Giới thiệu về cây Nho

Nho có tên khoa học là Vitis vinifera L, thuộc họ Nho (Vitaceae).

Đặc điểm thực vật

• Nho thuộc loại cây leo, sống lâu năm, có chiều dài nhiều mét.
• Cây có thân cành mảnh, vỏ bên ngoài màu lục, sau đó chuyển dần sang màu xám xanh, đến thời điểm thích hợp có hiện tượng bong ra từng mảng.
• Lá Nho mọc so le, hình chân vịt, chia thành 5 đến 7 thùy nông, có gốc hình tim, mép lá hình răng cưa không đều. Hai mặt lá có màu gần như nhau, cuống dài. Lá kèm sớm rụng, tua cuốn đối diện với lá, được chia thành 2 nhánh.
• Hoa mọc thành cụm, chùm xim hai ngả, đều, màu lục nhạt. Đài hình chén, 5 răng nhỏ, tràng 5 cánh rời ở gốc và liền ở đầu, nhị 5, xếp trước cánh hoa, 2 ô.
• Quả Nho thuộc loại quả mọng, hình trứng hoặc hình cầu, vỏ mỏng, 4 hạt.
• Mùa hoa quả vào khoảng tháng 5 đến tháng 7.

Phân bố- Sinh thái

Chi Vitis được nghiên cứu và thấy có trên 60 loài trên toàn thế giới, đa số thuộc loại cây leo, có lá rụng vào mùa đông và mùa khô. Một số loài mọc được ở vùng nhiệt đới, xanh quanh năm. Tại Việt Nam có khoảng 5-6 loài của chi này.

Cây Nho có nguồn gốc từ đông bắc Afghanistan, sau này phát triển rộng ra vùng Địa Trung Hải, Tây Âu, Ấn Độ, Trung Quốc, Nhật Bản,…

Tại Việt Nam, hiện nay cây nho được trồng rải rác ở các địa phương, vùng đồng bằng ven biển có khí hậu nhiệt đới, vùng khí hậu nhiệt đới núi cao.

Thành phần hóa học Hạt Nho

Thành phần hóa học chính của hạt nho là polyphenolic, chiếm đến 20 đến 55%. Các nghiên cứu cho thấy hợp chất phenolic chứa một nhóm chức hydroxyl (–OH) gắn trực tiếp vào vòng benzen (nhân thơm). Hàm lượng của thành phần này phụ thuộc vào từng giống nho khác nhau. Các polyphenolic chủ yếu được chia thành hai nhóm chính là flavonoid và nonflavonoid. Flavonoid bao gồm anthocyanin, proanthocyanidin (procyanidin và prodelphinidin) và flavan-3-ol phân bố khắp hạt. Nonflavonoid bao gồm acid hydroxycinnamic, acid caftaric và acid coutaric.

Tác dụng dược lý Hạt Nho

Làm giảm huyết áp

Một nghiên cứu thực hiện trên 810 người gặp tình trạng huyết áp cao hoặc có nguy cơ huyết áp cao, dùng 100 – 2000 mg chiết xuất hạt nho mỗi ngày, kết quả cho thấy làm giảm huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trường lần lượt là 6,08 mmHg và 2,8 mmHg. Sự cải thiện rõ rệt nhất ở những đối tượng dưới 50 tuổi bị béo phì và rối loạn chuyển hóa.

Một nghiên cứu khác thực hiện ở 29 người lớn gặp tình trạng huyết áp cao, dùng 300 mg chiết xuất hạt nho mỗi ngày, kết quả huyết áp tâm thu giảm 5,6% và huyết áp tâm trường giảm 4,7% sau 6 tuần sử dụng.

Cải thiện lưu lượng máu

Nghiên cứu thực hiện ở 17 phụ nữ mãn kinh sức khỏe bình thường, dùng liều 400 mg chiết xuất hạt nho mỗi ngày trong 8 tuần, cho thấy thành phần này có tác dụng làm loãng máu, hạn chế nguy cơ hình thành cục máu đông.

Một nghiên cứu khác thực hiện với 8 phụ nữ sức khỏe bình thường, dùng duy nhất 1 liều 400mg proanthocyanidin từ chiết xuất hạt nho sau 6 giờ ngồi liên tục. Kết quả cho thấy proanthocyanidin giảm sưng chân, phù nề chân tới 70% so với người không sử dụng.

Giảm tổn thương oxy hóa

Nồng độ cholesterol xấu trong máu tăng cao là một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh tim mạch. Quá trình oxy hóa cholesterol LDL làm tăng đáng nguy cơ tim mạch như xơ vữa động mạch, suy tim,… Một số các nghiên cứu cho thấy hạt nho có công dụng làm giảm quá trình oxy hóa LDL.

Cải thiện sức khỏe xương

Trong hạt nho có chứa thành phần Flavonoid. Bổ sung đầy đủ flavonoid giúp kích thích quá trình tổng hợp collagen và quá trình hình thành xương. Hạt nho giúp tăng sức khỏe xương nhờ tăng mật độ xương, hàm lượng khoáng chất và sức mạnh xương.

Viêm khớp dạng thấp là một tình trạng tự miễn dịch dẫn đến tình trạng viêm nặng, gây phá hủy xương và phá hủy khớp. Một số các nghiên cứu trên động vật cho thấy chiết xuất hạt nho làm chậm quá trình phá hủy xương trong viêm khớp tự miễn dịch, giảm đau, giảm tổn thương do thoái hóa khớp, giảm mất sụn.

Hỗ trợ chức năng não bộ

Flavonoid có đặc tính chống viêm, chống oxy hóa, giúp làm chậm quá trình khởi phát các bệnh lý do thoái hóa thần kinh như Alzheimer. Ngoài ra, thành phần acid galic trong chiết xuất hạt nho có khả năng ức chế sự hình thành các sợi nhỏ bởi các peptide beta-amyloid.

Ngoài ra, hạt nho còn giúp ngăn ngừa suy giảm trí nhớ, tăng cường nhận thức, giảm tổn thương não.

Cải thiện chức năng thận

Hạt nho có thể làm giảm tổn thương thận và cải thiện chức năng bằng cách giảm căng thẳng oxy hóa và tổn thương do viêm.

Chống nhiễm trùng

Chiết xuất hạt nho có công dụng ức chế sự phát triển của vi khuẩn. Một nghiên cứu đã xác định thành phần này có khả năng ức chế 43 chủng vi khuẩn Staphylococcus aureus kháng kháng sinh.

Hạt nho cũng được sử dụng như một phương thuốc chữa bệnh nấm candida.

Ngăn ngừa ung thư

Hạt nho có thành phần gồm nhiều chất chống oxy hóa như flavonoid và proanthocyanidin, giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư, ức chế sự phát triển của tế bào gây hại, tăng hiệu quả quá trình hóa trị, hạn chế các tổn thương do ung thư gây ra.

Tăng cường bảo vệ gan

Hạt nho làm giảm tình trạng viêm, chống oxy hóa, bảo vệ gan khỏi tổn thương do gốc tự do gây ra, làm hạ men gan.

Thúc đẩy quá trình làm lành vết thương

Thành phần proanthocyanidin trong chiết xuất hoạt nho có thể kích thích giải phóng các yếu tố tăng trưởng trong da, giúp cải thiện vết thường, tăng độ đàn hồi, giảm bã nhờ, giảm dấu hiệu lão hóa.

Tài liệu tham khảo

Sochorova L, Prusova B, Cebova M, Jurikova T, Mlcek J, Adamkova A, Nedomova S, Baron M, Sochor J. Health Effects of Grape Seed and Skin Extracts and Their Influence on Biochemical Markers. Molecules, ngày truy cập 03/01/2025.

Gupta M, Dey S, Marbaniang D, Pal P, Ray S, Mazumder B. Grape seed extract: having a potential health benefits. J Food Sci Technol, ngày truy cập 03/01/2025.

Mahdipour R, Ebrahimzadeh-Bideskan A, Hosseini M, Shahba S, Lombardi G, Malvandi AM, Mohammadipour A. The benefits of grape seed extract in neurological disorders and brain aging. Nutr Neurosci, ngày truy cập 03/01/2025.

Đỗ Huy Bích (2006), Nho, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội, tập 2, trang 459-462, ngày truy cập 03/01/2025.