Cây Manna (Tần bì lùn)

Danh pháp

Tên khoa học

Tên khác

Tần bì, Tần bì lùn, Manna ash

Nguồn gốc

Cây Manna (Fraxinus Ornus) là một loài cây thuộc họ Oleaceae, có nguồn gốc từ vùng Địa Trung Hải và Tây Á. Cây Manna được phát hiện bởi nhà thực vật học người Pháp Pierre Belon vào năm 1550, khi ông đi du lịch đến Syria và Thổ Nhĩ Kỳ. Ông nhận thấy rằng cây này có nhựa trắng sữa chảy ra từ các vết thương trên thân và cành, có vị ngọt và mùi thơm. Ông đặt tên cho cây này là Manna, theo tên của một loại thực phẩm kỳ diệu mà Chúa ban cho người Do Thái trong Kinh Thánh. Nhựa của cây Manna được sử dụng làm nguyên liệu cho các sản phẩm đường, kẹo, thuốc ho và thuốc nhuận tràng.

Đặc điểm thực vật

Cây Manna, một loại cây rừng, thường cao từ 12 đến 15 mét, được biết đến với vẻ ngoại hình độc đáo. Vỏ của cây Manna mượt mà, có màu xám thanh, trong khi lá kép của nó thể hiện sắc xanh lục tươi mát, thường có hình lông chim.

Lá chét của cây Manna cũng có màu xanh lá cây và thường có hình dáng giống mũi mác, mang theo một vẻ đẹp lượn sóng riêng biệt.

Mỗi tháng Năm, cây Manna bắt đầu nở hoa, mang đến màn trình diễn ngoạn mục. Những bông hoa của nó nở ra với màu trắng kem thanh khiết và lan tỏa hương thơm mát độc đáo.

Tuy nhiên, không chỉ vẻ đẹp và mùi hương tuyệt vời, cây Manna còn nổi tiếng với một loại nhựa quý hiếm gọi là “Manna”. Nhựa Manna này được thu thập từ các khe rạch trên vỏ cây hoặc từ các lỗ thủng được tạo ra bởi côn trùng. Ban đầu, nhựa Manna có màu nâu tím và vị đắng. Tuy nhiên, khi tiếp xúc với không khí và ánh nắng mặt trời, nhựa này nhanh chóng chuyển sang màu trắng và có hương vị ngọt ngào, tương tự như mật mía.

Chính vì những đặc điểm này, người ta thường gọi nhựa của cây Manna với biệt danh quý hiếm “mật ong không khí,” một cách ám chỉ sự độc đáo và giá trị của nó, mang lại một phần tinh hoa từ Châu Âu.

Phân bố sinh thái

Cây Manna có nguồn gốc từ vùng Địa Trung Hải và Tây Á. Cây Manna thường mọc ở những nơi có độ cao từ 0 đến 1200 mét trên mực nước biển, thích hợp với khí hậu ôn đới hoặc nhiệt đới khô. Cây Manna được trồng làm cây cảnh, cây bóng mát, hoặc để thu hái nhựa manna, một loại chất ngọt có tác dụng làm thuốc hoặc làm kẹo.

Bộ phận dùng – Thu hái – Chế biến

Việc thu hoạch Manna (nhựa cây) thường bắt đầu khi cây đã trưởng thành đủ từ 8 đến 10 năm và thân cây có đường kính ít nhất là 8 centimet.

Tính vị – Quy kinh

Trong y học cổ truyền, Manna được mô tả với hương vị hơi đắng và cay, có tính ấm và có ảnh hưởng đặc trưng đối với cơ thể. Nó thường được kết nối với hai kinh tỳ quan trọng, cụ thể là kinh tỳ và kinh phế.

Manna còn nổi tiếng với khả năng kích thích nhẹ vị tràng, thúc đẩy quá trình tiêu hóa và tăng sự tiết dịch tiêu hóa, giúp loại bỏ các khí tích ứ trong ruột và ngăn ngừa việc hình thành loét đường ruột. Ngoài ra, nó cũng có khả năng hạ huyết áp và chống viêm, giúp duy trì sức kháng của cơ thể.

Thành phần hóa học

Nhựa cây Manna có thành phần chính là Mannitol, chiếm tới 40 – 60% tổng khối lượng, đây là một loại đường có nồng độ đáng kể hơn so với những loại cây mọc ở những nơi có khí hậu ấm hơn. Bên cạnh Mannitol, nhựa Manna cũng chứa glucose, laevulose và các thành phần khác trong nhựa.

Thành phần chủ yếu của Mannitol chính là nguyên nhân tạo nên vị ngọt tự nhiên và mát mẻ của nhựa Manna. Điều này không chỉ làm cho nhựa Manna trở nên hấp dẫn về hương vị, mà còn mang lại hiệu quả trong việc chữa trị tình trạng táo bón cho cây Manna.

Tác dụng dược lý

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng nhựa cây Manna chứa nhiều thành phần có khả năng ức chế sự phát triển của các vi khuẩn gây bệnh như phó thương hàn, lỵ, cầu trùng viêm phổi và liên cầu nhóm A. Điều này làm cho nó trở thành một tài nguyên quý giá trong lĩnh vực y học.

Ngoài ra, nhựa Manna còn được sử dụng để nhuận tràng, làm mềm phân, và hỗ trợ quá trình tiêu hóa tại ruột, đặc biệt là ở những người già mà không gây ra tình trạng mất nước hoặc mất cân bằng điện giải, tạo điều kiện thuận lợi cho sức khỏe toàn diện.

Công năng – Chủ trị

Theo truyền thống dân gian, cây Manna đã được sử dụng trong lĩnh vực y học như một biện pháp tự nhiên để nhuận tràng và điều trị táo bón, đặc biệt là cho trẻ nhỏ. Ban đầu, nhựa Manna thường chỉ được thu thập từ những cây có vỏ bị hỏng hoặc tổn thương. Tuy nhiên, do hiệu quả của nó được nhiều người biết đến, nhu cầu thu hoạch Manna đã tăng cao. Đáp ứng với sự tăng cầu này, các đồn điền đã được thành lập tại miền Nam của nước Ý và miền Bắc của Sicily để sản xuất nhựa Manna một cách hiệu quả và đáng tin cậy.

Liều dùng

Liều dùng nhựa cây Manna thông thường là 4-12g.

Kiêng kỵ

Có những tác dụng phụ phổ biến như khó tiêu và buồn nôn khi sử dụng Manna. Do đó, cần cân nhắc trước khi bắt đầu sử dụng sản phẩm này. Ngoài ra, không nên sử dụng Manna trong trường hợp bị tắc ruột.

Một số sản phẩm có chứa nhựa Manna

Tài liệu tham khảo

I. Kostova, Fraxinus ornus L., Fitoterapia, Volume 72, Issue 5, 2001, Pages 471-480, ISSN 0367-326X, https://doi.org/10.1016/S0367-326X(00)00340-3.
Ivanka N. Kostova, Tanya Iossifova, Chemical components of Fraxinus ornus bark — Structure and biological activity, Editor(s): Atta-ur-Rahman, Studies in Natural Products Chemistry, Elsevier, Volume 26, Part G, 2002, Pages 313-349, ISSN 1572-5995, ISBN 9780444510044, https://doi.org/10.1016/S1572-5995(02)80010-2.