại tổ ong. Người nuôi ong đặt các thiết bị chuyên dụng ở lối ra vào tổ để giữ lại phần phấn hoa mà ong thợ mang về. Sau khi thu hoạch, phấn hoa được làm khô tự nhiên hoặc bằng máy sấy, sau đó bảo quản trong túi kín ở nơi khô ráo, thoáng mát.

Tính vị – Quy kinh

Tính vị: Phấn hoa có vị ngọt, thơm nhẹ, tính bình.

Quy kinh: Quy vào kinh tâm, tỳ, thận.

Thành phần hóa học

Phấn hoa chứa hàm lượng dinh dưỡng rất cao, là tinh hoa từ thực vật hoa:

• Vitamin: Có khoảng 17 loại như B1, B2, B6, B12, C, A, D, Niacin, Axit Folic, Biotin…
• Khoáng chất: Canxi, Sắt, Kẽm, Magie, Đồng, Phốt pho…
• Protein và axit amin: Có đến 18 loại như Leucine, Lysine, Valine…
• Các hợp chất khác: Glucose, Fructose, Enzyme, Flavonoids, Nucleic acid…

Nhiều nghiên cứu cho thấy phấn hoa chứa trên 96 chất dinh dưỡng quan trọng đối với sức khỏe.

Tác dụng dược lý

Hỗ trợ làm đẹp: Phấn hoa chứa nhiều vitamin và enzyme giúp làm sáng da, giảm nám, ngăn ngừa lão hóa.

Chống lão hóa: Các chất chống oxy hóa trong phấn hoa như Beta-carotene, Vitamin C, E giúp ngăn ngừa các gốc tự do, bảo vệ tế bào.

Tăng cường thể lực: Với nguồn dinh dưỡng phong phú, phấn hoa bổ sung năng lượng và hỗ trợ cơ thể duy trì sức bền.

Phòng ngừa bệnh tim mạch: Flavonoids và Rutin giúp tăng cường sức bền thành mạch, điều chỉnh huyết áp.

Cải thiện tiêu hóa: Hỗ trợ chức năng dạ dày, phòng chống táo bón.

Tăng cường chức năng sinh lý: Thành phần kẽm và các hoạt chất sinh học hỗ trợ sức khỏe tuyến tiền liệt và sinh dục.

Công năng – Chủ trị

Công năng: Bổ khí huyết, ích khí, cường tráng, dưỡng nhan, bổ thận ích tinh.

Chủ trị: Dùng cho người suy nhược cơ thể, mất ngủ, thiếu máu, da xấu, người già yếu, người gặp vấn đề về tiêu hóa, tim mạch.

Liều dùng

Người lớn: Mỗi ngày dùng từ 5-10g, chia làm 2-3 lần, nên dùng trước bữa ăn hoặc vào buổi sáng.

Trẻ em: Liều lượng giảm, từ 2-3g/ngày.

Phấn hoa có thể dùng trực tiếp, pha với nước ấm, mật ong, hoặc trộn với sữa chua.

Kiêng kỵ

Không dùng cho người dị ứng với phấn hoa hoặc sản phẩm từ ong.

Phụ nữ mang thai, người có bệnh lý nặng nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Không dùng quá liều, tránh tình trạng nóng trong và rối loạn tiêu hóa.

Một số bài thuốc từ phấn hoa

Bồi bổ cơ thể, tăng sức đề kháng

Nguyên liệu: 10g phấn hoa, 200ml nước ấm.

Cách dùng: Pha phấn hoa với nước ấm, uống mỗi buổi sáng.

Làm đẹp da, giảm nám

Nguyên liệu: 1 thìa phấn hoa, 1 hũ sữa chua không đường.

Cách dùng: Trộn đều, đắp mặt trong 15 phút, rửa sạch bằng nước ấm.

Hỗ trợ điều trị thiếu máu

Nguyên liệu: 5g phấn hoa, 1 muỗng mật ong, 200ml nước ấm.

Cách dùng: Pha hỗn hợp trên, uống trước bữa ăn sáng.

Cải thiện chức năng sinh lý nam giới

Nguyên liệu: 10g phấn hoa, 1 quả trứng gà, 200ml sữa tươi.

Cách dùng: Đánh tan, uống mỗi ngày một lần trước bữa sáng.

Hỗ trợ tiêu hóa, giảm táo bón

Nguyên liệu: 5g phấn hoa, 2 muỗng mật ong.

Cách dùng: Trộn đều, ăn trực tiếp vào buổi sáng hoặc trước bữa ăn.

Tài liệu tham khảo

1. Asmae El Ghouizi, Meryem Bakour (2023) Bee Pollen as Functional Food: Insights into Its Composition and Therapeutic Properties, Pubmed. Truy cập ngày 30/12/2024.