Việt Quất (Việt Quất Xanh/Thanh Dâu)

Quả việt quất thường được biết đến là “siêu thực phẩm”, chứa nhiều chất dinh dưỡng và chất chống oxy hoá có lợi cho cơ thể. Trong bài viết này, nhà thuốc Ngọc Anh (nhathuocngocanh.com) sẽ cùng quý độc giả tìm hiểu sâu hơn về loại quả tuyệt vời này nhé.

Tên khoa học

Việt quất hay còn có tên gọi khác là thanh dâu, hay blueberry, là một loài thực vật có hoa sống lâu năm, thuộc họ Ericaceae. Việt quất có nguồn gốc chủ yếu từ Bắc Mỹ, đến những năm 1930, loại quả này mới được đưa vào Châu Âu và trở nên thịnh hành tại đây.

Nguồn gốc

Việt quất hay việt quất xanh chủ yếu được trồng trọt và canh tác tại các vườn cây ăn quả ở Bắc Mỹ. Một số nơi khác có trồng nhiều việt quất có thể kể đến như Anh, Úc, Columbia,… Các giống việt quất xanh được trồng ở Canada và Bắc Mỹ được rất nhiều người ưa chuộng, do có quả to và vị thơm ngon nhất. Mùa thu hoạch quả thường rơi vào từ tháng 5 đến cuối tháng 10.

Đặc điểm

Cây việt quất là cây bụi cao đến 4 mét và thường rụng lá vào mùa trong năm. Cây thường mọc trong các bụi cây rậm rạp, lá màu xanh lục đậm, bóng loáng, có hình elip nhỏ và dài khoảng 5 phân.

Hoa việt quất có màu trắng, hình chuông, quả hình tròn như hòn bi, có màu xanh nước biển đậm, bên trong mọng nước, có vị ngọt thanh, có thể hơi chua nhẹ. Được rất nhiều loại chim, gấu và thỏ ưa thích. Các loài việt quất thường mọc trên đất có độ chua cao tại khu vực có nhiều cây hoặc bãi đất trống.

Thành phần dinh dưỡng

Trong một cốc việt quất tươi có chứa 84 calo, không chứa cholesterol, 1,1g chất đạm, 0,5g chất béo, 21,45g carbohydrate, 3,6g chất xơ. Ngoài ra còn chứa nhiều vitamin và khoáng chất khác như vitamin A, cholline, folate, beta caroten, đồng, kali, các chất chống oxy hoá như anthocyanin và hợp chất phenolic. Các thành phần này đều đóng vai trò quan trọng đến tính chống oxy hoá và nhiều tác dụng tuyệt vời của việt quất.

Một chỉ số quan trọng đánh giá các loại thực phẩm dựa trên hàm lượng vitamin khoáng chất và khả năng chống oxy hoá của chúng gọi là chỉ số mật độ dinh dưỡng tổng hợp ANDI. Chỉ số này ở việt quất là 132, và được xếp ở thứ hạng cao nhất, trở thành loại quả hàng đầu về giá trị dinh dưỡng.

Lợi ích sức khỏe

Cung cấp dinh dưỡng chứa rất ít calo

Quả việt quất được biết đến là một trong những quả mọng có chứa nhiều chất xơ nhất, khoảng 3,6g chất xơ, vitamin C, vitamin K và một số nguyên tố vi lượng khác như mangan, calci,.. Tuy giàu thành phần dinh dưỡng như vậy nhưng trong quả việt quất chứa đến 85% là nước, lượng calo rất thấp chỉ ở mức 84 calo, do đó việt quất là một nguồn nguyên liệu tuyệt vời cho những người đang theo chế độ giảm cân, tập luyện, hạn chế lượng calo nạp vào.

Tác dụng chống oxy hóa tuyệt vời

Thành phần của việt quất có chứa một loại flavonoid có tên gọi là anthocyanin, đem lại nhiều lợi ích sức khỏe, đặc biệt là tác dụng chống oxy hóa mạnh, đây cũng là thành phần tạo ra màu xanh đặc trưng của việt quất. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việt ăn việt quất hàng ngày giúp giảm nguy cơ mắc một số bệnh mãn tính như tiểu đường, bệnh tim mạch và kéo dài tuổi thọ nói chung. Tuy nhiên nếu có điều kiện bạn nên lựa chọn việt quất tươi, sẽ cho hàm lượng chất chống oxy hoá cao hơn việt quất đã được đông lạnh. Nghiên cứu cho thấy hàm lượng anthocyanin trong việt quất có thể giảm đi 59% sau khi được cấp đông tủ lạnh.

Bảo vệ sức khoẻ xương

Việt quất chứa nhiều sắt, photpho, calci và magie, vitamin K và kẽm nên rất cần thiết cho sức khoẻ xương và răng. Hấp thụ đầy đủ các vitamin và khoáng chất này hàng ngày giúp xây dựng và duy trì cấu trúc xương, cho xương chắc khoẻ và làm giảm nguy cơ gãy xương, loãng xương ở người cao tuổi.

Làm đẹp da

Collagen là một thành phần tham gia vào cấu trúc của da, cần có vitamin C để tăng cường chống lão hoá và ngăn ngừa tổn thương do do các tác nhân như ánh nắng mặt trời, ô nhiễm và khói bụi độc hại. Điều thú vị rằng trong việt quất chứa cả tới 24% lượng vitamin C được khuyến nghị bổ sung hàng ngày, giúp cải thiện tình trạng nhăn sạm của collagen và tăng cường cấu trúc cũng như kết cấu da một cách toàn diện.

Lợi ích đối với bệnh tiểu đường

Các nghiên cứu đã chứng minh rằng người mắc bệnh tiểu đường type 1 tiêu thụ nhiều chất xơ trong ngày có chỉ số đường huyết thấp, cải thiện lượng insulin và lipid trong máu. Trong quả việt quất chứa nhiều chất xơ, có lợi cho việc ăn kiêng của bệnh nhân tiểu đường.

Một nghiên cứu với cỡ mẫu tương đối lớn vào năm 2013 cho thấy tiêu thụ 3 phần việt quất, táo, nho khô, lê mỗi tuần giúp làm giảm 7% nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2.

Phòng ngừa ung thư

Các thành phần như vitamin A, vitamin C có trong việt quất có tác dụng chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của gốc tự do có liên quan đến bệnh tật.

Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng các chất chống oxy hóa trong việt quất giúp làm giảm sự phát triển của khối u, làm giảm tình trạng viêm nhiễm trong cơ thể. Việt quất cũng ngăn chặn và làm chậm quá trình của ung thư thực quản, phổi, hầu họng, tuyến tụy, tuyến tiền liệt, và ung thư ruột kết.

Một thành phần khác trong việt quất quan trọng không kém đó chính là folate, đây chính là dưỡng chất cần thiết cho hoạt động tổng hợp và sửa chữa DNA của tế bào. Giúp ngăn chặn quá trình đột biến trong DNA gây hình thành nên các tế bào ung thư.

Một số món ăn có chứa việt quất

Việt quất được bán trong siêu thị, cửa hàng hoa quả với nhiều dạng khác nhau như dạng tươi, dạng đông lạnh, dạng đông khô, dạng siro, thạch và mứt. Để lựa chọn bạn nên kiểm tra vao bì về hàm lượng đường có trong sản phẩm để kiểm soát đường nạp vào trong chế độ ăn của bạn.

Khi lựa chọn thạch hoặc mứt, hãy lựa chọn các loại không có chứa chất làm ngọt nhân tạo hay chất độn và hương liệu. Dưới đây là một số công thức chế biến việt quất nhanh chóng và đơn giản tại nhà:

• Sử dụng việt quất nguyên quả hoặc siro để phủ lên lớp yến mạch, bánh quế, sữa chua, hoặc ngũ cốc để tăng thêm hương vị và giá trị dinh dưỡng cho bữa sáng.
• Đánh bông sinh tố cùng với một ít sữa và quả mọng đông lạnh để có một cốc smoothie hoàn hảo.​​
• Trộn quả việt quất tươi hoặc việt quất sấy khô vào salad như salad rau bina, cùng một chút của óc chó và phô mai feta.
• Thêm siro hoặc việt quất tươi vào bánh nướng xốp và bánh mì ngọt.

Tài liệu tham khảo

1. 10 Proven Health Benefits of Blueberries, Healthline, truy cập ngày 8/8/2023.
2. 10 Proven Health Benefits Of Blueberry, Nutrition, truy cập ngày 8/8/2023.

Dược Sĩ Lưu Anh